Δηµήτρης Γ. Μπούσµπουρας
βιολόγος-ορνιθολόγος, διαχειριστής του ιστολογίου «Κουτσοµύλι»,
Γιάννη Μανέτα 2018. «Η ζωή σήµερα, αλλού και στο µέλλον – η λογική των βιολογικών συστηµάτων». Πανεπιστηµιακές εκδόσεις Κρήτης. Γράφτηκε από καθηγητή φυσιολογίας φυτών και όπως και τα άλλα βιβλία του, είναι γραµµένο µε τρόπο που κάνει την ανάγνωση συναρπαστική και διαβάζεται µε το ίδιο ενδιαφέρον από ειδικούς και µη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η παρουσίασή του για την δηµιουργία της ζωής πρωταρχικά και ο τρόπος παρουσίαση της εξέλιξής της στην συνέχεια. Το βιβλίο συµπληρώνεται µε µια καλή ανάλυση των προϋποθέσεων για την ύπαρξη ζωής αλλού στο σύµπαν και µε µια µεθοδική διερεύνηση της εξέλιξης της ζωής στην γη, στο µέλλον.
Μέννο Σχίλτχαϋζεν 2019 «Γενετήσια Παιχνίδια. Τα γεννητικά όργανα των ζώων και οι ιδιοτροπίες της εξέλιξης». Πανεπιστηµιακές εκδόσεις Κρήτης. Ο συγγραφέας είναι καθηγητής και ερευνητής σε κέντρο βιοποικιλότητας της Ολλανδίας. Με γλαφυρό τρόπο, πολλά σκίτσα και επιστηµονικά απολύτως σωστά, παρουσιάζει την εξέλιξη της συµπεριφοράς και των σεξουαλικών οργάνων κάθε είδους ζωικού οργανισµού.
Gerald M. Edelman 2019. «Δεύτερη φύση. Νευροεπιστήµη και ανθρώπινη γνώση». Εκδόσεις Ροπή. Γραµµένο από τον νοµπελίστα καθηγητή βιοχηµείας και νευροβιολογίας, το 2006, είναι η σύνθεση των ερευνών του συγγραφέα σχετικά µε την λειτουργία του εγκεφάλου. Θέτει τα θεµέλια για την διαµόρφωση µιας γνωσιολογίας βασισµένη στην εγκεφαλική δραστηριότητα. Ο Edelman θέτει τις βάσεις για µια νέα επιστήµη έχοντας σαν βάση την φιλοσοφία, την ψυχολογία, την ψυχανάλυση, την εξελικτική βιολογία και τις νευροεπιστήµες, µε γερές επιστηµονικές βάσεις και χωρίς άλµατα που µας συνηθίζουν διάφορα ευπώλητα βιβλία.
Ζακ Ελλύλ 2012. «Το Τεχνικό σύστηµα». Εκδόσεις Αλήστου Μνήµης. Γραµµένο το 1977 από τον κορυφαίο στοχαστή και µεταφρασµένο υποδειγµατικά παρουσιάζει µια άλλη οπτική για τον κόσµο που ζούµε. Ο Ζακ Ελλύλ συνέλαβε την ιδέα της κεντρικότητα της τεχνικής στην σηµερινή κοινωνία. Αποδεικνύει ότι το «τεχνικό σύστηµα» είναι πιο καθοριστικό για την κατανόηση του σύγχρονου κόσµου από το «κεφάλαιο» και τους νόµους του. Μας καλεί εµµέσως να ξεφύγουµε από τον τεχνολογικό µεσσιανισµό που κυριαρχεί και να σκεφτούµε µε ριζικά διαφορετικό τρόπο.
Χάνς Γιώνας 2018. «Η αρχή της Ευθύνης. Αναζητώντας µια ηθική για τον τεχνολογικό πολιτισµό». Εκδόσεις Αρµός. Ο γερµανοεβραίος φιλόσοφος, µαθητής του Heidegger προσεγγίζει την τεχνολογία που σήµερα πλέον ξεπερνά τα όρια του ανθρώπου και οι συνέπειες δεν είναι πλέον ευδιάκριτες όπως οι πράξεις µας στο παρελθόν. Η διαφύλαξη της ανθρώπινης κατάστασης και της φύσης χρειάζονται πλέον γερές βάσεις έναντι της τεχνολογικής «προόδου».
«Το λεξιλόγιο της Αποανάπτυξης». 2014. Εκδόσεις των Συναδέλφων. Ένα συλλογικό έργο µε τις ιδέες του ρεύµατος που διαδέχτηκε και ξεπέρασε τα παλιά ρεύµατα της «κοινωνικής οικολογίας» και της «βαθιάς οικολογία» σε µια νέα σύνθεση που προτείνει επιβράδυνση και αναστροφή της «οικονοµικής µεγέθυνσης». Μια καλή βάση, µε αυτόνοµα λήµµατα, που προάγουν την ριζική σκέψη πάνω στο προς τα πού πρέπει να κινηθούµε για να βελτιώσουµε την ζωή µας καταναλώνοντας λιγότερους φυσικούς πόρους.
Jon Gooud 2018. «Αρχαία Ελληνική Τραγωδία και Τελετουργία». Μορφωτικό Ίδρυµα Εθνικής Τράπεζας. Ο συγγραφέας είναι καθηγητής αρχαίων ελληνικών στην Αγγλία και βαθύς γνώστης του κλασικού κόσµου. Περιέχει δέκα µελετήµατα για να κατανοήσουµε καλύτερα την αρχαία τραγωδία και την αρχαία ελληνική θρησκεία. Η τραγωδία αποκαλύπτεται καλύτερα γνωρίζοντας τους θεσµούς της ικετίας και τις λειτουργία των τελετών.
Παντελής Βουτουρής 2017. «Ιδέες της Σκληρότητας και της Καλοσύνης -εθνικισµός, σοσιαλισµός, ρατσισµός (1897-1922» . Εκδόσεις Καστανιώτη. Μια µελέτη που εξετάζει πως οι διανοούµενοι και ποιητές στην Ελλάδα προσέλαβαν τα νέα πολιτικά ρεύµατα εκείνης της περιόδου αλλά και τις ιδέες του Νίτσε και τον δαρβινισµό (στην λαθεµένη εκδοχή του κοινωνικού δαρβινισµού). Πρόκειται για την περίοδο της αναζωπύρωσης της Μεγάλης Ιδέας, του εθνικού διχασµού, των δηµοτικιστών και των πρώτων σοσιαλιστικών ιδεών. Μετά από την αποκάθαρση και την κατανόηση των πρώτων προσλήψεων του Νίτσε στην Ελλάδα, σε αυτήν την µελέτη, µπορεί κανείς σήµερα να τον διαβάσει τον Νίτσε ανεµπόδιστα, µε καθαρό µάτι και χωρίς προκαταλήψεις. Τα έργα του Νίτσε εκδόθηκαν εκ νέου τα τελευταία χρόνια και είναι όλα διαµάντια.
Σταύρος Φωτίου 2014. «Η ορθόδοξη Πίστη – Εισαγωγή στη χριστιανική διδασκαλία». Ένα βιβλίο που πήρα, διαβάζοντας µια τυχαία σελίδα. Είναι µια συνοπτική παρουσίαση της χριστιανική πίστης. Μια εκλαϊκευµένη απόδοση της ορθόδοξης θεολογίας. Με απλό αλλά πλήρη και µεστό τρόπο παρουσιάζει τα πιο δύσκολα ζητήµατα. Ξαφνικά βλέπεις µε άλλο µάτι αυτά που νόµιζες ότι ήξερες. Το προτείνω σε όσους θα θέλανε να καταλάβουν λίγο βαθύτερα, χωρίς να χρειαστεί να διαβάσουν δύσκολα πατερικά κείµενα.
«Αλέξανδρου Παπαδιαµάντη. Άπαντα». Διαβάζω µε την σειρά τον Παπαδιαµάντη σε book reader. Το πρώτο µυθιστόρηµα, «Η µετανάστις», περιγράφει µια ζοφερή κατάσταση µε επιδηµία. Μια καλή εισαγωγή σήµερα. Ακολουθούν τα άλλα του δύο µυθιστορήµατα οι «έµποροι των Εθνών» και «η γυφτοπούλα» που σε πάνε σε άλλες εποχές και τα διηγήµατα. Βρίσκοµαι στον 3ο από τους πέντε τόµους και δεν θέλω να τελειώσει. Παπαδιαµάντης λοιπόν, σε οποιαδήποτε έκδοση, αλλά όχι σε µετάφραση γιατί θα χαθεί η µαγεία της γλώσσας του.
Γιάννης Ξένος
Συντάκτης του Άρδην
No Society: Το τέλος της μεσαίας τάξης της Δύσης – Christophe Guilluy
Η καταστροφή της παλιάς μεσαίας τάξης και η περιχαράκωση σε μητροπόλεις-φρούρια των αρχουσών τάξεων της Δύσης, αποτελεί την αφετηρία του προβληματισμού του τελευταίου βιβλίου του Γάλλου γεωγράφου, Κριστόφ Γκιλλουί. Συνέπεια αυτής της καταστροφής και του διχασμού είναι η διάλυση της κοινωνικής συνοχής των δυτικών κοινωνιών και ο κατακερματισμός τους σε μικροκοινωνίες, καθεμιά από τις οποίες προσπαθεί να επιβιώσει, περιχαρακωμένη στη δική της κοινωνική ή εθνο-πολιτισμική κοινότητα, καθώς και η αυξανόμενη αδυναμία επικοινωνίας ανάμεσα στο μειοψηφικό μηντιακό και πολιτικό σύστημα και την κοινωνική πλειοψηφία. Πρόκειται για την έκλειψη της κοινωνίας, τέτοια που τη γνωρίζαμε στο παρελθόν.
Το βιβλίο του συνιστά έτσι μια σημαντική συμβολή στην προσπάθεια που καταβάλλεται τα τελευταία χρόνια να συνειδητοποιηθούν οι τεράστιες κοινωνικές αλλαγές που πραγματοποιούνται μπροστά στα μάτια μας, αλλαγές τις οποίες, δυστυχώς, συνεχίζουμε να αναλύουμε και να ερμηνεύουμε με το ιδεολογικό οπλοστάσιο του 19ου και του 20ού αιώνα: Για τον Κριστόφ Γκιλλουί, αυτές οι τεράστιες αλλαγές έχουν διαμορφώσει, τις χώρες της Δύσης, ένα νέο κοινωνικό και ταξικό τοπίο, μια νέα ταξική σύνθεση. Όπως λέει χαρακτηριστικά: “Από τα ερείπια της μεσαίας τάξης της Δύσης αναδύεται ο κόσμος των περιφερειών”. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Μιχάλης Ρέττος
Φιλόλογος – μεταπτυχιακός φοιτητής νεότερης ιστορίας
Οικουμενικό πατριαρχείο και ευρωπαϊκη πολιτική (1620-1638) – Gunnar Hering
Στον 17ο αιώνα, οι προσπάθειες της Ρώμης να κερδίσει ορθόδοξους ιεράρχες για την ένωση με την καθολική εκκλησία σημείωσαν επιτυχίες. Ο οικουμενικός πατριάρχης Κύριλλος Α’ Λούκαρις ήθελε να αποτρέψει τον κίνδυνο που πίστευε ότι απειλούσε τον μη καθολικό κόσμο. Γι’ αυτό συνέβαλε στις βολιδοσκοπήσεις και διαπραγματεύσεις για μια συμμαχία κυρίως μεταξύ της οθωμανικής αυτοκρατορίας και του κράτους της Μόσχας, αργότερα και της Σουηδίας και της Τρανσυλβανίας εναντίον της Πολωνίας, μεγάλης δύναμης στην ανατολική Ευρώπη, όπου οι ορθόδοξοι είχαν υπαχθεί στην καθολική εκκλησία. Αντιμετωπίζοντας την προπαγάνδα της Ρώμης, ενστερνίστηκε βαθμιαία διδαχές διαμαρτυρομένων θεολόγων και τελικά εξέδωσε μια καλβινική Ομολογία πίστεως, που προκάλεσε σάλο σ’ όλη την Ευρώπη. Θέλοντας να θέσει τα θεμέλια του εκσυγχρονισμού και της μεταρρύθμισης της εκκλησίας, μερίμνησε για την εγκατάσταση του πρώτου ελληνικού τυπογραφείου στον τουρκοκρατούμενο χώρο και για τη μετάφραση της Καινής Διαθήκης. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)
Βενιζέλισμος και αντιβενιζελισμος στις απαρχές του εθνικού διχασμού – Ρίζας Σωτήρης
Σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να επιστρέψει στις απαρχές του Εθνικού Διχασμού και να αναδείξει το πολιτικό και ιδεολογικό στίγμα των δύο παρατάξεων. Το βάθος και η ένταση του εθνικού σχίσματος οφείλονταν σε εσωτερικές εκκρεμότητες που αποτελούσαν κληρονομιά του στρατιωτικού κινήματος του 1909, αλλά κυρίως σε γεωπολιτικές πιέσεις τις οποίες δεν κατόρθωσε να διαχειριστεί η ελληνική πολιτική τάξη. Οι κοινωνικές και περιφερειακές διαστάσεις του Εθνικού Διχασμού δεν ήταν προδιαγεγραμμένες. Το σχίσμα δεν οφειλόταν σε δομικούς περιορισμούς ταξικής, ή άλλης, φύσης αλλά στην πορεία και τη δυναμική των γεγονότων από το 1915 έως το 1918. Η παγίωση του σχίσματος από το 1922 και μετά, και η συνύφανσή του με συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες και περιφέρειες, όπως η Παλαιά Ελλάδα και οι Νέες Χώρες, οι γηγενείς και οι πρόσφυγες, οφειλόταν στην εσφαλμένη διαχείριση της Μικρασιατικής Καταστροφής, δηλαδή την εκτέλεση των Έξι, και στις συνεχείς στρατιωτικές επεμβάσεις. Αυτές ήταν συνδεδεμένες με τον Διχασμό και τον διαιώνιζαν. Υποδήλωναν την έλλειψη συμφωνίας για τους κανόνες του παιχνιδιού και την ύπαρξη κατεστημένων συμφερόντων για τη συνέχιση του σχίσματος και του φαύλου κύκλου εκδίκησης και αντεκδίκησης. Κατ’ αυτό τον τρόπο η φυσιολογική διαφοροποίηση μεταξύ μιας συντηρητικής και μιας φιλελεύθερης μεταρρυθμιστικής μερίδας, που συναντάται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, εξελίχθηκε σε μια εικοσαετή διαμάχη χωρίς συνταγματικά και πολιτικά όρια.
Με τρόπο ευσύνοπτο και περιεκτικό, ο Σωτήρης Ριζάς περιγράφει μια εποχή που στιγμάτισε την ιστορία της Ελλάδας και είχε συνέπειες που έγιναν αισθητές για δεκαετίες. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Έλλην Ρωμηος Γραικός
ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑΣ, με αφετηρία τη μεγάλη σύνθεση του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου για την ενιαία και συνεχή ελληνική εθνική ιστορία και την τριμερή διάκρισή της (αρχαιότητα-Βυζάντιο-νεότεροι χρόνοι), τέθηκαν μια σειρά από ζητήματα, όπως η γένεση του ελληνικού έθνους και η ιστορική διαδρομή του, η ελληνική ταυτότητα στη χρονική εξέλιξη και η συνυφασμένη με αυτήν εννοιολόγηση των όρων που αποτελούν τον πυρήνα του παρόντος τόμου. Τα τελευταία χρόνια και πάλι στην Ελλάδα παρατηρείται ζωηρός αναστοχασμός σε ζητήματα ταυτοτήτων, ειδικότερα στη σύνδεσή τους με την έννοια της ελληνικότητας. Η πρόσφατη ιστορική έρευνα εμπλούτισε τις γνώσεις μας, εκλέπτυνε την ιστορική μας ματιά, συνέβαλε σε νέες κριτικές προσεγγίσεις, διευρύνοντας τον προβληματισμό αναφορικά με τις ιστορικές διαδρομές εννοιών και συλλογικών προσδιορισμών. Στην πραγματικότητα το θέμα δεν απασχόλησε μόνο την ακαδημαϊκή ιστοριογραφία, αλλά και τη δημόσια ιστορία, με δεδομένη την ιδιαίτερη σημασία που το ιστορικό παρελθόν έχει στη νεότερη Ελλάδα ως βιωματική σχέση, ως ερευνητικό ζήτημα αλλά και ως νομιμοποιητικός παράγοντας τρεχουσών πολιτικών στοχεύσεων. Το αποτέλεσμα ήταν ένας διάλογος που, συχνά αφορμώμενος από επικαιρικές καταστάσεις, χαρακτηρίστηκε ενίοτε από οξύτητα, στα όρια της πολεμικής.
Στις σελίδες του παρόντος τόμου φιλοξενούνται μελέτες επιστημόνων διαφορετικών σχολών, απόψεων και γενεών, από πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού μελέτες που καλύπτουν ευρείες θεματικές στη μακρά διάρκεια και αφορούν σε παραδείγματα από διαφορετικές ιστορικές εμπειρίες και κοινωνικοπολιτικά περιβάλλοντα: τον αρχαίο και τον βυζαντινό κόσμο, την περίοδο της λατινοκρατίας και της οθωμανικής κυριαρχίας, τον χώρο της ελληνικής διασποράς, τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης και της συγκρότησης του ελληνικού κράτους έως τον πρώιμο 20ό αιώνα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Η ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως – Βακαλόπουλος
Εκατόν πενήντα χρόνια έχουν συμπληρωθεί από το Μάρτιο του 1821, αφότου δηλαδή οι σκλαβωμένοι πρόγονοί μας απελπισμένοι ρίχτηκαν, με το σύνθημα «ελευθερία ή θάνατος», στην πιο μεγάλη τους και μακροχρόνια περιπέτεια των χρόνων της τουρκοκρατίας. Από την εποχή κιόλας εκείνη ως σήμερα δεν έπαψαν να δημοσιεύονται εκτός από τις ποικίλες πηγές, είτε άμεσες είτε έμμεσες και γενικές ιστορίες, οι οποίες προσπαθούν ν’ αναστήσουν στην φαντασία μας το μεγάλο εκείνο γεγονός. Μας έλειπε όμως μια επίτομη ιστορία του, γραμμένη στη ζωντανή νεοελληνική γλώσσα, στη γλώσσα των αγωνιστών, και βασισμένη στα πλούσια πορίσματα της ιστορικής επιστήμης. Η ανάγκη της ιστορίας αυτής ήταν απόλυτα αισθητή, ιδίως μετά το πέρασμα της πρώτης εκατονταετίας. Θα έπρεπε όμως να δοθούν στην ιστορία αυτή οι σωστές διαστάσεις ως προς την επέκταση και τη μεθοδική διάρθρωση της ύλης, ώστε ο αναγνώστης, ο οποίος δεν έχει τον απαιτούμενο καιρό να διεξέλθει πολύτομα έργα, να διαβάσει άνετα την έκθεση των γεγονότων (χωρίς να διασπαστεί η προσοχή του με αποτέλεσμα να μειωθεί το ενδιαφέρον του από την παρακολούθηση άπειρων μικροσυμπλοκών και μαχών), ν’ αποκτήσει καθαρή την εποπτεία των διαδραματιζομένων και να γνωρίσει καλά τις κατευθυντήριες γραμμές της πορείας του μεγάλου εκείνου σταθμού της νεότερης ιστορίας μας. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)
Σεροτονίνη – Michel Houellebecq
Η Σεροτονίνη (από το όνομα μιας ευφορικής ορμόνης) διασχίζει μια Γαλλία που αναμασά τις παραδόσεις της, τυποποιεί τις πόλεις της και καταστρέφει τις εξοχές της φέρνοντας τους ανθρώπους στα όριά τους. Ο μεσήλικας πρωταγωνιστής, ένας γεωργικός μηχανικός, αφηγείται όλη τη ζωή του, τη φιλία του μ’ έναν αριστοκράτη γεωργό (αξέχαστο μυθιστορηματικό ήρωα και ανεστραμμένο είδωλο του πρωταγωνιστή), την αποτυχία των ιδανικών της νιότης τους, τη χαμένη του λίμπιντο, την ίσως παράλογη ελπίδα του να ξαναβρεί έναν χαμένο έρωτα.
Το μυθιστόρημα θεωρήθηκε «προφητικό» -συμβαίνει συχνά με τα βιβλία του Ουελμπέκ- καθώς περιγράφει συγκλονιστικά την οργή των Γάλλων αγροτο-κτηνοτρόφων που οδηγούνται στην αυτοκτονία αδυνατώντας να αντιμετωπίσουν τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές και την παγκοσμιοποιημένη ελεύθερη αγορά.
Ένα μυθιστόρημα για την ερήμωση ενός κόσμου χωρίς καλοσύνη, χωρίς αλληλεγγύη, του οποίου οι μεταλλάξεις έχουν γίνει ανεξέλεγκτες. Κι επίσης ένα μυθιστόρημα για την ενοχή και τη μεταμέλεια. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Βίαιος διδάσκαλος: Η παθολογία του πολέμου και της δύναμης στον Θουκυδίδη – Αμφιλόχιος Παπαθωμάς
Το βιβλίο στοχεύει αφενός στο να συμβάλει στον επιστημονικό διάλογο για κάποια από τα πλέον αξιομνημόνευτα σημεία του θουκυδίδειου έργου, αφετέρου στο να προσφέρει στις φοιτήτριες και τους φοιτητές, καθώς και στο ευρύτερο πεπαιδευμένο αναγνωστικό κοινό ένα σύγχρονο επιστημονικό εργαλείο για την προσέγγιση του έργου και της σκέψης τού Αθηναίου ιστορικού. Η μελέτη περιλαμβάνει μια ευσύνοπτη εισαγωγή και ένα κατανοητό ερμηνευτικό υπόμνημα, το οποίο διατρέχει τα επιλεγέντα αποσπάσματα εξηγώντας και αναλύοντάς τα. Η
επιλογή των αποσπασμάτων στοχεύει στο να αναδείξει τον κόσμο των ιδεών του ιστορικού, με ιδιαίτερη έμφαση στον τρόπο με τον οποίο αυτός αντιλαμβάνεται και σκιαγραφεί τη διεθνή πολιτική, τις σχέσεις εξάρτησης των κρατών, τη δυναμική και τις συνέπειες του πολέμου για το άτομο και την κοινωνία. Ως κεντρική θεματική επιλέχθηκε η παθολογία του πολέμου και της δύναμης, όπως αυτή αντικατοπτρίζεται στη στρατιωτική, πολιτική και οικονομική πτώση της Αθήνας και της κλασικής Ελλάδας εν γένει και στη συνακόλουθη παρακμή των ηθικών αξιών. Τα δεινά του αδυσώπητου εμφύλιου σπαραγμού που σημάδεψε το τελευταίο τρίτο του πέμπτου αιώνα π.Χ. αποτελούν, σε τελική ανάλυση, τον κεντρικό άξονα γύρω από τον οποίο περιστρέφεται το σύνολο της θουκυδίδειας συγγραφής.
Μάριος Νοβακόπουλος
Διεθνολόγος – Μεταπτυχιακός φοιτητής Βυζαντινής ιστορίας
Παναγιώτης Κονδύλης, Μία διαδρομή (Γιώργος Καραμπελιάς)
Το βιβλίο συνιστά ένα σχεδίασμα της συμβολής του Παναγιώτη Κονδύλη στην ελληνική πνευματική ζωή: Τα νεανικά του χρόνια σφραγίστηκαν από την απομάγευση της επαναστατικής ουτοπίας και την απογοήτευση από το σοβιετικό πείραμα, η οποία θα ολοκληρωθεί με την έλευση της δικτατορίας το 1967 που θα θέσει τέλος στην πολιτιστική και πνευματική άνθηση του 1960. Αυτές υπήρξαν οι αφετηρίες -σε συνάρτηση με προσωπικές επιλογές- της ριζικής αποστασιοποίησής του από τα τρέχοντα κοινωνικά και πολιτικά τεκταινόμενα.
Στη διάρκεια των δεκαετιών του 1970 και του 1980, θα διαμορφώσει μια φιλοσοφία, η οποία θεωρεί ως βασικό κίνητρο του ανθρώπου την επιβεβαίωση της ισχύος, και μόνο μια “περιγραφική θεωρία”, που αυτο-αποκλείεται από κάθε επιδίωξη ισχύος, μπορεί να προσεγγίσει την πραγματικότητα. Και καθώς η διανόηση φυλακιζόταν στο “χρυσό κλουβί” της ενσωμάτωσης, η αποστασιοποίηση τού επέτρεπε, τουλάχιστον, να διακρίνει με ενάργεια αυτά που παραθεωρούσε η πλειοψηφία των υπολοίπων.
Στη δεκαετία του 1990, τέλος, θα γίνει γνωστός από τα έργα του για την παρακμή του αστικού πολιτισμού, τη γεωπολιτική, τον πόλεμο και την πορεία του ελληνισμού, σε ευθεία αντίθεση με την κυρίαρχη λατρεία της παγκοσμιοποίησης και την απομείωση του ρόλου των εθνών-κρατών. Αυτή η νέα τροπή συνιστά μια αυθεντική επιστημολογική και πολιτική τομή στη διαδρομή του: Το κονδυλικό Δέον της αναζήτησης της αξιολογικής ουδετερότητας και οι ιδεολογικές αναφορές σε έναν εθνοαποδομητικό μαρξισμό, παραχωρούν τη θέση τους στο πρόταγμα της “σωτηρίας της πατρίδας”, που ενυπήρχε στη σκέψη του από την εποχή της “Εισαγωγής” του στον Μακιαβέλι, στα 1970-1971.
Δυστυχώς, ένα σοβαρότατο πρόβλημα υγείας του στέρησε τη ζωή σε ηλικία πενήντα έξι ετών, το 1998. Το νήμα της ζωής του κόπηκε σε μια κομβική, ίσως, στιγμή της ίδιας της πνευματικής του διαδρομής. Μέσα στη γενικευμένη παρακμή του νεώτερου ελληνισμού, ο Παναγιώτης Κονδύλης αποτελεί άραγε έναν οδοδείκτη που καταδεικνύει κάποιες “κρυμμένες” δυνατότητες ή, μήπως, όπως πιθανώς θα έλεγε ο ίδιος στην κάποτε πικρόχολη οπτική του, συνιστά μια έκφανση του τέλους – στο κύκνειο άσμα ενός άλλοτε μεγάλου πολιτισμού; (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Στρατηγικόν – Κεκαυμένος
Οι συμβουλές που διατυπώνονται στο “Στρατηγικό” αφορούν σε διάφορες πλευρές της βυζαντινής ζωής. Όπως είπαμε, ο συγγραφέας απευθύνεται στο γιο του ή μάλλον στους γιους του (άλλοτε μιλάει στον ενικό και άλλοτε στον πληθυντικό), ακολουθώντας τους υποθετικά σε διάφορες φάσεις της ζωής τους και δίνοντάς τους τις ανάλογες νουθεσίες. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί το τμήμα εκείνο που απευθύνεται σε κάποιον αυτοκράτορα και για το οποίο θα μιλήσουμε παρακάτω. Εκτός από αυτό, το “Στρατηγικό” θα μπορούσε από άποψη περιεχομένου να χωριστεί σε πέντε διαφορετικά μέρη και σε καθένα από αυτά υπάρχουν ξεχωριστές ενότητες περιεχομένου. […] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)
Δημοσθένους Φιλιππικός Α’, Ολυνθιακοί Α’, Β’, Γ’ (εκδόσεις Ζήτρος)
Η επιλογή του πρώτου Φιλιππικού και των τριών Ολυνθιακών λόγων ως αρχή μιας σειράς εκδόσεων των λόγων του Δημοσθένη δεν έγινε στην τύχη. Υπαγορεύτηκε από τους εξής λόγους: ο πρώτος Φιλιππικός (350/49) θίγει το Μακεδονικό ζήτημα, και αναφέρεται στις σχέσεις Αθήνας και Φιλίππου. Από δω και πέρα αυτό θα ήταν το πρόβλημα όχι μόνο της Αθηναϊκής αλλά και όλης της Ελληνικής πολιτικής αυτό θα απασχολεί τον Δημοσθένη σε όλη την πολιτική του σταδιοδρομία, σ’ αυτό θα αναφέρονται στο εξής όλοι οι δημόσιοι λόγοι του (. . .) Οι τρεις ολυνθιακοί συνεχίζουν την πολιτική του Δημοσθένη στο Μακεδονικό ζήτημα. Εκφωνήθηκαν μέσα στο καλοκαίρι 349 π.Χ. τόσο στον πρώτο Φιλιππικό όσο και στους τρεις Ολυνθιακούς εντυπωσιάζει η σταθερότητα της πολιτικής γραμμής του ρήτορα (. . .) (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)
Κατά Λεωκράτους – Λυκούργος
Με αφορμή την κατηγορία εναντίον ενός πλούσιου Αθηναίου που εγκατέλειψε την πόλη σε περίοδο ισχύος έκτακτων μέτρων, ο Λυκούργος, άνδρας που άσκησε με επιτυχία πολλά δημόσια αξιώματα, υπερασπίζεται την πατρίδα του και τους νόμους σε μια κρίσιμη ιστορική στιγμή.
Αποσπάσματα: Σύντομα αποσπάσματα από έργα που δεν σώζονται ακέραια και αποδίδονται στον Λυκούργο.
Ο Λυκούργος (390 – 324 π.Χ.) ήταν Αθηναίος πολιτικός και ρήτορας. Άσκησε επί σειρά ετών δημόσια αξιώματα, κυρίως ως διαχειριστής των οικονομικών της πόλης. Πολιτεύθηκε με τη φιλομακεδονική μερίδα. Φρόντισε για τα δημόσια οικοδομήματα και τα μνημεία της Αθήνας, όπως και για τη σύνταξη επίσημου αντιγράφου των έργων των τριών μεγάλων τραγικών. Ως ρήτορας ανέλαβε κυρίως ρόλους κατηγόρου στα δικαστήρια. Συντηρητικός αλλά αδιάφθορος ως πολιτικός, διακρίθηκε για τον πατριωτισμό του και το αίσθημα δικαίου. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)
Ιστορία της Βυζαντινής Φιλοσοφίας – Ν. Ματσούκας
Στην προκειμένη έρευνα, με βάση αυστηρά ιστορικοφιλολογικά κριτήρια, επιχειρώ με νέα μέθοδο και εντοπισμό άλλου περιεχομένου να παρουσιάσω την ιστορία της φιλοσοφίας, όπως αυτή εκφράστηκε στα εκκλησιαστικά μνημεία, μια και ο εκκλησιαστικός τρόπος ζωής και σκέψης ήταν ο κυρίαρχος στο περιρρέον κλίμα του βυζαντινού πολιτισμού. Μολονότι στην έρευνα εκθέτω τις αρχές του φιλοσοφείν στο χώρο της θεολογίας κατά συστηματική εκφορά, δεν δίστασα διόλου να τιτλοφορήσω το έργο ως «Ιστορία της βυζαντινής φιλοσοφίας», επειδή φρονώ ότι κάθε έρευνα στην περιοχή των ανθρωπιστικών επιστημών οφείλει, έτσι κι αλλιώς, καταρχήν να στηρίζεται σε μια ιστορική και διαχρονική εκτίμηση των πηγών, και μετά να διατυπώνει τα πορίσματά της με τρόπο συστηματικό, χωρίς τούτο να σημαίνει δημιουργία άκαμπτου και κλειστού συστήματος. Απλώς πρόκειται για συστηματική εκφορά, που χαρακτηρίζει απαραίτητα μια βασική λειτουργία της οποιασδήποτε επιστημονικής μεθοδολογίας. Δικός μου στόχος σε τούτο το εγχείρημα είναι να δείξω την αυτονομία της βυζαντινής φιλοσοφίας. (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ)
Νικόλαος Π. Παππάς
Πολιτικός επιστήμων – Ιστορικός
Οι Έλληνες της Δύσης – Valerio Manfredi
Η ίδρυση ελληνικών αποικιών στη Δύση στάθηκε μια αληθινή εποποιία, κατά την οποία από τις αρχές του 8ου αιώνα π.Χ. μικρές ομάδες νέων που δεν είχαν καμία ελπίδα να επιβιώσουν στην πατρίδα τους βγήκαν σε μια θάλασσα άγνωστη και γεμάτη κινδύνους, αναζητώντας ένα καινούριο τόπο για να οικοδομήσουν ένα πιο ευοίωνο μέλλον.
Πολλούς από αυτούς τους έπνιξαν τα κύματα, άλλους φόνευσαν ή κυνήγησαν αυτόχθονες λαοί, ενώ άλλοι κατόρθωσαν να κατακτήσουν καινούρια εδάφη και να εγκατασταθούν οριστικά σε αυτά. Έτσι, στη Μεσόγειο γεννήθηκαν πολλά ακμαία κέντρα – ο Τάραντας, ο Σελινούντας, οι Συρακούσες, ο Ακράγαντας, η Κυρήνη -, τα οποία σύντομα ανέπτυξαν έντονη οικονομική δραστηριότητα και απέκτησαν πλούσια πολιτιστική ζωή. Σ’ αυτές τις πόλεις, αυθεντικά “αστικά εργαστήρια” παρήγαν καλλιτέχνες, φιλοσόφους, επιστήμονες, ποιητές, καθώς επίσης και τεχνίτες, εμπόρους και πολεμιστές που άλλαξαν την όψη του αρχαίου κόσμου και συνέβαλαν στη δημιουργία μιας τεχνικής και πνευματικής κληρονομιάς, στην οποία στηρίζεται μέχρι σήμερα ο δικός μας πολιτισμός. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Δημοκρατία και αντιπροσώπευση – Γιώργος Κοντογιώργης
Η ίδρυση ελληνικών αποικιών στη Δύση στάθηκε μια αληθινή εποποιία, κατά την οποία από τις αρχές του 8ου αιώνα π.Χ. μικρές ομάδες νέων που δεν είχαν καμία ελπίδα να επιβιώσουν στην πατρίδα τους βγήκαν σε μια θάλασσα άγνωστη και γεμάτη κινδύνους, αναζητώντας ένα καινούριο τόπο για να οικοδομήσουν ένα πιο ευοίωνο μέλλον.
Πολλούς από αυτούς τους έπνιξαν τα κύματα, άλλους φόνευσαν ή κυνήγησαν αυτόχθονες λαοί, ενώ άλλοι κατόρθωσαν να κατακτήσουν καινούρια εδάφη και να εγκατασταθούν οριστικά σε αυτά. Έτσι, στη Μεσόγειο γεννήθηκαν πολλά ακμαία κέντρα – ο Τάραντας, ο Σελινούντας, οι Συρακούσες, ο Ακράγαντας, η Κυρήνη -, τα οποία σύντομα ανέπτυξαν έντονη οικονομική δραστηριότητα και απέκτησαν πλούσια πολιτιστική ζωή. Σ’ αυτές τις πόλεις, αυθεντικά “αστικά εργαστήρια” παρήγαν καλλιτέχνες, φιλοσόφους, επιστήμονες, ποιητές, καθώς επίσης και τεχνίτες, εμπόρους και πολεμιστές που άλλαξαν την όψη του αρχαίου κόσμου και συνέβαλαν στη δημιουργία μιας τεχνικής και πνευματικής κληρονομιάς, στην οποία στηρίζεται μέχρι σήμερα ο δικός μας πολιτισμός. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Αν υπάρχει ζωή θέλω να ζήσω – Νικόλαος, μητροπολίτης Μεσογαίας
Άρχισα να γράφω στο Κάθισμα του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, κοντά στον αρσανά της Σιμωνόπετρας. Τελείωσα αργότερα στο νησί του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, στην Πάτμο, στο Κουβάρι. Και οι δύο τόποι ησυχαστικοί και ερημικοί. Σημεία προσευχής. Συνολικά χρειάστηκαν λίγες μόνο μέρες. Συντροφιά μου ο αρχοντικός μαθητής της αγάπης. Ο ειλικρινά αγαπών και όντως ηγαπημένος. Το κείμενο δεν μπορούσε παρά να είναι καρπός αγάπης και ησυχίας είναι καρπός ερήμου. Θα έλεγα και προσευχής, αλλά φοβούμαι τις παρεξηγήσεις των νοσηρών υπερβολών.
Τα ερωτήματα -επέλεξα εκατό για να είναι στρογγυλός ο αριθμός- και ο διάλογος είναι όλα αυθεντικά. Τα πρόσωπα είναι επίσης αληθινά, αν και με διαφορετικά προφανώς ονόματα. Η συζήτηση δεν ήταν αυτοτελής, αλλά αποτελεί μία σύνθεση με επιλογή ερωτημάτων. Όλα αυτά όμως δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία. Αυτό που βαραίνει είναι μέσα από αυτά να φανεί αυθεντικά η ανθρώπινη φύση και καθαρά το πρόσωπο του αληθινού Θεού. Δεν υπάρχει τίποτα που να αξίζει περισσότερο σε αυτή τη ζωή. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Αρχαία Ρώμη (7 τόμοι) – επιμέλεια Ουμπέρτο Έκο
Η καθημερινή ζωή των Ετρούσκων – Jacques Heurgon