Γράφει ο Νίκος Δ. Πλατής
από το βιβλίο του: μικροΜέγα ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΕΪΚΟ
Μποβολίνα ή Μπουμπολίνα, η (Πινακ.): Έτσι αποκαλεί ο γέρος του Μοριά τη Λασκαρίνα Μπουμπούλη, τη γνωστή Μπουμπουλίνα (1771-1825). Ήταν η πλέον επιφανής γυναίκα της Ἐπανάστασης. Συμπεθέρα του Κολοκοτρώνη (ο γιος του ο Πάνος είχε παντρευτεί την κόρη της την Ελένη): «Ἡ Μποβολίνα μὲ τὸν ἀδελφόν της ἐφύλαγε τὸν μπλόκο. Ἐκεῖ ποὺ ἐσυνάχθημεν ἦλθαν ἀπὸ Ὕδρα, Σπέτζες, Πελοπόννησο, νὰ κάμομε κυβέρνηση». (Διήγ.) Μυθικό πρόσωπο για τους Ευρωπαίους της εποχής*, οι οποίοι φαντασιώνονται μέσω αυτής την ελληνική εκδοχή της Ζαν Ντ’ Αρκ.
Οι απεικονίσεις της (αν και την εμφανίζουν πότε έτσι και πότε αλλιώς) δημιουργούν ένα ερωτικό πρότυπο επαναστάτριας: «Στα ευρωπαϊκά της πορτραίτα η Μπουμπουλίνα απεικονίζεται νεαρή και όμορφη, λεπτή ή μεγαλόσωμη με πλούσιο στήθος, ντυμένη άλλοτε ευρωπαϊκά, άλλοτε ανατολίτικα ή και μικτά. Ακόμη και ένα γυναικείο ένδυμα θα πάρει στο Παρίσι το όνομά της, “a la Robeline”, πιθανότατα από συμφυρμό των λέξεων robe και Bobeline (Boubouline)”». (Ολυμπ.) Ο θρύλος της ομορφιάς της θα φτάσει ως τις μέρες μας σε μια γαλλοβελγική παιδική ταινία κινουμένων σχεδίων, που βραβεύτηκε στο Βερολίνο το 2012. Στην πραγματικότητα, ήταν παραδόπιστη, άσχημη, ανατζούμπαλη, τριχωτή σαν πολλά βαρύς άντρας και γραία**, αλλά αυτό δεν μείωνε σε τίποτα τον ενθουσιασμό των ανδρών που την είχαν για αρχηγό: «[…] O πρώσος ανθυπολοχαγός Λούντβιχ φον Μπόλλμαν (Ludwig von Bollman) την αποκαλεί σύγχρονη ηρωίδα, ηλικίας 40 – 45 ετών. Στο βιβλίο του γράφει ότι “η εξωτερική της εμφάνιση δεν ανταποκρίνεται στην ευγένεια των αισθημάτων της”, ενώ συμπληρώνει ότι παρουσιάζεται πάντοτε με ακριβό σπαθί και βαρύτιμες πιστόλες: “Την είδα στο Άργος πάνω σ’ ένα υπέροχο αράπικο άτι. Την ακολουθούσαν ένα πλήθος αρματωμένοι στρατιώτες που έτρεχαν πλάι της σαν λαγοί, βγάζοντας χαρούμενες κραυγές”». (πρ. π.) Ο κατά κανόνα μετρημένος και ασυνήθιστα εχέγγυος Ρεμπό δεν δείχνει να της έχει και ιδιαίτερη εκτίμηση, προτιμά απερίφραστα τη Μαντώ Μαυρογένους: «Λυπάμαι που ο σεβασμός της αλήθειας με υποχρεώνει να βλάψω λίγο το γόητρο που το όνομα αυτής της γυναίκας είχε δημιουργήσει στη φαντασία των Γάλλων. […] Ωστόσο, η ηλικία, το παρουσιαστικό και οι τρόποι της δεν είχαν καμμιά σχέση μ’ αυτή τη γοητευτική εικόνα. Ας παρηγορηθεί, όμως, ο αναγνώστης, γι’ αυτή την απογοήτευση.
Θα ιστορήσω πιο κάτω περιστατικά ανιδιοτέλειας και ψυχικού μεγαλείου, που αφορούν μια άλλη Ελληνίδα, λιγώτερο ένδοξη, αλλά άξια για να δοξασθεί […]».*** (Σιμόπ.) To τέλος της Μποβολίνας, κατά τα αναμενόμενα, ήταν ελάχιστα ηρωικό, τη σκότωσε ο απίστευτος αυταρχισμός και η άλογη υπεροψία της (κι αυτή η περίεργη εντύπωση που είχε περί οικογενειακού ασύλου γενικώς): «Στις 23 Μαΐου 1825 η πιο γνωστή γυναίκα του Αγώνα σκοτώνεται στις Σπέτσες. Να πώς περιγράφει στο ημερολόγιό του ο Ιταλός συνταγματάρχης Colegno τον θάνατό της: Η Μπουμπουλίνα, η περίφημη γυναίκα που μεταμορφώθηκε σε ρομαντική ηρωίδα από τους Ευρωπαίους φιλέλληνες, σκοτώθηκε χθες στις Σπέτσες. Και να πώς έγινε: Ένας από τους γυιους της είχε ερωτευθεί την κόρη κάποιου ψαρά και ήθελε να τη στεφανωθεί, παρά τις σφοδρές αντιρρήσεις της μάνας του. Τι κάνει, όμως, η Μπουμπουλίνα; Βρίσκει ευκαιρία που ο γυιος της έλειπε σε εκστρατεία καπετάνιος σε καράβι και καλεί την κοπέλα στο σπίτι της, για να της πει δήθεν ότι είναι σύμφωνη με το γάμο. Αλλά μόλις μπήκε μέσα η κοπελιά, αμπαρώνει την πόρτα και απειλεί το κορίτσι με θάνατο, αν δεν παντρευτεί αμέσως έναν από τους υπηρέτες της. Εκείνη αρχίζει να κλαίει και να φωνάζει απελπισμένα. Ακούει ο κόσμος τις φωνές, τρέχει και πολιορκεί το σπίτι. Ανάμεσα στο πλήθος και ένας αδελφός του κοριτσιού, που οπλισμένος απειλεί να σπάσει την πόρτα, αν δεν αφήσουν ελεύθερη την αδελφή του. Τότε η Μπουμπουλίνα αγριεμένη προβάλλει στο παράθυρο και λέει ότι στο σπίτι της αυτή είναι αφεντικό και μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Ο αδελφός πυροβολεί και η Μπουμπουλίνα πέφτει νεκρή». (Παναγό.)
*Η Μποβολίνα γεννήθηκε το 1771 στην Κωνσταντινούπολη, μέσα στη φυλακή, όπου η μάνα της, η Σκεύω, πήγε να δει τον ετοιμοθάνατο άντρα της, που συνέλαβαν οι Τούρκοι μετά τα Ορλωφικά. Νονός της ο Μούρτζινος της Μάνης (αυτός τη βάφτισε Λασκαρίνα). Παντρεύτηκε δύο φορές και χήρεψε άλλες δύο (στα 1797 και στα 1811), και οι δύο της άντρες σκοτώθηκαν σε ναυμαχία με Αλγερινούς πειρατές (ο Σπετσιώτης πλοίαρχος Δημήτρης Γιάννουζας ήταν ο πρώτος της σύζυγος, ο ζάμπλουτος Σπετσιώτης καραβοκύρης Δημήτρης Μπούμπουλης ο δεύτερος).
**Γράφει σχετικά με το παρουσιαστικό της και το όλο εκτόπισμά της ο Γερμανός ιστορικός Καρλ Μέντελσον-Μπαρτόλντυ (1838-1897): «Ἡ Ἑλληνὶς ἀμαζὼν Μπουμπουλίνα, ἣν ἡ εὐκόλως ἐνθουσιώσα Ἑσπερία ὕμνησε βραδύτερον ὡς πρότυπον γυναικείας χάριτος καὶ ἡρωισμοῦ, ἥτις ὅμως περιγράφεται ὑπὸ τῶν αὐτοπτῶν ὡς γραία καὶ ὀστεώδης, ἥκιστα δὲ ἐπίχαρις ἀνδροφυὴς γυνή, ἦλθεν εἰς τὸ ἑλληνικὸν στρατόπεδον καὶ εἰς τὴν Τρίπολιν αὐτὴν ἔτι πρὸς τοῦτον ἰδίως τὸν σκοπόν, ὅπως διαπραγματευθῆ μετὰ τῶν πλουσίων Ἰουδαίων καὶ κολλυβιστῶν τῆς πόλεως καὶ καταφορτισθῆ διὰ λαμπρῶν δώρων ὑπὸ τῶν συζύγων των ἀντὶ ἀορίστων ἐπαγγελιῶν». (Ιστορία της Ελλάδος, μετάφραση Άγγελου Βλάχου, Αθήνα 1873, τ. α΄, σ. 316) 121
*** Αναφέρεται στη Μαντώ Μαυρογένους (1796- 1840), αγωνίστρια του 1821 από τη Μύκονο.
Το δεύτερο μέρος από το ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΕΪΚΟ, κοινώς καλούμενο το αποδέλοιπο Κολοκοτρωνέικο. Με συνολικά 288 σελίδες και 2 τετράχρωμα δεκαεξασέλιδα, με εκατοντάδες σπάνιες εικόνες εποχής και πάμπολλες (και σπαρταριστές) μικροϊστορίες από το 1821, αναδεικνύει την αθέατη πλευρά του 1821.
Διαβάστε το:
Ερανιστης… κοινως “πως να αποδομησω τους Ηρωες του 1821″…