Άνιον: Η θρυλική πρωτεύουσα των Αρμενίων, μία πόλη φάντασμα

Γράφει ο Ηλίας Αναγνωστάκης

Ο πρωτος καθεδρικος “Γοτθικου” τυπου που χτιστηκε ποτε δεν ειναι η Notre Dame η ο εκπληκτικος Καθεδρικος του Μιλανου η της Κολωνιας, αλλα αυτος του ….μακρινου Ανιου (Ani) πρωτευουσας του Αρμενικου κρατιδιου Vanand στην περηφανη Αρμενια.

Στο Ανιον λοιπον, την πολη με “Τις χιλιες και μια Εκκλησιες”, το λικνο των Βαγρατιδων με 100.000 κατοικους στην ακμη του, η τεταρτη σε μεγεθος πολη της Ανατολης ( μετα την Κων/πολη (700.000), την Αλεξανδρεια (300.000), την Θεσσαλονικη (150.000), υπηρχε ο περικαλλης Ναος αφιερωμενος στη Θεοτοκο, (κτισμενος απο τον Αρμενιο αρχιτεκτονα Trdat, ο οποιος ειχε αναστηλωσει τον τρουλο της Αγιας Σοφιας που ειχε καταπεσει μετα απο εναν φοβερο σεισμο το 989). Οι εργασιες αρχισαν το 993 ( χρονια που ο Trdat επεστρεψε απο την Κων/πολη) και τελειωσαν το 1001. Ο περιλαμπρος αυτος ναος, ειχε αμυθητα πλουτη, κειμηλια αιωνων των Αρμενιων Βασιλεων, και εναν πελωριο ασημενιο σταυρο στον τρουλο του, “που φαινοταν απο μιλια” ( Ματθαιος Εδεσσης, 237-9).

Ολα αυτα τα ωραια κρατησαν μεχρι στις 16 Αυγουστου 1064, οταν οι “Αιμοβοροι και τρισκαταρατοι Τουρκοι” επεπεσαν στην πολη σαν τυφωνας. Μετα απο πολιορκια, που κρατησε μια εβδομαδα (9-16 Αυγουστου) 80.000 Σελτζουκοι υπο τον ιδιο τον Σουλτανο Alp-Arslan και τον νεαρο γιο του Malik-Shah, εισχωρησαν μεσα στην μεγαλη πολη, καταστρεφοντας τα παντα, και προβαινοντας σε απιστευτες κτηνωδιες. Απο τις 100.000 και πλεον κατοικους του Ανιου σφαγιαστηκαν πανω απο 60.000 “Φονος εν τον ενδον αμυθητος” ( Ατταλειατης Β-567) ενω ο αυτοπτης μαρτυρας Αl -mansuri ( Ιρακινος στην υπηρεσια του Σουλτανου) λεει: ” Εισηλθα στην πολη απο την μεγαλη τρυπα στα τειχη που δημιουργησε η mangaj ( πολιορκητικη μηχανη/ κριος;) του αφεντη μου, περπατησα αναμεσα σε λεωφορους, δρομους μικρους και πλατειες, μεχρι να φτασω και να του απονειμω τα επινικια για τη μεγαλη νικη επι των απιστων, μαρτυς μου ο Αλλαχ οτι πατουσα συνεχως πανω σε πτωματα, ηταν μια μεγαλη νικη”.

Η πολη καταλεηλατηθηκε, τα Σουλτανικα στρατευματα αποκομισαν “μυθωδη” λεια, ενω οι Τουρκομανοι αποζημιωθηκαν με 40.000(!) αιχμαλωτους, τους οποιους ”πουλησαν παντου, απο το Καιρο μεχρι και το Sind (B.A Ινδια)”Ο δε Καθεδρικος, εγινε τζαμι, ενω ο τεραστιος ασημενιος Σταυρος αποκολληθηκε απο τον τρουλο του και μεταφερθηκε στο γειτονικο Nahicevan, στην Περσαρμενια, και τοποθετηθηκε στο κατωφλι του Ισλαμικου τεμενους της πολης, ωστε να καταπατιεται για παντα το συμβολο του Χριστιανισμου.

Η πολη ισοπεδωθηκε απο σεισμο το 1319 και εκτοτε ειναι μια πολη-φαντασμα, στις εσχατιες της σημερινης Τουρκιας, οπου η προσβαση επιτρεπεται μονο με ειδικη αδεια των Τουρκικων αρχων. Οποιος ειναι ομως τυχερος και δει απο κοντα τα μεγαλοπρεπη ερειπια, τοτε καταλαβαινει τι ”μαγικη” πολη ηταν το Ανιον, μια θαυμασια μικρογραφια της Κων/πολης στην μακρινη Ανατολη…