«Υπήρχε όμως κάτι πλέον στον κόσμο της Μεσογείου που έκανε τις ασθένειες που έπληταν τους βασιλικούς Μακεδονικούς οίκους ανίατες – η απειλητική επιρροή της Ρώμης. Αυτή η μεγάλη επίβουλη δύναμη ήταν πάντα εκεί, στο παρασκήνιο, ετοιμή να εμποδίσει όποια ανάκαμψη των ανατολικών βασιλείων, διότι οι ισχυρές δυνάμεις εκεί πάντοτε είχαν την εχθρότητα της Ρώμης και τα ανατρεπτικά στοιχεία πάντα προσέτρεχαν σε αυτή για καταφύγιο και υποστήριξη, για να ξαναρχίσουν.
Η Ρώμη έσωσε την Αίγυπτο από τον Αντίοχο τον Επιφανή, αλλά ήταν απρόθυμη να δει ένα ισχυρό Πτολεμαϊκό Οίκο. Είναι αμφίβολο πια, με τα δεινά που πλήτουν το βασίλειο και την επισκιάζουσα επιρροή της Ρώμης, πώς οποιοσδήποτε απόγονος του Πτολεμαίου Σωτήρα, όσο μεγάλη ιδιοφυΐα, θα μπορούσε να κάνει την Αίγυπτο ακόμη μία φορά ισχυρή και ανεξάρτητη.»
Edwyn R. Bevan, The House of Ptolemy: Ptolemy VI, Philometor
Ο Πτολεμαίος Φιλομήτωρ (186 – 145 π.Χ.) ήταν ο έκτος βασιλέας της Δυναστείας των Πτολεμαίων, η οποία κυβέρνησε την Αίγυπτο καθ’ όλη τη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου. Ήταν γιος του βασιλέα Πτολεμαίου του Επιφανούς και της Κλεοπάτρας, κόρης του Αντίοχου του Μέγα, βασιλιά των Σελευκιδών. Βασίλευσε στην Αλεξάνδρεια κατά την περίοδο 181 – 145 π.Χ.
Η περίοδος χαρακτηρίζεται από την τελική επικυριαρχία των Ρωμαίων στη Μεσόγειο και την επικράτηση στην Ελλάδα μετά από δύο σημαντικές μάχες. Αυτήν της Μαγνησίας της Μικράς Ασίας το 190 π.Χ, όπου ο Αντίοχος ο Μέγας των Σελευκίδων ήττήθηκε από τον Lucius Scipio Asiaticus – αδελφό του Σκιπίωνα του Αφρικανού – και τον Ευμένη της Περγάμου, και τη Μάχη της Πύδνας το 168 π.Χ όπου ο Περσέας της Μακεδονίας ηττήθηκε από τον Aemilius Paullus Macedonicus.
Την ίδια εποχή με τη Μάχη της Πύδνας ο Πτολεμαίος Φιλομήτωρ συμβασίλευε στην Αίγυπτο, ως τριαρχία μετά πολλων περιπετειών αναμεσά τους, με την αδελφή του Κλεοπάτρακαι τον αντίπαλο αδελφό του Πτολεμαίο Φύσκονα. Αλλά η παροδική ηρεμία, με τις ευχές της Ρώμης, διεκόπη από νέα εισβολή στην Αίγυπτο του Αντίοχου του Επιφανούς και κατοχή της Κύπρου. Ο Ύπατος Gaius Popillius Laenas, απεσταλμένος της Ρώμης στην Αίγυπτο είχε δύο επιστολές από την Σύγκλητο για τον Αντίοχο: Μία εάν νικούσαν στην Πύδνα και μία εάν ηττούντο.
Ο Laenas απαίτησε ο Αντίοχος να αποχωρήσει από την Αίγυπτο· το οποίον και έγινε. Η επικυριαρχία των Ρωμαίων στη Μεσόγειο ήταν γεγονός, παρά τις προσπάθειες των Σελευκιδών.
Τα προβλήματα όμως μεταξύ των δύο αδελφών συνεχίστηκαν και ο Πτολεμαίος Φιλομήτωρ κατέφυγε τότε στη Ρώμη. Με φτωχή περιβολή και συνοδεία διέσχισε όλη τη διαδρομή από το λιμάνι με τα πόδια, ώστε να δημιουργήσει στη Σύγκλητο την εντύπωση που επιθυμούσε. Εκεί συνάντησε και τον εξάδελφό του, πρίγκιπα των Σελευκιδών, το Δημήτριο, ο οποίος διέμενε εκείνη την περίοδο στην πόλη με την ιδιότητα του ομήρου. Αρνήθηκε όμως την όποια του βοήθεια.
Η Σύγκλητος έκρινε τελικά πως στα συμφέροντά της ήταν να διαιρεθεί το Πτολεμαϊκό βασίλειο στα δύο, με τον Φιλομήτορα να λαμβάνει την Αίγυπτο και την Κύπρο και τον αδελφό του να λαμβάνει την Κυρηναϊκή. Ο Φιλομήτωρ εξέδωσε δε ένα διάταγμα που έδινε αμνηστία για εγκλήματα που διεπράχθησαν μια συγκεκριμένη περίοδο, διάταγμα που ονομάστηκε «φιλάνθρωπα».
Χαρακτηριστικά οι γνωστοί Ρωμαιοτραφείς Ιστορικοί ομιλούν με τα καλύτερα λόγια. Ο Λίβιος, Ο Πλούταρχος, ο Πολύβιος «ο χαρακτήρας του βασιλιά υπήρξε ο καλύτερος και γοητευτικότερος από αυτούς των προκατόχων και διαδόχων του. Σε μια εποχή που η βία και η σκληρότητα βασίλευαν, ο Πτολεμαίος επέδειξε ευγένεια ψυχής και ανθρωπιά. Κανένα από τα πρόσωπα που τον περιστοίχιζαν δεν εξορίστηκε με κάποια κατηγορία, ενώ κανένας Αλεξανδρινός δεν θανατώθηκε κατόπιν εντολής του».
