του Σωτήρη Αμάραντου, Διδάκτορος Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Προκαλεί εντύπωση η ετοιμότητα της ελληνικής κοινωνίας να διχάζεται για κάθε ζήτημα που ανακύπτει. Είτε πρόκειται για τη χάραξη εξωτερικής πολιτικής που θα εγγυάται τα εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα είτε για το ύψος που θα έχει το γρασίδι στην πλατεία Ομονοίας, οι αυτοματοποιημένοι μηχανισμοί διχασμού και έριδας προβάλλουν και κάνουν τοξικό το κοινωνικό περιβάλλον.
Η άμεση και υπερταξική δυναμική των μηχανισμών αυτών, προϋποθέτει ένα ειδικό ψυχικό υπόβαθρο το οποίο αναζητά εναγωνίως έκφραση. Η αφορμή εύκολα παρουσιάζεται. Δεν είναι σπάνια περίπτωση, πρώτα να διαφωνούμε φανατικά με μια θέση και ύστερα να αναζητούμε τους λόγους της εναντίωσής μας προς αυτήν. Όπως επίσης δεν είναι σπάνιο, η λογική αντιπαράθεση να μετατρέπεται σε ανταλλαγή ύβρεων, η οποία καλύπτει ακριβώς την έλλειψη επιχειρήματος.
Τον πρώτο λόγο ως προς τη διέγερση των παθών έχουν οι προκαταλήψεις, στις οποίες σκοπίμως επενδύουν οι τυχοδιώκτες του δημόσιου βίου, ώστε να διαχειρίζονται τα «δαιμονισμένα» πλήθη, με τους όρους που ικανοποιούν τις αξιώσεις ισχύος τους. Η ικανοποίηση όμως αυτών των αξιώσεων έχει ως αποτέλεσμα τη σταδιακή αποσύνθεση του κοινωνικού ιστού.
Κανείς δεν είναι σε θέση να αμφισβητήσει πως η σύγκρουση βρίσκεται στο εσωτερικό κάθε κοινωνικής σχέση ως δομική της μονάδα. Το πραγματικό πρόβλημα τίθεται όταν δεν υπάρχουν αντίστοιχοι μηχανισμοί εξισορρόπησης της έριδας.
Η προσωκρατική φιλοσοφία αναζήτησε πρότυπα εξισορρόπησης, όχι απλώς των κοινωνικών διενέξεων, αλλά της ίδιας της κοσμολογικής πραγματικότητας. Ο Εμπεδοκλής είχε μιλήσει για τις δυο βασικές δυνάμεις που συγκροτούν την κοσμική τάξη. Το Νείκος που αντιπροσωπεύει το μίσος και τη σύγκρουση, το οποίο αποσυνδέει και χωρίζει τα όντα και τη φιλότητα, η οποία αντιθέτως ενώνει τα όντα.
Η μεγαλύτερη πρόκληση για την ελληνική κοινωνία είναι ν΄ ανα-καλύψει μια Μεγάλη Ιδέα που θα εξισορροπήσει τον διχασμό με την ενότητα, που θα συνθέσει τις αντιθέσεις με τις ποιότητες ενός πολιτισμού, όπως ο ελληνικός, ο οποίος έθεσε στο επίκεντρό του τον άνθρωπο και την ελευθερία.
