ΒΙΝΤΕΟ – Τί είπε ο Λάκης Κομνηνός για την λογοκριμένη ταινία “Παύλος Μελάς”

Ο ηθοποιός Λάκης Κομνηνός μίλησε τον περασμένο Μάρτιο για την εξαιρετική ταινία στην οποία είχε πρωταγωνιστήσει για τον μεγάλο Μακεδονομάχο μας Παύλο Μελά.

Δυστυχώς με το πέρασμα των χρόνων η ταινία ενοχλούσε τόσο τη χούντα όσο και τη μεταπολίτευση με αποτέλεσμα να την “εξαφανίσουν”.

Το παρακάτω απόσπασμα είναι από την εκπομπή του ΑΝΤ1 “Ενώπιος Ενωπίω” και η συνέντευξη έλαβε χώρα στις 16/03/2020 από το Νίκο Χατζηνικολάου:

Εάν θέλετε να δείτε την ταινία, κάντε κλικ στον παρακάτω σύνδεσμο:

Τέλος, υπάρχει ένα αρκετά ενδιαφέρον άρθρο στην Εφ.Συν. σχετικά με τη λογοκρισία της ταινίας από τη δικτατορία, σας παραθέτουμε ένα πολύ ενδιαφέρον απόσπασμα (ολόκληρο το άρθρο μπορείτε να βρείτε ΕΔΩ):

Μπορεί η προβολή του «Παύλου Μελά» να είχε εξαγγελθεί μέσω «Ελεύθερου Κόσμου» για τον Οκτώβριο του 1972, προκειμένου να συμπέσει με την 68η επέτειο του θανάτου του ήρωά της, άλλες όμως ήταν οι βουλές (και οι προτεραιότητες) της χουντικής διπλωματίας.

Οπως μας πληροφορεί το εμπεριστατωμένο βιβλίο του πανεπιστημιακού Σωτήρη Βαλντέν για τις σχέσεις της δικτατορίας με τους βόρειους γείτονές μας, την εξαγγελία του γυρίσματος της ταινίας του Αρχηγείου Στρατού ακολούθησαν διαβήματα της βουλγαρικής πρεσβείας και παρέμβαση του υπ.Εξ., με τελικό επιδιαιτητή (και λογοκριτή του περιεχομένου της) τον δικτάτορα Παπαδόπουλο:

«Κατά την άνοιξη του 1972, την αρμόδια διεύθυνση του υπουργείου Εξωτερικών απασχολεί επανειλημμένα το γύρισμα ταινίας με τον τίτλο “Παύλος Μελάς” που επρόκειτο να χρηματοδοτηθεί από τον Στρατό. Το υπουργείο έκρινε ότι το σενάριο της ταινίας περιείχε υπερβολικά πολλές σκηνές φρίκης με πρωταγωνιστές Βουλγάρους και Τούρκους, πράγμα που, με δεδομένη την επίσημη χρηματοδότηση, κινδύνευε να προκαλέσει προβλήματα στις διμερείς σχέσεις.

Το ζήτημα έφθασε πολύ ψηλά. Ετσι, στο τέλος Μαΐου το υπουργείο Εξωτερικών πληροφορεί το Αρχηγείο Στρατού, με άκρως απόρρητο έγγραφό του, ότι η ταινία αποφασίσθηκε τελικά να γυρισθεί, αλλά, “συμφώνως προς τας δοθείσας κατά την από 5-4-1972 σύσκεψιν επί του Μακεδονικού σχετικάς οδηγίας της ΑΕ του Πρωθυπουργού, η ταινία πρέπει 1ον να μην πηγάζη από κρατικήν υπηρεσίαν και 2ον το γύρισμα να γίνη με επισταμένην επεξεργασίαν του σεναρίου”. Τελικά η ταινία γυρίστηκε, αλλά φαίνεται ότι δεν προβλήθηκε σ’ όλη τη διάρκεια του καθεστώτος Παπαδόπουλου. Αντίθετα, προβλήθηκε στο κοινό κατά την περίοδο Ιωαννίδη, προκαλώντας τη διαμαρτυρία της βουλγαρικής πλευράς» (Βαλντέν 2009, σ.595).

Η πρεμούρα του δικτάτορα να μην ενοχλήσει τη Σόφια πήγαζε από την επιλογή της χούντας για «ανοίγματα» προς το σοβιετικό μπλοκ μετά την εκδίωξή της από το Συμβούλιο της Ευρώπης (δίχως αυτό ν’ αναιρεί, φυσικά, την πλήρη ευθυγράμμισή της με τις ΗΠΑ).

Ειδικά με τη Βουλγαρία, οι σχέσεις των δύο χωρών βελτιώθηκαν θεαματικά: επίσκεψη στην Αθήνα των υπουργών Εξωτερικών Ιβάν Μπάσεφ (8-9/5/1970) και Πέταρ Μλαντένοφ (30/5-1/6/1973), συμφωνίες εμπορικής και πολιτιστικής συνεργασίας, άνοιγμα προξενείων στη Θεσσαλονίκη και τη Φιλιππούπολη. Προσέγγιση που είχε και μιαν ανομολόγητη ιδεολογική διάσταση: στα απομνημονεύματά του, ο τότε επικεφαλής του υπ.Εξ., Χρήστος Ξανθόπουλος-Παλαμάς, εκφράζει λ.χ. έναν ανυπόκριτο θαυμασμό για το ιδιότυπα εθνικιστικό καθεστώς του Ζίβκοφ, όπου «ο πολίτης εργάζεται. Δεν πολιτικολογεί» («Διπλωματικό τρίπτυχο», Αθήνα 1979, σ.262).

Για το διάβημα της βουλγαρικής πρεσβείας, πληροφορίες αντλούμε κι από τα δημοσιευμένα απομνημονεύματα του τότε πρέσβη, Λιούμπομιρ Ποπόφ. Ενώ στις αρχές του 1974 ετοιμαζόταν ν’ αποχαιρετίσει την Αθήνα για την Ουάσινγκτον, γράφει, «στην Ελλάδα ξεκίνησε η προβολή της αντιβουλγαρικής ταινίας “Παύλος Μελάς”. Η ταινία ήταν για έναν Ελληνα αξιωματικό, σταλμένο παράνομα από το ελεύθερο ελληνικό κράτος στη Μακεδονία, που ήταν κάτω από τουρκική διοίκηση. Εκεί αυτός οργάνωσε ελληνικές ένοπλες ομάδες, οι οποίες διεξήγαγαν πάλη με τους Τούρκους αλλά και με τις βουλγαρικές ανταρτοομάδες. Ο κακός της ταινίας ήταν ο Βούλγαρος οπλαρχηγός. Οι Βούλγαροι παριστάνονταν σαν άγρια θηρία, φονιάδες, συμπεριλαμβανομένων και διδασκαλισσών. Στη Θεσσαλονίκη είδα πώς οδηγούσαν τα παιδιά στους κινηματογράφους για να τη δουν. Καταφανώς ενσπειρόταν ξανά η ιδέα “του από βορράν εχθρού”. Η ταινία είχε γυριστεί ήδη από την εποχή του Παπαδόπουλου, τότε όμως δεν είχε επιτραπεί η προβολή της».

Προτού αναχωρήσει, ο Ποπόφ παρενέβη στο ελληνικό υπ.Εξ., εισπράττοντας μια γκάμα από αμήχανες διπλωματικές απαντήσεις: «Παντού με διαβεβαίωναν πως οι καλές σχέσεις θα διατηρηθούν, δεν ήταν όμως έτσι [….]. Ο υπουργός Κωνσταντίνος Ράλλης μου είπε πως θα σταματήσουν την ταινία, αλλά να μην ενημερώσω ακόμη τη Σόφια και να περιμένω λιγάκι. Ο [γενικός γραμματέας Αγγελος] Βλάχος συγχύστηκε πολύ −είπε πως αιφνιδιάστηκε. Ισχυρίστηκε πως ήταν αποφασισμένο να μην αλλάξουν την πολιτική τους απέναντί μας. Ο [επικεφαλής της Α΄ πολιτικής διεύθυνσης, Δημήτριος-Γεώργιος] Παπαϊωάννου είπε πως είδε την ταινία −δεν υπήρχε λέξη για Βουλγάρους, αλλά για “κομιτατζήδες”. Αλλαγή στην πολιτική τους δεν υπήρχε. Κατά τον αποχωρισμό μας μου χάρισε το βιβλίο “Εθνικισμός και κομμουνισμός στη Μακεδονία” −ενδιαφέρουσα μελέτη (από ελληνικής εθνικιστικής σκοπιάς) του ιστορικού του Υπουργείου τους των Εξωτερικών, Ευάγγελου Κωφού, γεννημένου στα Βοδενά» (Любомир Попов, «Един посланик разказва», Σόφια 2009, σ.236-7).