Ο Νικήτας Χωνιάτης το 1207 περιγράφοντας την πτώση της Πόλης, δεν ξεχνά να το κάνει σε εξαίσια Ελληνικά. Η καταστροφή, οι Λατίνοι, τα αγάλματα του Βυζαντίου, οι κάτοικοι όπως και ο ίδιος, λαμβάνουν ένα χαρακτήρα σχεδόν ποιητικό.
Ὦ πόλις, πόλις, πόλεων πασῶν ὀφθαλμέ, ἄκουσμα παγκόσμιον, θέαμα ὑπερκόσμιον, ἐκκλησιῶν γαλουχέ, πίστεως ἀρχηγέ, ὀρθοδοξίας ποδηγέ, λόγων μέλημα, καλοῦ παντὸς ἐνδιαίτημα. ὢ ἡ ἐκ χειρὸς Κυρίου τὸ τοῦ θυμοῦ πιοῦσα ποτήριον, ὢ ἡ γενομένη πυρὸς μερὶς πολλῷ δραστικωτέρου τοῦ καταιβασίου πάλαι πυρὸς Πενταπόλεως. „τί μαρτυρήσω σοι; τίνι ὁμοιώσω σε; ὅτι ἐμεγαλύνθη ποτήριον συντριβῆς σου”
Ιδιαίτερα ποιητικός και λεπτομερής γίνεται στην καταστροφή των μπρούτζινων αρχαίων αριστουργημάτων στο Φόρο του Κωνσταντίνου. Για το άγαλμα της Ωραίας Ελένης και του Πάριδος να της πρoσφέρει το Μήλον, γράφει:
Τί δὲ ἡ λευκώλενος Ἑλένη καλλίσφυρός τε καὶ δολιχόδειρος, ἡ τὸ Πανελλήνιον ἐς Τροίαν ἀθροίσασα καὶ καθελοῦσα Τροίαν, ἐκ δὲ ταύτης προσοκείλασα Νείλῳ κἀκεῖθεν αὖθις ἐς ἤθη τὰ Λακώνων ἐπαναλύσασα χρόνιος;
Περιγράφει το άγαλμα με το αραχνοΰφαντο ύφασμα:
καίπερ ἐστολισμένη θεατρικῶς καὶ δροσώδης ὁρωμένη κἀν τῷ χαλκῷ καὶ ὑγραινομένη πρὸς ἔρωτα τῷ χιτῶνι, τῷ κρηδέμνῳ, τῇ στεφάνῃ καὶ τῷ πλοχμῷ τῶν τριχῶν· ὁ μὲν γὰρ ἀραχνίων λεπτότερος ἦν, τὸ δὲ δαιδάλεον ἐπανέκειτο, ἡ δὲ διέδει τὸ μέτωπον χρυσοῦ καὶ τιμαλφῶν λίθων ὑποκρινομένη διαύγειαν.
Και τα μισάνοιχτα προσμένοντα χείλη:
ἦν δὲ καὶ τὰ χείλη καλύκων δίκην ἠρέμα παρανοιγόμενα, ὡς καὶ δοκεῖν ἀφιέναι φωνήν
Συνεχίζει μέχρι το τέλος με όλη τη ιστορία της Ωραίας Ελένης περιλαμβάνοντας τους στίχους του Ομήρου, όταν οι Γέροντες της Τροίας αντικρύζοyν και σχολιάζουν αυτήν που τόσα δεινά τους έφερε, «οὐ νέμεσις», δηλάδή χαλάλι.
Ἀλλ᾿ ὦ Τυνδαρὶς Ἑλένη, κάλλος αὐτόθεν καλόν, Ἐρώτων μόσχευμα, Ἀφροδίτης τημελούχημα, πανάριστον φύσεως δώρημα, Τρώων καὶ Ἑλλήνων βράβευμα…
„οὐ νέμεσις Τρῶας καὶ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιοὺς τοιῇδ᾿ ἀμφὶ γυναικὶ πολὺν χρόνον ἄλγεα πάσχειν· αἰνῶς ἀθανάτῃσι θεαῖς εἰς ὦπα ἔοικεν”
