Η μάχη του Καρς είναι μια από τις σημαντικότερες αν και λιγότερο γνωστές της ιστορίας καθώς εκεί η Οθωμανική αυτοκρατορία μάτωσε βαριά και ταπεινώθηκε σοβαρά. Η μάχη ήταν η τελευταία μεγάλη σύγκρουση του πολέμου Περσών και Οθωμανών (1743-46) και μια από τις μεγαλύτερες νίκες του μέγα Πέρση σάχη και στρατηγού Ναντίρ.
Το καλοκαίρι του 1745 ο Ναδίρ ενημερώθηκε πως δύο μεγάλες οθωμανικές στρατιές είχαν εισβάλει στα εδάφη του και κατευθύνονταν η μια προς το Καρς και η άλλη προς τη Μοσούλη. Ο ίδιος είχε αρρωστήσει βαριά μετά την σκληρή εκστρατεία στο Νταγκεστάν αλλά παρόλα αυτά, μεταφερόμενος σε φορείο από τους άνδρες του, αποφάσισε να αντιμετωπίσει τη διπλή απειλή. Αφού διέθεσε μέρος του στρατού προς άμυνα της Μοσούλης ο ίδιος με περίπου 80.000 άνδρες κινήθηκε προς το Καρς.
Την ίδια ώρα ο επικεφαλής της βόρειας οθωμανικής στρατιάς, ο Γεγκέν Μοχαμέτ πασάς, με τους 140.000 άνδρες του κινήθηκε από το Καρς προς τα δυτικά. Ο Ναντίρ τον ακολούθησε και στρατοπέδευσε στους λόφους του Γεγκεβάρντ. Ο Οθωμανός πασάς πλησίασε τότε προς το περσικό στρατόπεδο και διέταξε τη δημιουργία οχυρωμένου στρατοπέδου σε απόσταση 10 χλμ. περίπου από το εχθρικό.
Στις 9 Αυγούστου ο Γεγκέν πασάς εξήλθε με το σύνολο της στρατιάς του από το οχυρωμένο στρατόπεδο και έλαβε θέσεις απέναντι από τους Πέρσες. Ο Τούρκος διοικητής ανέπτυξε στο κέντρο της παράταξής του 40.000 πεζούς, κυρίως γενίτσαρους και σε κάθε πτέρυγα από 50.000 ιππείς.
Ο Ναντίρ διέθετε 40.000 επίσης πεζούς και 40.000 ιππείς. Παρέταξε τους πεζούς του απέναντι στους γενίτσαρους καλύπτοντάς το στα πλευρά με τμήματα ιππικού. Κράτησε όμως σε εφεδρεία τους περισσότερους και τους καλύτερους ιππείς του.
Σφαγή στην πεδιάδα
Το περσικό πεζικό της εποχής ήταν άριστα εκπαιδευμένο. Αυτό εκμεταλλεύτηκε ο Ναντίρ εξαπολύοντας το κατά των γενιτσάρων. Οι Πέρσες πλησίασαν σε απόσταση βολής, έβαλλαν μια μαζική ομοβροντία και στην συνέχεια εξόρμησαν με τα σπαθιά κατά των Τούρκων.
Οι γενίτσαροι απάντησαν με τον ίδιο τρόπο και σε λίγο οι δύο μάζες πεζικού βρέθηκαν να μάχονται άγρια εκ του συστάδην. Ο Γεγκέν πασάς άφησε τη μάχη του πεζικού να εξελίσσεται χωρίς να δοκιμάσει να επιτεθεί με το πολυάριθμο ιππικό του που υστερούσε του περσικού σε ποιότητα.
Η μάχη συνεχιζόταν με τον τρόπο αυτό ως το απόγευμα όταν ο Ναδίρ αποφάσισε πως είχε έρθει η ώρα να επέμβει. Ο ίδιος ίππευσε το άλογό του και τιθέμενος επικεφαλής των επίλεκτων ιππέων του εφόρμησε κατά των Τούρκων, πλήττοντας το δεξιό πλευρό του τουρκικού πεζικού, περνώντας από το κενό που κάκιστα είχε αφήσει ο Γεγκέν μεταξύ πεζικού και ιππικού της δεξιάς του πτέρυγας.
Η επίθεση των χιλιάδων αποφασισμένων ιππέων του Ναντίρ σάρωσε τα πάντα. Αν και ο γενναίος Ναντίρ έχασε δύο άλογα από τα εχθρικά πυρά και κινδύνευσε σοβαρά να σκοτωθεί, η στην κατάλληλη στιγμή εκτοξευθείσα επίθεσή του πέτυχε τον σκοπό της. Οι Τούρκοι παρέλυσαν. Ένα σώμα 15.000 σπαχήδων ιππέων τράπηκε σε φυγή χωρίς καν να πολεμήσει. Χιλιάδες Τούρκοι έπεσαν και οι υπόλοιποι υποχώρησαν κακή – κακώς.
Περικύκλωση
Καθώς έπεσε το σκοτάδι όμως ο Ναντίρ δεν τους καταδίωξε περισσότερο. Την επομένη όμως, με το πρώτο φως, έστειλε ένα σύνταγμα να αποκόψει την οδό ανεφοδιασμού των Τούρκων οι οποίοι ακόμα έλειχαν τις πληγές τους. Σταδιακά ο Ναντίρ δημιούργησε γύρω από το τουρκικό στρατόπεδο έναν σιδηρό κλοιό από τον οποίο, αν και επιχείρησαν, δεν κατάφεραν να ξεφύγουν.
Ο Τούρκος διοικητής επιχείρησε να σπάσει τον αποκλεισμό χρησιμοποιώντας μαζικά το πυροβολικό του. Ο Ναντίρ όμως απάντησε με τον ίδιο τρόπο και οι καλύτερα εκπαιδευμένοι Πέρσες πυροβολητές κέρδισαν με άνεση τη μονομαχία. Ο Γεγκέν επιχείρησε το βράδυ της 10ης Αυγούστου να διολισθήσει με τον στρατό του. Ο Ναντίρ άφησε τους Τούρκους να εξέλθουν του οχυρού στρατοπέδου τους αλλά τους περικύκλωσε πάλι σε ανοικτό πεδίο όπου δεν μπορούσαν το ίδιο εύκολα να αμυνθούν.
Ο Γεγκέν και οι άνδρες του, αδυνατώντας να κινηθούν, με το ηθικό τους να έχει καταπέσει στο Ναδίρ, παρέμειναν κυκλωμένοι αναμένοντας βοήθεια από την άλλη τουρκική στρατιά που βάδιζε προς τη Μοσούλη. Στις 19 Αυγούστου όμως ο Ναντίρ έλαβε το μήνυμα ότι και αυτή η τουρκική στρατιά είχε συντριβεί. Έτσι θεώρησε σκόπιμο να ζητήσει από τον Γεγκέν να παραδοθεί. Πέρσες απεσταλμένοι έφτασαν στο πρόχειρο τουρκικό στρατόπεδο όπου αντίκρισαν χάος…
Οι στρατιώτες είχαν εξεγερθεί και ο Γεγκέν ήταν νεκρός – είτε αυτοκτόνησε, είτε δολοφονήθηκε από τους άνδρες του. Όταν δε οι Τούρκοι είδαν τους Πέρσες πέταξαν τα όπλα και ότι τους βάραινε και τράπηκαν σε άτακτη φυγή φωνάζοντας «λαέ του προφήτη τρέξε»! Φυσικά το περσικό ιππικό τους καταδίωξε και τους αφάνισε.
Έτσι έληξε η σύγκρουση με τον πλήρη αφανισμό της τουρκικής στρατιάς. Ο Περσικός Στρατός είχε 8.000 απώλειες, στην συντριπτική τους πλειοψηφία όλες τη πρώτη ημέρα της μάχης. Αντίθετα οι Τούρκοι έχασαν 50.000 άνδρες, νεκρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους. Ήταν μια τέλεια νίκη.
