Γράφει ο Χρήστος Χατζηλίας
Αυτοκράτειρα Αιλία Ευδοκία(401 – 20 Οκτωβρίου 460)
Αρχικώς ονομαζόταν Αθηναΐς. Καταγόταν από την Αθήνα και ήταν κόρη του Λεοντίου, καθηγητή της ρητορικής στην Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών. Η Αθηναΐς, όπως και ο πατέρας της, ήταν ειδωλολάτρις στο θρήσκευμα και έλαβε αξιόλογη μόρφωση, είχε διδαχθεί τον Όμηρο, τους τραγικούς, το Λυσία και το Δημοσθένη, νεοπλατωνική φιλοσοφία, αστρονομία και γεωμετρία. Μετά τον θάνατο του πατέρα της, αδικήθηκε από τα αδέλφια της στην διανομή της πατρικής περιουσίας και κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη το έτος 420 ή 421 για να διεκδικήσει το δίκαιό της. Φαίνεται ότι για τον λόγο αυτό ζήτησε την συνδρομή της αυγούστας Πουλχερίας, η οποία επιτρόπευε τότε τον αδελφό της Θεοδόσιο τον Β´ και αναζητούσε την εποχή εκείνη την κατάλληλη σύζυγο για τον μέλλοντα αυτοκράτορα. Η Πουλχερία, εκτιμώντας τα πολλά προσόντα της Αθηναΐδος, την θεώρησε ιδανική σύζυγο για τον αδελφό της. Αργότερα όμως οι δύο γυναίκες, αμφότερες ισχυροί χαρακτήρες, ήλθαν σε αντιπαράθεση.
Αφού η Αθηναΐς κατηχήθηκε και βαπτίσθηκε χριστιανή, μετονομασθείσα εις Ευδοκία, παντρεύτηκε τον Θεοδόσιο το 421 στην Κωνσταντινούπολη. Το 422, όταν γέννησε την πρώτη της θυγατέρα, την Ευδοξία, ονομάστηκε Αυγούστα. Τόσον η θέση της όσον και η μόρφωση και η ευφυΐα της της εξασφάλιζαν την δυνατότητα για την προώθηση της ελληνικής γλώσσας στην παιδεία στην διοίκηση και στην δικαιοσύνη. Στην νέα αυτοκράτειρα φαίνεται να οφείλεται η ίδρυση του Πανδιδακτηρίου το 425. Κατά την ίδια περίοδο η Ευδοκία φαίνεται να ασκεί την επιρροή της ώστε, διά διατάγματος πλέον, οι διαθήκες να συντάσσονται στην ελληνική γλώσσα, ενώ ήδη έχουμε τις πρώτες γνωστές δικαστικές αποφάσεις στην ελληνική. Ταυτοχρόνως, η ελληνική χρησιμοποιείται προοδευτικά και σε ορισμένους τομείς της διοικήσεως. το έτος 437, μετέβη χάριν προσκυνήσεως στα Ιεροσόλυμα, όπου και παρέμεινε επί δύο χρόνια Η Ευδοκία επανήλθε στην Κωνσταντινούπολη περί το τέλος του 439 και βοήθησε τον έπαρχο Κύρο να προαχθεί σε ύπαρχο. Ο πανίσχυρος όμως ευνούχος Χρυσάφιος κατηύθυνε τον Θεοδόσιο Β´ με πανουργία και δημιουργούσε προβλήματα στις σχέσεις του με την Ευδοκία, η οποία συκοφαντήθηκε ότι διατηρούσε αθέμιτες σχέσεις με τον ανώτατο αξιωματούχο του παλατιού Παυλίνο. Μάλιστα ο Παυλίνος καταδικάσθηκε για τον λόγο αυτό σε θάνατο. Η Ευδοκία διεπίστωσε ότι η παραμονή της στην Κωνσταντινούπολη θα συνεπάγετο συνεχείς τριβές με τον αυτοκράτορα αλλά και με την αυγούστα Πουλχερία, αγανακτισμένη δε κατέφυγε και πάλιν στους ΑγίουςΤόπους το 443, όπου και παρέμεινε μέχρι τον θάνατό της το 460. Δεν επέστρεψε δε στην Βασιλεύουσα ούτε μετά τον θάνατο του Θεοδοσίου το 450.
Κατά την διάρκεια της δεκαεπταετούς παραμονής της στους Αγίους Τόπους επεδόθη στην ανέγερση ναών, μονών και κοινωφελών ιδρυμάτων στα Ιεροσόλυμα ενώ παράλληλα αφιερώθηκε στην μελέτη και την συγγραφή. Φαίνεται δε ότι κατά το διάστημα αυτό παρασύρθηκε από μονοφυσιτικούς κύκλους, αλλά με την βοήθεια των μοναχών Συμεών του Στυλίτου και Ευθυμίου του Μεγάλου επέστρεψε στην Ορθοδοξία.Η Ευδοκία έγραψε αρκετά έργα, τα πλείστα των οποίων απωλέσθησαν. Μεταξύ των σωζόμενων περιλαμβάνονται στίχοι για τη νίκη του Θεοδοσίου Β´ εναντίον των Περσών, παράφραση της Οκτατεύχου και των προφητών Ζαχαρία και Δανιήλ, ευαγγελική ιστορία σε ομηρικούς στίχους και τρία βιβλία περί του μάγου Κυπριανού του Αντιοχέως.Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά την Ευδοκία ως αγία και εορτάζει τη μνήμη της στις 13 Αυγούστου.
Αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία (752 – 9 Αυγούστου 803). Καταγόταν από την πλούσια Οικογένεια Σαρανταπήχου της Αθήνας και διακρινόταν για τη μόρφωση και την ομορφιά της.’Hταν ορφανή όταν πήγε στην Κωνσταντινούπολη όπου έμελλε αυτό το ταξίδι να καθορίσει το μέλλον της.Πράγματι όταν ο Κωνσταντίνος ο Ε΄ έψαχνε να βρεί μια σύζυγο στον γιό του Λέων το Δ΄ στα καλλιστεία που γινόντουσαν στο παλάτι όπου έπαιρναν μέρος οι πιο όμορφες κοπέλες από τα γύρω Θέματα της Κωνσταντινούπολης η Ειρήνη θα έπαιρνε μέρος κι αυτή. το 769 παντρεύονται και θα φέρουν στον κόσμο τον Κωνσταντίνο τον ΣΤ΄.Η εικονόφιλη Ειρήνη θα ζήσει μέσα σ’ένα εικονομαχικό περιβάλλον και γρήγορα θα μαθευτούν οι πεποιθήσεις της. Όντως είχαν βρεθεί εικόνες κάτω από το μαξιλάρι της τις οποίες είχε φέρει μαζί της σ’ένα μπαούλο και ο αυτοκράτορας την επέπληξε σφοδρότατα και διέκοψε κάθε επαφή μαζί της.
Στις 8 Σεπτεμβρίου του 780 σε ηλικία 30 ετών ο Λέων θα πεθάνει και έτσι ο δεκάχρονος Κωνσταντίνος θα διαδεχθεί τον πατέρα του επιτροπευόμενος από τη βασιλομήτορα Ειρήνη, η οποία ασκούσε ουσιαστικά την εξουσία. Λίγες μέρες μετά την ανάρρηση του γιου της εξουδετέρωσε απόπειρα εικονομάχων αρχόντων ν’ ανεβάσουν στον θρόνο τον ετεροθαλή αδελφό του Λέοντα Δ΄ καίσαρα Νικηφόρο και τον υποχρέωσε, καθώς και τους υπόλοιπους γιους του Κωνσταντίνου Ε΄ από την ίδια μητέρα, να περιβληθούν το ιερατικό σχήμα, η Ειρήνη είχε αρχίσει την ενθάρρυνση της εικονόφιλης παράταξης.Τον Αύγουστο του 784 ο πατριάρχης Παύλος παραιτήθηκε, επικαλούμενος τύψεις συνειδήσεως γιατί συνέπραξε με εικονομάχους βασιλείς και προτείνοντας οικουμενική σύνοδο. Νέος πατριάρχης εξελέγη ο λαϊκός μέχρι τότε Ταράσιος, γραμματέας της Ειρήνης, ο οποίος αποδέχθηκε την εκλογή υπό τον όρο σύγκλησης οικουμενικής συνόδου η οποία και αποφασίστηκε.Η νέα σύνοδος ορίστηκε ν’ αρχίσει τις συνεδριάσεις της στις 17 Αυγούστου του 786 στον ναό των Αγίων Αποστόλων. Αλλά ο στρατός, που εμφορούνταν από εικονομαχικό πνεύμα και είχε πρόσφατο το προηγούμενο της πραξικοπηματικής εκλογής του Ταράσιου, αντέδρασε βίαια και ματαίωσε τις περαιτέρω εργασίες της συνόδου. Τότε η Ειρήνη έστειλε τον ευνούχο Σταυράκιο στη Θράκη για να στρατολογήσει νέο στρατό, από εικονολάτρες. Σκηνοθέτησε μετά νέα εισβολή των Αράβων και διακήρυξε την ανάγκη εκστρατείας εναντίον τους. Πήρε μαζί της τα καλύτερα τάγματα της βασιλικής φρουράς που είχε εκπαιδεύσει και οδηγήσει σε νίκες ο Κωνσταντίνος Ε΄, και βγήκε από την Πόλη για να περάσουν δήθεν στην Ασία, αυτή, η αυλή και τα τάγματα. Εκεί τα αφόπλισε με διάφορες προφάσεις ενώ ο στρατός του Σταυράκιου έμπαινε στην Πόλη από τις πύλες της Θράκης. Τα πιστά στην εικονομαχία τάγματα διατάχτηκαν να διαλυθούν και ο εικονομαχικός στρατός της Κωνσταντινούπολης έπαψε να υπάρχει. Παρά την διάλυση αυτή του εικονομαχικού στρατού, ο τόπος και ο χρόνος δεν θεωρήθηκαν κατάλληλοι για την συνέχιση των εργασιών της συνόδου και οι συνεδριάσεις της έγιναν στην Νίκαια της Βιθυνίας τον Μάιο του 787. Η εικονόφιλη παράταξη επικράτησε πλήρως. Καταλύθηκε το κύρος της μέχρι τότε θεωρουμένης ως Ζ΄ Οικουμενικής συνόδου της Ιερείας του 754 και αποφασίστηκε η αναστήλωση των εικόνων.
Το 790 ο Κωνσταντίνος ήταν είκοσι χρόνων και έπρεπε πια ν’ αναλάβει την εξουσία. Αλλά η Ειρήνη και ο Σταυράκιος αντιδρούσαν. Η Ειρήνη είχε διαλύσει τον αρραβώνα με την Ροτρούδη για να μη ισχυροποιηθεί ο γιος της και ο Σταυράκιος ήλεγχε τον κρατικό μηχανισμό σε βαθμό που κανείς δεν έδινε την παραμικρή σημασία στον Κωνσταντίνο. Συνεννοήθηκε τότε αυτός με λίγους άρχοντες να συλλάβει και να εξορίσει την μητέρα του στην Σικελία. Αλλά η Ειρήνη πληροφορήθηκε τα πάντα διά του Σταυράκιου, συνέλαβε, κούρεψε, έδειρε κι εξόρισε τους συνωμότες, τον δε Κωνσταντίνο τον έβρισε, τον χαστούκισε και τον έθεσε σε κατ’ οίκον περιορισμό. Ύστερα ζήτησε από τον στρατό να ορκιστεί ότι όσο ζούσε αυτή δεν θ’ αναγνώριζε τον Κωσταντίνο ως βασιλιά. Όμως το Θέμα των Αρμενιακών εικονομαχικό στις πεποιθήσεις στασίασε εναντίον της και ζήτησε τον νόμιμο αυτοκράτορα Ειρήνη έστειλε τον σπαθάριο Αλέξιο Μουσελέμ για να συνετίσει τους Αρμενιακούς αλλά αυτός προσχώρησε στο κίνημα και ανέλαβε την αρχηγία των εξεγερμένων.Τότε όλος ο στρατός της Ανατολής προχώρησε προς την πρωτεύουσα εναντίον της Ειρήνης, η Ειρήνη, που δεν μπορούσε βέβαια να βασιστεί στον στρατό του Σταυράκιου, αναγκάστηκε να ελευθερώσει τον Κωνσταντίνο που έσπευσε να συναντήσει τον στρατό της Ανατολής που τον αναγνώρισε μονοκράτορα και την αποκήρυξε. Ύστερα ο Κωνσταντίνος μπήκε στην Πόλη και ο Σταυράκιος, καθώς και όλοι οι ευνούχοι του Παλατιού εξορίστηκαν. Η Ειρήνη περιορίστηκε στο ανάκτορο του Ελευθερίου όπου είχε τους θησαυρούς της.Μετά από ανεπιτυχείς εκστρατείες του γιού της εναντίων των Βουλγάρων και των Αράβων αναγκάστηκε να επαναφέρει την μητέρα του στον θρόνο κι εκείνη μετα από δολοπλοκίες είχε καταφέρει ο Κωνταντίνος να ερωτευθεί και να αφήσει έγκυο μια ακόλουθο της Ειρήνης την Θεοδότη και να κλείσει την σύζυγο του Μαρία σε μοναστήρι. Αυτό προκάλεσε εντάσεις στην πόλη, ο πατριάρχης Ταράσιος προσπάθησε να αποτρέψει τον γάμο αλλα πιεζόμενος από το παλάτι επέτρεψε να τελεστεί ο γάμος από ένα ιερέα, οι μοναχοί Σκκουδίωνος Πλάτων και ο ανεψιός του Θεόδωρος Στουδίτης αντέδρασαν και επέκριναν τον πατριάρχη. Ο αυτοκράτορας φυλάκισε των Πλάτωνα και έστειλε στην εξορία τον Θεόδωρο. Τον Οκτώβριο του 796 ο Κωνσταντίνος απέκτησε γιο από την Θεοδότη,θέση του εδραιωνόταν,
Όταν πέθανε ο γιος του Κωνσταντίνου, η Ειρήνη αποφάσισε να δώσει οριστική λύση. Αρχές Ιουλίου έστειλε ένα απόσπασμα για να συλλάβει τον Κωνσταντίνο αλλά αυτός πρόλαβε να μπει σε πλοίο και να περάσει στην ασιατική ακτή της Προποντίδος σκοπεύοντας να καταφύγει στον στρατό της Ανατολής. Αλλά είχε μαζί του τους ανθρώπους της μητέρας του προς τους οποίους αυτή διαμήνυσε ότι, αν δεν ενεργούσαν όπως είχε συμφωνηθεί, θα έθετε υπ’ όψιν του γιου της τις αποδείξεις των συνεννοήσεων που είχαν μαζί της. Ο Κωνσταντίνος συνελήφθη, μεταφέρθηκε στην αίθουσα της Πορφύρας των ανακτόρων, όπου τον είχε γεννήσει η Ειρήνη, κι εκεί τυφλώθηκε κατά διαταγήν της.
Αιτίες της πτώσης της ήταν η εικονομαχική αντίδραση στις συνεχείς παραχωρήσεις της στους μοναχούς, ο περιορισμός των κρατικών πόρων, η απειλούμενη υποταγή στον πάπα και οι φανερές πλέον ενέργειες του ευνούχου Αέτιου, ο οποίος έχοντας καταστεί απόλυτος σχεδόν κύριος του κράτους, προόριζε για αυτοκράτορα τον αδελφό του. Τελικά οργανώθηκε συνωμοσία τόσο κατά της Ειρήνης όσο και κατά του Αέτιου από πολιτικούς και στρατιωτικούς άρχοντες και τον Οκτώβριο του 802 η Ειρήνη εκθρονίστηκε και ανέβηκε στον θρόνο ο γενικός λογοθέτης Νικηφόρος. Ο νέος αυτοκράτορας την επισκέφθηκε την επομένη της ενθρόνισής του, της δήλωσε ότι ενήργησε βιαζόμενος από τους άρχοντες, την διαβεβαίωσε για την ασφάλειά της, αλλά ζήτησε επιτακτικά να του δώσει τους θησαυρούς της. Η Ειρήνη απάντησε με αξιοπρέπεια ότι έπεσε λόγω των αμαρτιών της και δέχθηκε να αποδώσει τους θησαυρούς, αν της επιτρεπόταν να παραμείνει στο ανάκτορο. Ο Νικηφόρος συμφώνησε, πήρε τους θησαυρούς και την εξόρισε αμέσως στην Πρίγκηπο και ύστερα από λίγο στην Λέσβο, όπου και απεβίωσε τον Αύγουστο του 803.
Δανιηλίς η ‘βασίλισσα’ της Ελλάδος: Η Δανιηλίδα έζησε κατά τον 9ο αιώνα,ήταν αρχόντισσα των Πατρών και πολύ πλούσια χήρα,είχε έναν μεγάλο γιό και πηθανότατα ήταν γιαγιά.Είχε μία τεράστια περιουσία αποτελούμενη από χιλιάδες δούλους,αναρίθμητα κοπάδια,εργοστάσια που αποτελούνταν απο γυναίκες και έφτιαχναν χαλιά και μεταξωτά υφάσματα.Το σπίτι της ήταν γεμάτο από πολυτελή χρυσά και ασημένια σκεύη,μπαούλα με υπέροχα ρούχα και υφάσματα και κάσες με πολλά πολύτιμα μέταλλα.Όταν ταξίδευε δεν χρησιμοποιούσε άρμα η άλογο αλλά ένα φορείο με 300 δούλους που την μετέφεραν.Είχε γνωρίσει τον Βασίλειο Α’ τον Μακεδόνα όταν στάλθηκε στην Ελλάδα σαν σταβλίτης του Θεοφιλίτζη και έμεινε στην Πάτρα μεγάλο χρονικό διάστημα όταν αρρώστησε,μετά την ανάρρωση του επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη με πολλά δώρα και 30 δούλους από την Δανιηλίδα.Όταν έγινε αυτοκράτορας κάλεσε την γηραία αρχόντισσα στην Πόλη και της έδωσε τον τίτλο της Βασιλομήτορος,από την πλευρά της η Δανιηλίδα του έδωσε 500 δούλους,100 ευνούχους,100 κεντήστριες και πολλά μεταξωτά υφάσματα.Μετά τον θατατό της ο Βασίλειος ελευθέρωσε 3.000 δούλους και τους έστειλε ως αποίκους στην Νότιο Ιταλία.Γνωστά κτηματά της ήταν το Βλατερό, τα Καντριάνικα και τα Βασιλικό της Πάτρας.
