Η παρακμή των Σελευκιδών και η εκδίωξη των Ελλήνων από την Περσία

Γράφει ο Ηλίας Αναγνωστάκης

Οι Σελευκιδες μετα το θανατο του Αντιοχου Γ’ του Μεγαλου (187πΧ) βρισκονται σε διαρκη υποχωρηση, δεχομενοι συνεχη πιεση απο το Παρθικο κρατος, κατω απο την εμπνευσμενη διοικηση του Μιθριδατη Α’, ενω ταυτογχρονα το Ελληνοβακτριανο κρατος επεκτεινοταν και αυτο συνεχως, κυριως προς την Ινδια, αλλα και στις παρυφες της Κινας, ζωντας απιστευτες στιγμες ακμης. Ο Ελληνικος ελεγχος στο κεντρικο Ιραν ηταν παντα προβληματικος, οι Ελληνες εποικοι λιγοι σχετικα, και αφου το κρατος αντιμετωπιζε πολλα προβληματα στη Δυση, ηταν θεμα χρονου να χαθουν οι πολυτιμες αυτες επαρχιες. Η Αρεια χαθηκε το 181 πΧ, η Δραγγιανη το 179, η Αραχωσια το 177 στους Ελληνοβακτριους αυτη τη φορα, ενω η παντα προβληματικη και ασυμφορη σαν σατραπεια Γεδρωσια ειχε ηδη εγκαταλειφθει το 185, αν και ο Ελληνικος ελεγχος θα συνεχιζοταν για πολυ ακομα, αφου καταληφθηκε σχεδον αμεσως απο τους επελαυνοντες Ελληνοβακτριους του Δημητριου Α’.

Στο Ιραν τα πραγματα ηταν διαφορετικα ομως, αφου οι παντα ανησυχοι Ιρανοι καλοσωρισαν τους εν πληρη προελαση Παρθους, αν και δεν συνεβαινε παντου αυτο. Η Ταπουρια χαθηκε το 166, η Σουσιανη μετα απο σκληρες μαχες το 155,η Περσιδα το 154, η Μηδια το 148, παρα τις εκπληκτικες νικες του Σατραπη Κλεομενη κατα των Παρθων, τα Εκβατανα επεσαν το 147, τα Σουσα το 146, ενω το 141 ο Μιθριδατης εμπαινε θριαμβευτικα στην Βαβυλωνα. Η Ελληνικη κυριαρχια τερματιστηκε λοιπον στο Ιραν μετα απο 190 ετη (331-141), η κατασταση στη Μεσοποταμια ηταν ομως πιο συγκεχυμενη, αφου οι Ελληνες αντεπιτεθηκαν υπο τον νεαρο Αντιοχο Ζ’ τον Σιδητη, διελυσαν 3 φορες τα Παρθικα στρατευματα, ενω ο Παρθος διοικητης της Βαβυλωνος συνεληφθη και εκτελεστηκε. Στην Χαρακηνη δε, (Κουβειτ) κυβερνουσε καποιος Υσπασινης, ενας εξελληνισμενος Βακτριος.

Σε καθε περιπτωση, η Σελευκιδικη ανακατακτηση υπηρξε προσκαιρη, αφου ο νεαρος Αντιοχος διεσπειρε το πολυπληθη (80.000 ανδρες) στρατευμα του για τον χειμωνα, ενω οι Παρθοι, ενισχυμενοι απο στιφη ομοφυλων τους αντεπιτεθηκαν με σφοδροτητα. Στην αιματηρη μαχη που ακολουθησε καπου στη σημερινη Falluja του Ιρακ, ο Αντιοχος βρηκε τον θανατο μαζι με 15.000 ανδρες του. Οι Παρθοι ασυγκρατητοι πλεον, ειχαν φτασει στον Ευφρατη, ενω οι Ελληνοβακτριανοι του Μενανδρου εφθαναν στα…Παλιβοθρα ( Pataliputra, 140 χλμ ΒΑ του Δελχι). Ηταν μια εποχη Γιγαντων.