Σαν σήμερα, το 1790, κυκλοφορεί στη Βιέννη η «Εφημερίς»

Η Εφημερίς είναι η αρχαιότερη διασωθείσα ελληνική εφημερίδα. Τυπώθηκε στη Βιέννη από τους Έλληνες αδερφούς (τυπογράφους και εκδότες) Πούμπλιο και Γεώργιο Μαρκίδες-Πούλιου, από το 1790 έως το 1797. Υπήρξε μαχητικό όργανο των ιδεών του νεοελληνικού διαφωτισμού, που μεταξύ άλλων πρέσβευε και την εθνική απελευθέρωση.

Η «Εφημερίς» είχε μεγάλη απήχηση, φτάνοντας σε όλες τις περιοχές όπου υπήρχαν ελληνικές παροικίες, ενημερώνοντας τις ελληνικές κοινότητες για τα γεγονότα που συνέβαιναν στο κόσμο αλλά και στον τουρκοκρατούμενο ελληνικό χώρο.

Οι αδερφοί Μαρκίδες-Πούλιου, εκτός από την Εφημερίδα στην ελληνική, τύπωσαν για ένα μικρό διάστημα και τη σέρβικη εκδοχή της, πιθανόν ανταποκρινόμενοι στο αίτημα του Φεραίου για μια βαλκανική απελευθερωτική κίνηση. Στο τυπογραφείο τους τύπωσαν επίσης αρκετά ελληνικά και ξενόγλωσσα βιβλία, και συνεργάστηκαν στενά με τον Ρήγα Φεραίο του οποίου εξέδωσαν αρκετά βιβλία και μεταξύ αυτών και την περίφημη Χάρτα. Αυτή η συνεργασία και η σύλληψη του Φεραίου και των συνεργατών του για διάδοση επαναστατικών (απελευθερωτικών) ιδεών έφερε και την απαγόρευση κυκλοφορίας της Εφημερίδος, το κλείσιμο του τυπογραφείου των αδερφών Πούλιου και την απέλασή τους από τα εδάφη της Αυστριακής Αυτοκρατορίας.

Η Χάρτα του Ρήγα

Οι δύο αδελφοί γεννήθηκαν στην Σιάτιστα, και μετακόμισαν στη Βιέννη το 1776, μαζί με τον πατέρα τους Μάρκο Πούλιο, έμπορο. Αφού ασχολήθηκαν με άλλα επαγγέλματα, αργότερα στράφηκαν στην έκδοση και την εμπορία ελληνικών βιβλίων. Η ενασχόλησή τους με την τυπογραφία άρχισε στο τυπογραφείο του Μπάουμάιστερ, όπου εργαζόταν και ο άλλος μεγάλος Έλληνας τυπογράφος της Βιέννης, ο Γεώργιος Βεντότης.

Από το 1788 προσπάθησαν να εκδώσουν ελληνική εφημερίδα και στις 14 Ιουνίου ζήτησαν την απαιτούμενη άδεια από την αυστριακή κυβέρνηση.

Το ίδιο έτος μάλιστα, τον Μάιο, και ο έμπορος Δημήτριος Θεοχάρης από την Καστοριά ζήτησε άδεια να τυπώσει ελληνική εφημερίδα, όμως και οι δυο αιτήσεις απορρίφθηκαν.

Το 1789 και οι δύο ενδιαφερόμενοι κατέθεσαν εκ νέου αιτήσεις, και αυτήν τη φορά η αίτηση του Θεοχάρη έγινε δεκτή (στις 15 Μαρτίου). Ο Θεοχάρης όμως δεν κατάφερε να εξασφαλίσει ικανοποιητικό αριθμό συνδρομητών που θα χρηματοδοτούσαν την έκδοση, κι έτσι η αυστριακή κυβέρνηση έκανε αποδεκτή των αίτηση των αδερφών Πούλιου, και στις 27 Ιουνίου του 1790 τους δόθηκε η άδεια.

Το πρώτο φύλλο κυκλοφόρησε στις 31 Δεκεμβρίου και από τότε έβγαινε δύο φορές την εβδομάδα, Τρίτη και Παρασκευή, τετρασέλιδο με προσθήκη συχνά ενός μονόφυλλου. Η ακριβής ημερομηνία του πρώτου φύλλου δεν έγινε γνωστή παρά το 1928, όταν ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Βουκουρεστίου Δημοσθένης Ρούσσος ανακάλυψε στη βιβλιοθήκη του ιδρύματος την πλήρη σειρά του πρώτου έτους κυκλοφορίας (105 φύλλα) όπως τα έδεναν οι εκδότες της από το 1792 και μετά.

(Φωτ.: commons.wikimedia.org)

Το σχήμα της εφημερίδας ήταν μικρό δίφυλλο, σε διαστάσεις βιβλίου, χωρίς ευδιάκριτο τίτλο στη κορυφή, χωρίς επεξηγηματικούς τίτλους, χωρίς ονόματα ή διευθύνσεις εκδοτών και άλλων, απαραίτητων σήμερα ενδείξεων. Αντί τίτλου υπήρχε πάντοτε μια ζωγραφική σύνθεση.

Από το 1792 επέρχεται μια ανανέωση στο στιλ της εφημερίδας, αρχικά με την προσθήκη περισσότερων σελίδων και μικραίνοντας το σχήμα στα 17×11 εκατοστά. Στο νέο σχήμα η εφημερίδα μπορούσε να βιβλιοδετηθεί σε τόμους ώστε να αρχειοθετείται, και γι’ αυτόν το σκοπό οι εκδότες τύπωναν εξώφυλλα κάθε χρόνο.

Η Εφημερίς ήταν κυρίως ειδησεογραφικό έντυπο. Η ύλη της, χωρισμένη σε ρουμπρίκες που έφεραν ως τίτλο το όνομα της χώρας την οποία αφορούσαν οι εκάστοτε ειδήσεις, κάλυπτε ευρύ θεματικό φάσμα: Στρατιωτικές και πολιτικές ειδήσεις, κείμενα συνθηκών ειρήνης, αξιοσημείωτα φυσικά φαινόμενα, αξιοπερίεργα συμβάντα, ισοτιμίες νομισμάτων, μικρές αγγελίες, γεγονότα της κοινωνικής ζωής της Βιέννης και της ελληνικής παροικίας, όλα βρίσκουν τη θέση τους στις σελίδες της.

Συχνά δημοσίευε αγγελίες για την έκδοση ελληνικών βιβλίων, ζητώντας από τους αναγνώστες να υποστηρίξουν την έκδοση προαγοράζοντας ένα ή περισσότερα αντίτυπα.

Τις ανταποκρίσεις τους από τις άλλες χώρες τις αντλούσαν από αλλόγλωσσες εφημερίδες, κυρίως τις αυστριακές, όσο για τα γεγονότα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, και ιδιαίτερα για την Υψηλή Πύλη και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, επικαλούνταν σαν πηγές τους «ιδιαίτερες ανταποκρίσεις».

Με το πέρασμα των χρόνων φαινόταν όλο και περισσότερο ότι οι αδερφοί Πούλιου εκτός από το ειδησεογραφικό κομμάτι ήθελαν να προβάλουν και να προωθήσουν τα ελληνικά εθνικά αιτήματα. Όλες οι πολεμικές ειδήσεις της εποχής παρακολουθούνται και παρουσιάζονται με σκοπό να τονώσουν το εθνικό αίσθημα. Εκτός από αυτό παρακολουθούνται στενά και τα γεγονότα της Γαλλικής Επανάστασης που λαμβάνουν χώρα την ίδια περίοδο με την έκδοση της εφημερίδας. Μάλιστα, το 1791 δημοσιεύουν τη «Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου» και το επαναστατικό Σύνταγμα της Γαλλικής δημοκρατίας, σε συνέχειες.

(Φωτ.: commons.wikimedia.org)

Ανάμεσα στα βιβλία που εξέδωσαν οι δύο αδελφοί τυπογράφοι ήταν και κάποια από τα έργα του Ρήγα Βελεστινλή: το Σχολείον των ντελικάτων εραστών, η Νέα Πολιτική Διοίκησις (που περιέχει και το «Θούριο») και η Χάρτα της Ελλάδος. Το γεγονός ότι οι Μαρκίδες είχαν τυπώσει το επαναστατικό σύνταγμα που είχε συντάξει ο Ρήγας για την ομοσπονδιακή δημοκρατία που οραματιζόταν, δηλαδή το έργο του Νέα Πολιτική Διοίκησις, προκάλεσε το κλείσιμο του τυπογραφείου τους.

Το τέλος
Η οθωμανική Αρχή, παίρνοντας μέτρα για να καταστρέψει το ανερχόμενο απελευθερωτικό κίνημα, ζήτησε από την αυστριακή κυβέρνηση, μέσω του πρεσβευτή της στην Πόλη, το κλείσιμο της Εφημερίδος στις 10 Ιουλίου 1797. Το αυστριακό κράτος, που ήθελε να βρίσκεται σε καλές σχέσεις με την Υψηλή Πύλη εκείνη την εποχή, προχώρησε σε μέτρα που δυσκόλευαν την κυκλοφορία της εφημερίδας, και ένα από αυτά ήταν η απαγόρευση διακίνησής της από το Κεντρικό Ταχυδρομείο της Βιέννης. Η σύλληψη του Φεραίου καθώς και η σύλληψη και άλλων μελών της οργάνωσής τους, επέφερε τη χαριστική βολή. Ο Πούμπλιος Πούλιος κατόρθωσε να διαφύγει στη Μολδαβία, ενώ ο Γεώργιος συνελήφθη στη Βιέννη και εξορίστηκε. Το τυπογραφείο τους έκλεισε και η έκδοση της Εφημερίδος σταμάτησε.

pontos-news.gr

, , ,

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *