Η ρωμαϊκή εποχή στην Κύπρο ξεκίνησε το 58 π.Χ., όταν οι Ρωμαίοι ισχυρίστηκαν ότι είχαν στα χέρια τους διαθήκη, με την οποία ο Πτολεμαίος που βασίλευε στην Κύπρο, τους κληροδοτούσε το νησί. Έτσι, προχώρησαν με νόμο που θέσπισε ο δήμαρχος Κλαύδιος το 58 π.Χ. και καθιστούσε την Κύπρο ρωμαϊκή επαρχία. Η κατάκτηση του νησιού ολοκληρώθηκε το 30 π.Χ, όταν και ξεκινάει επίσημα η ρωμαιοκρατία, μία εποχή που χαρακτηρίστηκε ως ειρηνική και διήρκεσε τρεις αιώνες.
Σε αυτούς τους τρεις αιώνες, οι Κύπριοι δεν υπήρξαν μόνο υποτελείς στους Ρωμαίους αλλά σε πολλές περιπτώσεις εντάχθηκαν σε στρατιωτικούς σχηματισμούς και σε ελάχιστες εξαιρέσεις διακρίθηκαν λαμβάνοντας τιμητικά τον τίτλο του Ρωμαίου Πολίτη, κάτι που συνέβαινε σπάνια στους υποτελείς των Ρωμαίων.
Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως ευρήματα που αποκαλύπτουν άγνωστες πληροφορίες για τη δράση των Κυπρίων στον ρωμαϊκό στρατό. Κάποιοι από αυτούς υπηρέτησαν σε φρουρές στη Ρουμανία, τη Σερβία και την Κριμαία.
Οι λεγεώνες και τα auxilia
Ο ρωμαϊκός στρατός αποτελείτο από δύο κατηγορίες δυνάμεων: τις λεγεώνες, στις οποίες εντάσσονταν αποκλειστικά και μόνο Ρωμαίοι πολίτες και τα auxilia, τα βοηθητικά δηλαδή στρατεύματα τα οποία αποστέλλονταν στις βορειοδυτικές και βορειοανατολικές επαρχίες της αυτοκρατορίας στην Ευρώπη. Ουσιαστικά τα auxilia φρουρούσαν πόλεις, οχυρά, ορυχεία και λιμάνια. Αν και ο αυτοκράτορας Αύγουστος επεδίωκε οι βοηθητικές δυνάμεις να υπηρετούν στην περιοχή καταγωγής τους, ωστόσο, η εξάντληση των λεγεώνων ανάγκασαν τους Ρωμαίους εκατόνταρχους να υιοθετήσουν ένα ευέλικτο δόγμα αποστολής και ανάπτυξης για τα auxilia.
Ένα κυπριακό τάγμα πεζικού
Το 60 μ.Χ., στρατολογήθηκε για πρώτη φορά μία cohors, τμήμα πεζικού, αποκλειστικά από 500 Κύπριους. Η δεύτερη στρατολόγηση έγινε το 85 μ.Χ. ενώ η τρίτη στρατολόγηση των νέων μελών το 110 μ.Χ.
Στελέχη της τρίτης στρατολόγησης πολέμησαν κατά τοπικών φύλων στη σημερινή βορειανατολική Σερβία το 109 μ.Χ. και στη Ρουμανία το 110 μ.Χ.
Η δράση των Κυπρίων αναφέρεται στα ρωμαϊκά έγγραφα με σαφήνεια «cohors IIII Cypria Civium Romanum» δηλαδή, «4η Κυπριακή cohors Ρωμαίων πολιτών». Μάλιστα, σε αρκετούς Κύπριους που διακρίθηκαν στο πεδίο της μάχης δόθηκε ο τίτλος του Ρωμαίου Πολίτη τιμητικά, πολύ πριν συμπληρώσουν 25 χρόνια θητείας.
Μέχρι σήμερα έχουν ανακαλυφθεί δύο επιτύμβιες στήλες που αναφέρονται ονομαστικά σε δύο Κύπριους στρατιώτες. Πρόκειται για τον Λούκιο Ολούσιο και τον Γάιο Μέμμιο. Ωστόσο, στην Κύπρο δεν έχει ανακαλυφθεί κάποια επιτύμβια στήλη που να αναφέρεται σε όλους αυτούς τους Κύπριους που βρέθηκαν να υπηρετούν τη μεγάλη αυτοκρατορία στα ακριτικά της σύνορα.
Κάποιοι τιμητικά απολύθηκαν και επέστρεψαν στην πατρίδα τους. Κάποιοι άλλοι πέθαναν μακριά από το νησί τους, υπηρετώντας τους Ρωμαίους αυτοκράτορε έως και το τέλος της ρωμαϊκής εποχής στο νησί.
Πληροφορίες: Περιοδικό Ιστορικές Σελίδες του Παναγιώτης Δημητράκης, Κύπριοι στον ρωμαϊκό στρατό
