Ο Ραμσής Β΄ ο Μέγας έμεινε στην ιστορία ως ο πιο γνωστός Φαραώ της Αιγύπτου που κυβέρνησε 66 χρόνια, μεταξύ των ετών 1279 και 1213 π.Χ., και εξασφάλισε στην Αίγυπτο μια ασυνήθιστα μακρόχρονη περίοδο ειρήνης και ευημερίας.
Ο Ραμσής Β΄ σε ηλικία 25 ετών διαδέχτηκε τον πατέρα του Σέθο Α΄ στο βασιλικό θρόνο της Αιγύπτου το 1279 π.Χ. Ο Σέθος Α΄ πέθανε αρκετά νέος, μόλις 45 ετών, παραδίνοντας στο γιο και διάδοχό του Ραμσή Β΄ ένα αιγυπτιακό βασίλειο, το οποίο απλωνόταν από τη Νουβία στο νότο μέχρι την περιοχή του Λιβάνου στο βορρά. Ο νεαρός Φαραώ ήταν ήδη από μικρή ηλικία τέλεια προετοιμασμένος για το ανώτατο πολιτικό αξίωμα και σε ηλικία μόλις 10 ετών είχε ανακηρυχθεί τιμητικά Γενικός Διοικητής του Στρατού. Στο λαμπρό τελετουργικό τυπικό της ενθρόνισής του, σύμφωνα με την πανάρχαια αιγυπτιακή παράδοση, ο Ραμσής Β΄ ως νέος Φαραώ έλαβε πέντε ονόματα:
α) το όνομα του Ώρου: «Ισχυρός Ταύρος, Αγαπητός από τη Μάατ», β) το όνομα των Δύο Κυριών: «Προστάτης της Αιγύπτου, Αυτός που Κατατροπώνει τους Αλλόφυλους», γ) το όνομα του Χρυσού Ώρου: «Πλούσιος σε Έτη, Μέγας σε Νίκες», δ) το όνομα του Βασιλιά της Άνω και Κάτω Αιγύπτου: «Ουζέρ-μάατ-ρέ (= Ισχυρός σε Μάατ είναι ο Ρα)» και ε) το όνομα του Γιου του Ρα: «Ραμσής (= ο Ρα είναι Αυτός που τον Γέννησε), Αγαπητός από τον Άμμωνα».
Ένα ιστορικό γεγονός το οποίο σημάδεψε την προσωπικότητα του Ραμσή Β΄ και καθόρισε τις μετέπειτα πολιτικές εξελίξεις στο εσωτερικό και το εξωτερικό του βασιλείου του ήταν η σύγκρουση με τους Χετταίους στη μάχη του Καντές της νότιας Συρίας. Οι Χετταίοι ήταν ένα αρχαίος λαός που ίδρυσε μια μεγάλη αυτοκρατορία στη Μικρά Ασία μέχρι και τη Συρία. Στο Καντές της Συρίας συναντιούνταν οι σφαίρες πολιτικής επιρροής των δύο αντίπαλων αυτοκρατοριών, των Χετταίων και Αιγυπτίων. Ο Ραμσής Β΄ έναν χρόνο πριν από τη μάχη στο Καντές, ξεκίνησε μια νικηφόρα εκστρατεία στην Παλαιστίνη και τη Συρία, κατορθώνοντας να θέσει το βασίλειο της Αμουρού, στην ορεινή περιοχή του Λιβάνου, και πάλι υπό αιγυπτιακό έλεγχο. Ενθαρρυμένος από την επιτυχία της στρατιωτικής αυτής επιχείρησης, ο νεαρός Φαραώ ξεκίνησε τον επόμενο χρόνο, επικεφαλής 20.000 ανδρών, για να ανακαταλάβει το Καντές, το οποίο είχε περιέλθει στην κυριαρχία των Χετταίων.
Η πόλη βρισκόταν σε μια στρατηγική θέση, στο κέντρο ενός οροπεδίου μεταξύ των οροσειρών του Λιβάνου και του Αντιλιβάνου, πάνω στον κύριο άξονα επικοινωνίας της συροπαλαιστινιακής ενδοχώρας. Το στράτευμα ήταν οργανωμένο σε τέσσερις μεραρχίες, οι οποίες έφεραν τα ονόματα των Αιγυπτίων θεών: Άμμωνα, Ρα, Πταχ και Σεθ. Παράλληλα, ο Χετταίος βασιλιάς Μουβατάλι είχε πληροφορηθεί τις κινήσεις του αιγυπτιακού στρατού και γι’ αυτό συγκρότησε ένα μεγάλο εκστρατευτικό σώμα από τις 16 υποτελείς επαρχίες του χεττιτικού κράτους και κατευθύνθηκε εναντίον του. Η χεττιτική δύναμη ήταν σχεδόν διπλάσια της αιγυπτιακής, καθώς αποτελείτο από 37.000 άνδρες και 2.500 άρματα.
Οι λαθεμένες στρατηγικές επιλογές του Ραμσή Β΄ στο Καντές συνέβαλαν στο να καταστεί δραματική η κατάσταση για τους Αιγυπτίους, οι οποίοι σύμφωνα με αιγυπτιακές πηγές σώθηκαν χάρη σε ένα υπερφυσικό φαινόμενο. Αν εμπιστευθεί κανείς το αιγυπτιακό κείμενο, τότε σε συγκεκριμένη στιγμή της μάχης έγινε ένα θαύμα: στη θέα των επιτιθέμενων Χετταίων ο αιγυπτιακός στρατός τράπηκε σε φυγή, εγκαταλείποντας το βασιλιά του αβοήθητο. Ο Ραμσής Β΄ όμως μπροστά στον κίνδυνο μεταμορφώθηκε σε ένα φλογοφόρο τέρας, το οποίο ενσωμάτωνε σε μια ενότητα όλες τις πολεμικές θεότητες του αιγυπτιακού πανθέου, και ανάγκασε μόνος ολόκληρη τη χεττιτική δύναμη σε υποχώρηση:
«Ημουν σαν τον Ρα, τον Θεό Ήλιο όταν ανατέλλει το πρωί και οι ακτίνες μου έκαψαν τα μέλη των εχθρών». Η περιγραφή της τρομερής θεοφάνειας αποτελεί αναμφίβολα μια λογοτεχνική υπερβολή, ωστόσο υποδηλώνει ότι η μάχη είχε μια απρόσμενη τροπή, σωτήρια για τον Φαραώ.
Τις επόμενες ημέρες ακολούθησαν διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών και αποφασίστηκε προσωρινή ανακωχή, η οποία επέτρεψε στον αιγυπτιακό στρατό την ασφαλή επιστροφή στην πατρίδα. Μετά την οπισθοχώρηση των φαραωνικών στρατευμάτων, το κρατίδιο της Αμουρού, το οποίο τον προηγούμενο χρόνο είχε ανακαταληφθεί από τους Αιγύπτιους, περιήλθε και πάλι στην κυριαρχία των Χετταίων.
Ο Ραμσής Β΄ ο Μέγας πέθανε σε βαθιά γηρατειά, σε ηλικία περίπου 90 ετών από φυσικό θάνατο, προφανώς από κάποια μόλυνση του αίματος. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του έπασχε από οδοντικά προβλήματα, αρθρίτιδα και αρτηριοσκλήρωση. Το ανάστημά του έφθανε το 1.73μ. και είχε κόκκινα μαλλιά, τα οποία όταν άσπρισαν συνήθιζε να βάφει με χένα. Το έργο και η δράση του Φαραώ ιστορούνται με λεπτομέρεια στα μνημεία τα οποία ο ίδιος ύψωσε στις όχθες του Νείλου από το Δέλτα του ποταμού στον βορρά μέχρι σχεδόν τον Δεύτερο Καταρράκτη στο νότο.
