Γράφει ο Μανώλης Χατζημανώλης
Εκμεταλλευόμενος μια δυναστική διαμάχη εντός του Πτολεμαϊκού Βασιλείου και το γεγονός πως οι ρωμαϊκές λεγεώνες βρίσκονταν απασχολημένες στην Ελλάδα προσπαθώντας να καταβάλλουν τον τελευταίο Μακεδόνα βασιλιά Περσέα, ο Σελευκίδης ηγεμόνας της Συρίας Αντίοχος Δ’ ο Επιφανής εισέβαλε το 170 π.Χ στην χώρα του Νείλου. Αφού νίκησε τον αποδυναμωμένο πτολεμαϊκό στρατό, μέχρι το 168 π.Χ είχε καταλάβει την Κύπρο και πολιορκούσε την πρωτεύουσα της Αιγύπτου, Αλεξάνδρεια. Μετά από σχεδόν δύο αιώνες διαμαχών, το όνειρο των Σελευκιδών ηγεμόνων να ενώσουν τα δύο ελληνιστικά βασίλεια της ανατολής υπό το σκήπτρο τους φαινόταν να γίνεται πραγματικότητα.Τον Ιούνιο του 168 π.Χ όμως, οι Ρωμαίοι συνέτριψαν τελικά τον μακεδονικό στρατό στην πολύνεκρη μάχη της Πύδνας. Μαθαίνοντας τα νέα της μεγάλης ρωμαϊκής νίκης και της αναμενόμενης αποδέσμευσης του ρωμαϊκού στρατού από την Ελλάδα, ο Ρωμαίος πρέσβης Γάιος Ποπίλλιος Λαένας έσπευσε από την Δήλο, όπου βρισκόταν, στο σελευκιδικό στρατόπεδο στην αιγυπτιακή Ελευσίνα για να μεταφέρει στον Αντίοχο Δ’ τις απαιτήσεις της ρωμαϊκής συγκλήτου.
Η κατάληψη της Αιγύπτου από τους Σελευκίδες θα άλλαζε το ευνοϊκό για την Ρώμη status quo στην Ανατολική Μεσόγειο· συνεπώς, η πολιορκία της Αλεξάνδρειας έπρεπε να λυθεί και ο Σελευκίδης βασιλιάς να αποσυρθεί άμεσα από την Αίγυπτο.Ο Αντίοχος Δ’ και ο Ποπίλλιος ήταν παλιοί γνώριμοι· όντας ο δεύτερος υιός του βασιλιά Αντίοχου Γ’, τον οποίο οι Ρωμαίοι υπό τον Λούκιο Κορνήλιο Σκιπίωνα είχαν κατανικήσει στην μάχη της Μαγνησίας το 190 π.Χ, ο Σελευκίδης ηγεμόνας είχε περάσει μεγάλο διάστημα της ζωής του ως όμηρος στην Ρώμη. Έτρεφε μεγάλο θαυμασμό για τους ρωμαϊκούς πολιτειακούς θεσμούς, ενώ είχε αναδιοργανώσει μέρος του στρατού του κατά τα ρωμαϊκά στρατιωτικά πρότυπα. Ως εκ τούτου, όταν η ρωμαϊκή αντιπροσωπεία εισήλθε στην βασιλική σκηνή, ο Αντίοχος έτεινε την χείρα του στον Ποπίλλιο για να τον χαιρετήσει ως φίλο. Αυτό που θα ακολουθούσε όμως θα αποτελούσε μια ταπείνωση άνευ προηγουμένου για τον υπερήφανο βασιλιά, αφού σύμφωνα με τον Πολύβιο:
- “… (o Ποπίλλιος) παρέδωσε στον βασιλιά το αντίγραφο της συγκλητικής εντολής που είχε μαζί του και του είπε να την διαβάσει πρώτα, καθώς το θεωρούσε ανάρμοστο, όπως φαίνεται σε μένα, να τείνει χείρα φιλίας προτού μάθει αν οι προθέσεις αυτού που τον χαιρετούσε (του Αντιόχου δηλαδή) ήταν εχθρικές ή φιλικές. Αλλά όταν ο βασιλιάς, μετά που διάβασε την εντολή, δήλωσε πως επιθυμούσε να συζητήσει με τους Εταίρους του τα γεγονότα, ο Ποπίλλιος συμπεριφέρθηκε με τρόπο που θεωρήθηκε προσβλητικός και άκρως αλαζονικός. Με ένα ραβδί από κληματαριά που κρατούσε, σχημάτισε έναν κύκλο γύρω από τον Αντίοχο και τον διέταξε να παραμείνει μέσα σε αυτόν μέχρι να του ανακοινώσει την απόφασή του για το περιεχόμενο της επιστολής. Αποσβολωμένος από την αυταρχικότητα της απαίτησης και μετά από κάποια στιγμή δισταγμού, ο βασιλιάς είπε πως θα έκανε όλα όσα απαιτούσαν οι Ρωμαίοι. Μετά από αυτό ο Ποπίλλιος και η συνοδεία του πήραν το χέρι του και τον χαιρέτησαν εγκάρδια.”
Τέτοιος ήταν ο τρόμος που προκαλούσε η ρωμαϊκή ισχύς, που ο Αντίοχος προτίμησε να καταπιεί την υπερηφάνειά του, παρά να ρισκάρει έναν πόλεμο με την Ρώμη. Μέσα στο χρονικό πλαίσιο που είχε καθορίσει η Σύγκλητος, ο βασιλιάς απέσυρε τον στρατό του από την Αίγυπτο και επέστρεψε ταπεινωμένος στην Συρία. Η εποχή των πανίσχυρων ελληνιστικών βασιλέων είχε φτάσει στο τέλος της…
