Bernard Diaz: Ο συμπολεμιστής του Κορτέζ και ιστορικός του πολέμου με τους Αζτέκους

Γράφει ο Ηλίας Αναγνωστάκης

Bernard Diaz del Castillo (1490-1584), η επιτομή του Conquistador, και η βασικότερη πηγη για το τι έγινε στο Μεξικό κατα τη διάρκεια της Κατάκτησης.

Γεννημένος στη Medina del Campo το 1490, ο νεαρος Diaz, γονος φτωχής οικογένειας, μπάρκαρε στα 17 του για την Καραιβική, αφου δεν υπηρχε καμια προοπτική για αυτόν στην Ισπανια. Συμμετείχε στην κατάκτηση του Παναμά (1513/14) υπο τον Pedrarias, αλλα σύντομα καταλαβε οτι η νεα, αλλα μικρή αποικία του Darien ήταν προβληματική, αφου δεν υπήρχε επαρκής χρυσός, οι Ισπανοί σχετικά πολλοί για την συμφέρουσα εκμετςλλευση της και οι επιδημίες (ειδικα κίτρινος πυρετος) πολυ επικινδυνες. Συντομα μετακομισε στη Κουβα, οπου γνωρισε τον άσημο τοτε, δικηγόρο Κορτέζ καθως και τον κυβερνήτη Velasquez. Λίγα χρόνια μετα, το 1517, συμμετείχε στην πρώτη αποστολή στο Γιουκαταν, με 2 πλοια και 110 ανδρες υπο τον Hernandez de Cordoba, και ηταν απο τους πρωτους Λευκους που εβλεπαν για πρωτη φορα την Μεξικανικη ακτη. Η αποστολή δεν πήγε καλα, ομως ο Diaz συμμετειχε και σε μια δεύτερη που εγινε το επομενο ετος (1518) υπο τον Juan Grizalva. Οι Ισπανοι αποβιβαστηκαν, ηρθαν ομως σε σύγκρουση με τους τοπικους Μαγια, στη μαχη του Campeche, οπου υστερα απο μια σφοδρη συγκρουση με 8.000 Μαγια στη οποια ο ιδιος ο Ντιαζ συμμετειχε και τραυματιστηκε στο χερι, οι Ισπανοι με το ζορι γλυτωσαν (Δεν ειχαν αλογα, ουτε κανονια) αφηνοντας 50 νεκρους. Οι επιζωντες γυρισαν στη Κουβα ενω ο βαρια τραυματισμενος Grizalva πεθανε λιγες μερες μετα.

Ο Ντιαζ ομως, καθως και οι Ισπανοι γενικως, ηταν απτόητοι, γνωρίζαν οτι στο Μεξικό υπηρχε πολύς πλούτος, και γενικως μια καλά, οργανωμένη επιχειρηση αξιζε τον κοπο. Πράγματι, η ευκαιρία του δόθηκε την επομενη χρονια, (1519) οταν ο Κορτεζ αναχωρησε απο την Αβανα με 617 ανδρες, 16 αλογα, 13 μικρά κανόνια και 11 πλοία. Ο Ντιαζ ηταν ενας απο αυτούς, γιατι ο Κορτεζ ηξερε οτι χρειαζοταν τετοιους άνδρες. Ο Ντιαζ συμμετειχε σαν απλος στρατιώτης, σε 119(!) συγκρουσεις με τον Κορτεζ, και σταθηκε διπλα του, βημα προς βημα σε ολα τα σταδια της Κατακτησης, απο τις τρομερες μαχες με τους Μαγια στα Campoton (6 Mαρτιου 1519), τους Tlacalasteca στο λοφο Cinzli (2 και 5 Σεπτεμβριου), την τρομερή σφαγή των Ευγενών της Cholula (25 Οκτωβριου), την πανηγυρικη εισοδο στην Tenochtitlan (8 Νοεμβριου), την συλληψη του Μοντεζουμα (14 Νοεμβριου, του περασε χειροπεδες ο ιδιος), την απολυτη ντροπη και ονειδος στη Noche Triste (30 Ιουνιου 1520), την θρυλικη μαχη εναντιον 120.000 Αζτεκων στην Οtumba (7 Ιουλιου), καθως και τις ατελειωτες αψιμαχιες μεχρι τελος Ιουλιου. Λιγους μηνες μετα, ο Ντιαζ συμμετείχε στην προετοιμασια, αντεπιθεση, και απιστευτης σκληροτητας και θηριωδιών πολιορκια της Tenochtitlan ( 8 Μαιου-13 Αυγουστου 1521) περιγράφοντας τα παντα. Απο τους θανάτους χιλιαδων γυναικοπαιδων απο πεινα και τις σφαγες των Ινδιανων συμμαχων του Κορτεζ, τις απιστευτες πραξεις γενναιότητας των συντρόφων του, Santoval, Olid, και του πολυπειρου Alvarado, μεχρι τις απάνθρωπες ανθρωποθυσίες των Mexica τις οποιες ειδε με τα ιδια του τα ματια.

Μετα την Κατακτηση, ο Ντιάζ ηταν μολις 31 ετων ηταν ομως γεμάτος τραύματα, πολεμουσε διαρκώς απο τα 17 “και ειχε κουραστεί”. Συμμετειχε ομως και παλι μαζι με τον Κορτεζ στις εκστρατείες εναντιον των αιμοβορων Huaxtecas (1522), Chiapas (1523), Tarascas (1523/4) και στην Ονδούρα (1524) παλι μαζι με τον Κορτεζ. Χωρις να ειναι κολλητος μαζι του, Ο Ντιαζ του αναγνωριζει οτι “Χωρις αυτον οι Αζτεκοι θα μας έσφαζαν ολους, ποσο μάλλον η Κατάκτηση θα ηταν αδύνατη. Ηταν ο άνθρωπος που ακόμα και την πιο μαύρη στιγμή ειχε καθαρό μυαλό, και έβγαζε το 100% απο καθε εναν απο εμας”.

Ο Ντιαζ αποστρατευτηκε τελικαι το 1531, ύστερα απο 24 χρονια υπηρεσίας. Ανταμείφθηκε με ενα μικρό κτήμα (Encomedia) και λιγους Ινδιανους δούλους. Αργοτερα επέστρεψε στην Ισπανια, (1534) για να γυρίσει παλι στην Κεντρική Αμερική, οπου εγκαταστάθηκε οριστικα σαν διοικητης στην Antiqua, Γουατεμαλα, το 1551. Το ιδιο αυτο ετος, αρχιζει και τη συγγραφη του εργου του ” Historia verdadere de la conquista de Nueva Espana” που ειναι τοσο πολύτιμο για εμας σημερα και θα ολοκληρωνόταν το 1568. Παροτι ειχαν περασει 45 και πλεον χρονια απο τα γεγονοτα, ο ηλικιωμένος πλεον, Ντιαζ. που υπαγόρευε σε δυο νεαρούς Ισπανους, τον Alonzo Piko και τον Μiguel Torres, θυμοταν καλα τα γεγονοτα και ειδικα τα “Μεγαλα Λευκα Παλατια και κτιρια, τον καταλευκο σαν χιονι Μεγαλο Ναο του Huitzilipotlii, τις διωρυγες, τους κηπους του Μοντεζουμα, την τεραστια Λεωφορο Tlacopan, την αχανή πλατεια Tlateloco οπου ηταν η μεγαλη αγορς και το θηριώδες Jonbatlii (Ράμπα κρανίων) όπου ήταν αναρτημένα πανω απο 160.000(!) κρανία” αλλα ήξερε οτι ειχε γνωρίσει εναν λαμπρό, αλλα και συνάμα σατανικό πολιτισμό πρίν αυτός χαθεί για πάντα: “Δεν θα τα ξαναδώ ποτε αυτα, εγω και οι συντροφοί μου είμασταν οι τελευταίοι που τα ειδαν, ξυπναω μεσα στο βραδυ, τοσα χρονια μετα, απο τα ουρλιαχτα των συντρόφων μου που θυσιάστηκαν στους διαβολικούς θεούς των Mexica”.

Ο υπερήλικας πλέον Ντίαζ ειχε κατορθώσει να ολοκληρώσει το έργο του σχετικά υγιής και αποσύρθηκε οριστικα στην υποτροπική Antigua της Γουατεμάλα. Στις 2 Ιανουαρίου 1584, σε ηλικόα 94 ετων, ο παλαίμαχος Ντιαζ ξεκινησε το μεγαλο ταξιδι, για να βρει τον Κορτρζ, τον Αλβαρσδο, και τους υπολοίπους, που μαζό τους μοιράστηκε εμπειρίες που λίγοι άνθρωποι έζησαν ποτε.