Άγγελος Νικολάου
Στο στάδιο της οριστικοποίησης βρίσκεται ο σχεδιασμός της Εθνικής Στρατηγικής για την Ανάπτυξη των Ορεινών Κοινοτήτων (ΕΣΑΟΚ) της Κύπρου, με αντικείμενο τον καθορισμό στόχων που πρέπει να επιτευχθούν προκειμένου η περιοχή του Τροόδους να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και να επανενταχθεί στην αναπτυξιακή διαδικασία.
Απώτερος στόχος είναι οι 115 ορεινές κοινότητες Τροόδους να συγκροτηθούν σε ενιαία αναπτυξιακή οντότητα. Η περιοχή καλύπτει το 25% της ελεύθερης Κύπρου, έχει περίπου 30.000 μόνιμους κατοίκους και διατηρεί δεσμούς με τουλάχιστον 70.000 αποδήμους. Μέσα από τους σχεδιασμούς, θα καταρτιστεί η νέα ορεινή πολιτική του κράτους με ορόσημο το 2030. Η δυσμενής κατάσταση στην οποία βρίσκεται η περιοχή, επιβάλλει την ανάπτυξη πολλών μεσοπρόθεσμων παρεμβάσεων.
Σημαντικό για να πετύχει το όλο εγχείρημα είναι η σύνδεση δράσεων μεταξύ τους, έτσι ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι σχεδιασμοί και οι δράσεις που οργανώνονται σε αυτές. Για παράδειγμα, η ολοκληρωμένη παρέμβαση για τον τουρισμό αξιοποιεί δράσεις του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα ή η ολοκληρωμένη παρέμβαση για τα οδικά δίκτυα συνδέεται με την οργάνωση του οικιστικού δικτύου. Στους επιμέρους στόχους περιλαμβάνεται η βελτίωση της οικιστικής και χωροταξικής οργάνωσης μέσα από συμπλεγματοποίηση των κοινοτήτων. Σε σχέση με τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας που ταλανίζει τις ορεινές κοινότητες γίνεται αναφορά ότι κεντρικό στοιχείο για την καλύτερη εφαρμογή του νέου ΓεΣΥ στο Τρόοδος είναι η καλή εφαρμογή του θεσμού του προσωπικού ιατρού. Στο σημείο αυτό αναγνωρίζεται ότι το ιατρικό προσωπικό πρέπει να ενισχυθεί από περισσότερους γιατρούς ειδικοτήτων και ενδεχομένως και ιδιώτες (μέσω κινήτρων), οι οποίοι μπορούν να υποστηρίζονται και από κινητές μονάδες. Η διαδικασία σχεδιασμού της Εθνικής Στρατηγικής Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων Τροόδους ολοκληρώνεται με την τελική διαβούλευση, προκειμένου αυτή να οριστικοποιηθεί. Μέλη των Τεχνικών Επιτροπών αναμένεται να καταθέσουν βελτιωτικές προτάσεις στο 3ο Συνέδριο Επιστημονικών και Τεχνικών Επιτροπών που διεξάγεται από την 19η Φεβρουαρίου έως την 1η Μαρτίου 2019 και, με βάση τα συμπεράσματά του, η Εθνική Στρατηγική Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων Τροόδους θα οριστικοποιηθεί και θα κατατεθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση, περί τα μέσα Μαρτίου.
Η εθνική διάσταση της Στρατηγικής για την Ανάπτυξη των Ορεινών Κοινοτήτων του Τροόδους (ΕΣΑΟΚ) συνδέεται με την ευρύτερη συμβολή της στη λειτουργική ενσωμάτωση ενός τμήματος της επικράτειας της Κυπριακής Δημοκρατίας, το οποίο χαρακτηρίζουν ταυτόχρονα: α) Η έκτασή του (25% της ελεύθερης Κύπρου) και η ποικιλομορφία και πυκνότητα των πόρων της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς με έμφαση το οικιστικό απόθεμα.β) Η προβληματική κατάσταση των ορεινών περιοχών, η οποία κινδυνεύει να οδηγήσει στην εγκατάλειψη ενός τμήματος της εθνικής επικράτειας με σημαντικές επιπτώσεις στη διαχείριση των φυσικών πόρων εθνικής σημασίας και με απρόβλεπτο υψηλό κόστος. γ) Οι δυνατότητες αναζωογόνησης λόγω αναγνώρισης των αξιών και των πόρων που διαθέτει το βουνό και εκκίνησης μιας διαδικασίας ενδογενούς ανάπτυξης.
Παρεμβάσεις σε τρία επίπεδα
Η ΕΣΑΟΚ οργανώνει και προτείνει τις παρεμβάσεις σε τρία επίπεδα: 1. Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις οι οποίες αφορούν τον καθένα από το σύνολο των τομέων που διαρθρώνουν και οργανώνουν τον χώρο της περιοχής. 2. Στρατηγικές παρεμβάσεις τις οποίες προτείνει στην Κυβέρνηση και Κεντρική Διοίκηση. 3. Παρεμβάσεις για τη διαμόρφωση του πλαισίου εφαρμογής της ΕΣΑΟΚ.
Δημογραφικό πρόβλημα
Η αντιμετώπιση του δημογραφικού και πληθυσμιακού προβλήματος αξιολογείται ως κομβικής σημασίας ζήτημα της περιοχής. Λόγω της ανάγκης να υπάρξει επείγουσα παρέμβαση σ’ αυτό το σύνθετο ζήτημα, προτείνεται στην Κυπριακή Δημοκρατία να εφαρμόσει μια ολοκληρωμένη Πολιτική Προσέλκυσης και Υποδοχής πληθυσμού η οποία θα συνδυάζει πρόσβαση σε κατοικία, εξυπηρετήσεις και απασχόληση. Ο ρόλος της εκπαίδευσης θεωρείται εδώ καθοριστικός τόσο για την ενίσχυση του αισθήματος του ανήκειν στους νέους σ’ αυτόν τον τόπο όσο και για την υποστήριξη μιας καινοτομικής επιχειρηματικότητας βασισμένη στην εγγύηση των ισχυρισμών ποιότητας και ταυτότητας.
Στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας η ανάθεση
Η Εθνική Στρατηγική Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων (ΕΣΑΟΚ) Τροόδους ανατέθηκε από το Ίδρυμα Γιαννάκη Παπαδούρη στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Η μελέτη έχει εκπονηθεί ενεργοποιώντας μια πολυπληθή και διεπιστημονική ομάδα με επιστημονικό υπεύθυνο τον διευθυντή του Εργαστηρίου Αγροτικού Χώρου του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας καθηγητή Δημήτρη Γούσιο, και συμμετοχή από πέντε πανεπιστήμια, τέσσερις ιδιωτικές εταιρείες σε Ελλάδα και Κύπρο, την Κυπριακή Ακαδημία Δημόσιας Διοίκησης, το Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών, συνολικά πέραν των 80 καθηγητών και εμπειρογνωμόνων από διαφορετικές ειδικότητες.
Βελτίωση εισοδημάτων και συνθηκών διαβίωσης
Με βάση την αρχή της ορεινότητας (εδαφική αλληλεγγύη), η ΕΣΑΟΚ στοχεύει στη βελτίωση α) του εισοδήματος των Τροοδιτών και β) των συνθηκών διαβίωσης (εδαφική δικαιοσύνη) μέσω της βιώσιμης και ενδογενούς ανάπτυξης. Ο πρώτος στόχος συνδέεται με την οικοδόμηση της νέας ορεινής οικονομίας. Η ΕΣΑΟΚ υποδεικνύει ότι η προσαρμογή της στο νέο παραγωγικό περιβάλλον δεν μπορεί πλέον να περιορισθεί στο θεσμικό πλαίσιο το οποίο οργανώθηκε πάνω σε κλαδικές πολιτικές. Η νέα ορεινή οικονομία οφείλει να ανακτήσει την εδαφική διάσταση της παραγωγής (δεσμοί με τον τόπο) ως μια εναλλακτική λύση στην κρίση υπερπαραγωγής και στην κοινοτυπία των αγροτικών προϊόντων και τουριστικών υπηρεσιών. Η ζήτηση της αγοράς για προϊόντα συνδεδεμένα με τους πόρους μιας περιοχής, επιτρέπει σε τόπους με κληρονομιά όπως το Τρόοδος, να πετύχουν μια ανταγωνιστικότητα βασισμένη στη διακριτότητα παρά στη μείωση του κόστους. Αυτή η εξέλιξη ωθείται από τους καταναλωτές, οδηγεί σε μια ορεινή οικονομία υψηλής προστιθέμενης αξίας αλλά προϋποθέτει τον συντονισμό των εμπλεκόμενων φορέων, την προσαρμογή των τομεακών πολιτικών καθώς και του τοπικού συστήματος εκπαίδευσης και υποστήριξης της επιχειρηματικότητας. Ο δεύτερος στόχος συνδέεται κυρίως με τον τομέα των κοινωνικών υποδομών. Η αναγνώριση των μειονεξιών του βουνού από την ΕΕ και την Κύπρο, νομιμοποιεί την ΕΣΑΟΚ να προτείνει ως κριτήριο χωροθέτησης όχι τον αριθμό των επωφελούμενων αλλά την εξυπηρέτηση του τόπου. Εξάλλου, οι επιπτώσεις και το κόστος της εγκατάλειψης διευρύνουν τις δυνητικές χωροταξικές παρεμβάσεις οι οποίες δεν συνδέονται τόσο με τον αριθμό των ανθρώπων που διαμένουν σ’ αυτές τις περιοχές όσο με τη φύση των σχέσεών τους με τον περιβάλλοντα χώρο τους.
Φιλελεύθερος
ΙΝΦΟΓΝΩΜΩΝ
