Tα “Κακα παιδια” του Κων/νου Πορφυρογεννητου, εξαιρετικα πολυπληθείς σαν τους συγγενείς τους, Κουμανους, αλλα απίστευτα πιο αιμοβοροι, και επιρρεπεις σε σφαγες μεγαλης κλίμακας, οι Πετσενεγγοι αποτελεσαν μια πραγματικη μαστιγα για την ΝΑ Ευρωπη για σχεδόν 3 αιωνες.
Ηλίας Αναγνωστάκης
Ημινομαδικοι, μετριοι τοξότες, αλλα κανοντας ευρεια χρηση του εξαιρετικου βαρεως ιππικου τους, οι Πετσενεγγοι εμφανιστηκαν για πρωτη φορα βορεια της Κασπιας το 850, αφου γυρω στο 810, ενας ευρυς συνασπισμος Καρλουκων, Ογουζων (Τουρκομανων) και Kimak τους ειχαν διωξει από την Κεντρικη Ασια. Κατά βασιν ημιμογγολοειδεις, αλλα και με στοιχεια αλλων λαων αναμεσα τους (Chuvash, Toba-Vei), μετριο εως αρκετα υψηλο ανάστημα, και με χαρακτηριστικες Goaty (μικρες) γενιαδες, οι φοβεροι Πετσενεγγοι το 889 “σουταραν” τους Μαγυαρους από την Ουκρανια που βρισκοταν εως τοτε, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να εγκατασταθουν στην Παννονια, χωρος οπου ζουν μεχρι σημερα. Ενώ οι προφυλακες τους ειχαν ηδη φθασει στις παρυφες των Καρπαθιων και στην Νοτια Πολωνια ηδη από την δεκαετια του 910, οι Πετσενεγγοι επικεντρωθηκαν κυριως στην Ουκρανικη πεδιαδα, ιδανικη για τα “αμέτρητα” αλογα τους, καθως και στη Βορεια Βαλκανικη.
Καθολη την διαρκεια του 10ου αιωνα, ειχαν εναλλασομενες σχεσεις με την Αυτοκρατορια, λαμβανοντας δωρα και επιχορηγήσεις για να στρεφονται κατά βουλησιν κατά των εκάστοτε εχθρων της Αυτοκρατοριας, Μαγυαρων, Βουλγαρων και φυσικα Ρωσων, με τους οποιους ειχαν παραδοσιακα κακες σχεσεις. Πιανοντας τα υδατινα περασματα (Δνείστερος, Δνείπερος, κατω Βολγας) και στηνοντας ενεδρες παντου, σχεδόν προκαλεσαν ασφυξια στους Ρωσους, σκοτώνοντας μαλιστα και τον Ρωσο ηγεμονα Σβιατοσλαβο, σε αιματηρη ενεδρα στον Δνειπερο τo 972. O Πορφυρογέννητος στο “Προς Υιον Ρωμανον” επισημαινει την πρωτοφανή “αλητεια” των Πετσενεγγων και το αλλοπροσαλλο του χαρακτηρα τους. Καθολη την διαρκεια της Βασιλειας του Βουλγαροκτονου εμειναν ησυχοι, αλλα από το 1033 και εξης, προεβησαν σε επιδρομες απίστευτα μεγαλης κλίμακας στα Αυτοκρατορικα εδαφη, και ειδικα στη Θρακη, οπου στην κυριολεξια την αφανισαν, Οι επιδρομες τους ηταν τέτοιας εκτασης, ώστε περι το 1050, είχαν σκοτώσει περί τους 30.000 στρατιώτες και 5 στρατηγούς, ενώ καθως οι Τουρκοι ειχαν κανει την εμφανιση τους στην Ανατολη, η Αυτοκρατορια δεσμευε το 60% των Μικρασιατικων στρατευματων στα Βαλκανια, με ότι και αν σημαινε και αυτό για την αμυνα της Μικρας Ασιας.
Η κατασταση εκτραχυνθηκε τοσο πολύ κατά την διαρκεια της δεκαετιας του 1080, ώστε Ο Αλεξιος Κομνηνος να μην μπορεσει να στειλει ουτε έναν(!) στρατιωτη στην καταρρεουσα Ανατολη. Μπορεσε όμως τελικα, να τους εγκλωβισει (80.000 ανδρες) στο Θρακικο ορος Λεβουνιον, οπου με έναν συνασπισμο Αυτοκρατορικων, Βλαχων και Κουμανων τους αποδεκατισε σε μια “φρικωδη” μαχη. Μετα το στραπατσο του 1091, οι Πετσενεγγοι αποσυρθηκαν στη Βεσσαραβια, όχι όμως πριν δοκιμασουν την τυχη τους στη Θρακη για άλλη μια φορα, αλλα συνετριβησαν εκ νεου από τον πλήρως επαγγελματικο στρατο του Ιωαννη Κομνηνου, και 450 Βαράγγους του, που αφου εσπασαν τον προστατευτικο κλοιο των αμαξων των 27.000 Πετσενεγκων, τους κομματιασαν μαζι με τα γυναικόπαιδα τους, στη Βεροη της Θράκης το 1122. Αυτή ηταν η χαριστικη βολη στο “μυσαρον” αυτο Εθνος,που αποτραβηχτηκε οριστικα πλεον στα ελη του Δνειστερου, Τελευταια μνεια του το 1168, ενω καποια στοιχεια τους επέζησαν σαν Chernye Klobuki στην Ουκρανια μεχρι το 1220, αν και φαινεται μετα απο γενετικες μελετες, ότι ένα ποσοστο 5-7% του σημερινου Ρουμανικου πληθυσμου ελκει την καταγωγή του απο τους τραχεις αυτους νομαδες.
Ο Ιωαννης Κομνηνος εγκατεστησε λιγους επιζώντες στην περιοχη των σημερινων Σκοπιων περι το 1125, ενώ στην Ελληνικη λαικη κουλτουρα, η λεξη “Μπατζανακης” (Bajanak-αδελφικος συγγενης) μας θυμιζει την πορεια των Βαρβαρων και εξαιρετικα βάναυσων Πετσενεγγων στις παρυφες του Ελληνικου κοσμου……
