«Διότι ἂν ἀφαιρέσει κανεὶς ἀπὸ τὴν ῾ Iστορία τὸ “γιατί” καὶ τὸ “πῶς” καὶ “γιὰ ποιό λόγο ἔγινε” καὶ “ἂν τελείωσε καλά”, ἐκεῖνο ποὺ ἀπομένει εἶναι βέβαια ἀθλητικὸ θέαμα, ὄχι ὅμως καὶ μάθημα, δίνει πρόσκαιρη τέρψη, δὲν βοηθάει ὅμως καθόλου γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσουμε τὸ μέλλον».
ΠΟΛΥΒΙΟΣ, Ἱστοριῶν, Γ ΄, 31, 25
(Μτφρ.: Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος)*
του Χρυσόστομου Φουντούλη,
Ο Παύλος Κουντουριώτης (9 Απριλίου 1855 − 22 Αυγούστου 1935) ήταν Ναύαρχος, Αρχηγός ΓΕΝ και Αρχηγός του Β΄ Στόλου κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Συμμετείχε στην Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης ως μέλος της τριανδρίας, διετέλεσε δύο φορές Πρόεδρος της Β΄ Ελληνικής Δημοκρατίας και δύο φορές ως Αντιβασιλέας της Ελλάδας.
Το θωρακισμένο καταδρομικό «Γεώργιος Αβέρωφ» επίσης κοινώς γνωστό ως «Θωρηκτό Αβέρωφ», είναι ιστορικό πλοίο της νεότερης Ελλάδας. Ναυπηγήθηκε στα ναυπηγεία του Oρλάντο στο Λιβόρνο της Ιταλίας την περίοδο 1908 – 1911, και εντάχθηκε στο τότε Ελληνικό Βασιλικό Ναυτικό. Η καθέλκυση έγινε στις 12 Μαρτίου 1910, αλλά η περάτωση των εργασιών στις 16 Μαΐου 1911.
Η τότε κυβέρνηση του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη δαπάνησε 23.650.000 χρυσές δρχ. για την απόκτησή του. Τα 8.000.000 χρυσές δρχ. προέρχονταν από το 20% της συνολικής κληρονομιάς του Γεωργίου Αβέρωφ, το υπόλοιπο ποσό (15.650.000 χρυσές δραχμές) καλύφθηκε από το Ταμείο Εθνικού Στόλου.
Ο Βασίλειος Ζαχάρωφ ή Βασίλειος Ζαχαρίου (Sir Basil Zaharoff, 6 Οκτωβρίου 1849 – 27 Νοεμβρίου 1936) ήταν Έλληνας μεγαλοεπιχειρηματίας, έμπορος όπλων αλλά και ευεργέτης των αρχών του 20ού αιώνα που διαδραμάτισε σημαντικό παρασκηνιακό ρόλο στην τότε ευρωπαϊκή πολιτική σε βαθμό τέτοιο ώστε να χαρακτηριστεί ο “μυστηριώδης άνθρωπος της Ευρώπης”, ή ο “Άρχοντας του σκότους”.
Που δένουν όλα αυτά;
Καθώς προσπαθούσα να γράψω το βιβλίο ΟΙ ΑΙΓΑΙΟΜΑΧΟΙ ΤΗΣ ΙΚΑΡΙΑΣ μάζεψα στοιχεία για πολλά πρόσωπα της εποχής.
Ο Κουντουριώτης ως αρχηγός στόλου έστειλε το ΘΥΕΛΛΑ να καταλάβει την Ικαρία τον Νοέμβριο του 1912.
Η φίλη, και μεγάλη συλλέκτρια, Βέρα Παπαδάκη δημοσίευσε το 2011 ένα άρθρο “Αβέρωφ, το θωρηκτό που δόξασε την Ελλάδα”, στο περιοδικό ΣΥΛΛΟΓΕΣ. Έχει συλλογή με περισσότερες από 60 καρτ-ποστάλ με το Αβέρωφ.
[…] Πρώτος κυβερνήτης ήταν ο πλοίαρχος Δαμιανός, μετά δε την επιβίβαση του Ελληνικού πληρώματος το Αβέρωφ απέπλευσε με προορισμό το Portsmouth της Αγγλίας, όπου θα αντιπροσώπευε την Ελλάδα στις γιορτές της στέψης του βασιλέως Γεωργίου Ε΄ (6 Μαΐου 1910) και συγχρόνως θα παρελάμβανε τα πυρομαχικά, που είχαν παραγγελθεί στην Αγγλία.
Καθώς όμως το θωρηκτό πλησίαζε τις Αγγλικές ακτές μέσα στην ομίχλη, προσάραξε στο Spithead με την πλώρη, της οποίας το έμβολο σφηνώθηκε στο βυθό. Η βλάβη ήταν αμελητέα, αλλά σύμφωνα με τις συνήθειες του Ναυτικού, ο κυβερνήτης αντικαταστάθηκε με τον πλοίαρχο τότε Παύλο Κουντουριώτη. Το σύνολο των πυρομαχικών δεν ήταν έτοιμο και επειδή οι σχέσεις Ελλάδος και Τουρκίας συνεχώς χειροτέρευαν, ο Κουντουριώτης διετάχθη να επιστρέψει στην Ελλάδα, παραλαμβάνοντας μόνο 50 βλήματα ανά πυροβόλο. Τα πυρομαχικά του Αβέρωφ τελικά παραδόθηκαν μετά την 5η Οκτωβρίου 1912, όταν είχε ήδη κηρυχθεί ο πόλεμος μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, με τη βοήθεια του πάμπλουτου Έλληνα Ζαχάρωφ, ο οποίος είχε φιλίες με τις κυβερνήσεις πολλών χωρών. Την εποχή εκείνη η Αγγλία ασκούσε ουδέτερη πολιτική και δεν ήθελε να ενοχλεί την Τουρκία, η οποία είχε εδάφη στη Μέση Ανατολή και επηρέαζε την Αίγυπτο και τη Λιβύη όπου και η Αγγλία είχε συμφέροντα. Ο Ζαχάρωφ συνεννοήθηκε με την Αγγλική κυβέρνηση και οι αρχές επέτρεψαν σε ένα μικρό Ελληνικό φορτηγό, μια βροχερή νύχτα στις εκβολές του Τάμεση να φορτωθούν τα πυρομαχικά και το πλοίο να αποπλεύσει αμέσως. Έπειτα από περιπέτειες τριάντα ημερών στον Ατλαντικό και στη Μεσόγειο τον τρομερό χειμώνα του 1912, ο ηρωικός καπετάνιος που το όνομά του παραμένει άγνωστο, έφτασε στον Πειραιά. Τα πυρομαχικά μεταφέρθηκαν στο Μούδρο με το φορτηγό ΠΕΛΟΨ και παραδόθηκαν στο Αβέρωφ δεκαπέντε μόλις μέρες πριν από τη ναυμαχία της Έλλης, στις 3 Δεκεμβρίου 1912. Οι Γερμανοί και οι Γάλλοι, οι οποίοι αργότερα κατέκριναν το αποτέλεσμα της ναυμαχίας, επειδή κανένα από τα Τούρκικα πλοία δεν βυθίστηκε, δεν θα ήξεραν ότι το πρωί της 3ης Δεκ. 1912 οι ναύτες του Αβέρωφ άκουγαν για πρώτη φορά τον κρότο των πυροβόλων τους, χωρίς να έχουν υποστεί καμία προηγουμένως εκπαίδευση…
*Κ. Ι. Μυριανθόπουλος Ἰκαριακά Β ΄
Προλεγόμενα
Ἐπὶ τῇ εἰκοσιπενταετηρίδι τῆς ἀπελευθερώσεως τῆς ‘Ικαρίας
«Ἱστορίας γὰρ, ἐὰν ἀφέλῃ τις τὸ διατὶ καὶ πῶς αὶ τίνος
χάριν ἐπράχθη τὸ πραχθέν, καὶ πότερα ἔσχε τὸ τέλος,
τὸ καταλειπόμενον αὐτῆς, ἀγώνισμα μέν, μάθημα δὲ
οὐ γίγνεται, καὶ παραυτίκα μὲν τέρπει, πρὸς δὲ τὸ
μέλλον, οὐδὲν ὠφελεῖ τὸ παράπαν».
ΠΟΛΥΒΙΟΣ, Ἱστοριῶν, Γ ΄, 31, 25
Τελικά ποτέ δεν μάθαμε το όνομα του μικρού φορτηγού και του ηρωικού καπετάνιου και του πληρώματος οι οποίοι παρέλαβαν τα πυρομαχικά και τα έφεραν στον Πειραιά.
Και ποτέ δεν θα μάθουμε τι θα γινόταν αν…
Η φωτογραφία του ΑΒΕΡΩΦ είναι από τη συλλογή της Βέρας Παπαδάκη.
Πηγή: Facebook
