Σε ακόμη μία αναμενόμενη, αλλά εξαιρετικώς δυσμενή, κίνηση κλιμάκωσης προχώρησε η Αγκυρα, η οποία ανακοίνωσε την υπογραφή μνημονίου κατανόησης (MoU) με την κυβέρνηση της Τρίπολης στη Λιβύη, βάσει της οποίας οι δύο χώρες συμφωνούν να συνεργαστούν για τον «καθορισμό θαλάσσιων δικαιοδοσιών». Το μνημόνιο υπεγράφη από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τον Φαγέζ αλ Σαράζ στην Κωνσταντινούπολη την Τετάρτη και δημοσιοποιήθηκε χθες. Αμέσως μετά τη γνωστοποίηση της τουρκικής επιστολής στον ΟΗΕ για προβολή διεκδικήσεων δυτικά του 28ου μεσημβρινού και οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας ανάμεσα σε Τουρκία και Αίγυπτο που πρακτικά εκμηδενίζει την επήρεια της Κύπρου και του Καστελλόριζου, η Αγκυρα προχωρεί και στην υπογραφή του μνημονίου με τη Λιβύη, ολοκληρώνοντας την πλήρη προβολή των αξιώσεών της στο σύνολο της Ανατολικής Μεσογείου. Στα ανησυχητικά –για την Αθήνα–σημεία του μνημονίου είναι το δικαίωμα που παραχωρεί η κυβέρνηση της Τρίπολης στην Τουρκία να συνεργάζεται στο πεδίο. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος να παραχωρήσει η κυβέρνηση της Τρίπολης περιοχή που θεωρεί «λιβυκό» θαλασσοτεμάχιο για έρευνες της ΤΡΑΟ. Σε ένα τέτοιο δυσμενές σενάριο το τουρκικό ναυτικό θα μπορούσε να κάνει ακόμα και νηοψίες στα νότια της Κρήτης.
Η Αθήνα απορρίπτει συλλήβδην τα επίσημα κείμενα που κατατέθηκαν στον ΟΗΕ και τη συμφωνία Ερντογάν – Σαράζ. Η αντίδραση της Αθήνας ήταν άμεση. Ο Τούρκος πρέσβης κλήθηκε από τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια, ο οποίος του ζήτησε εξηγήσεις. Ο κ. Δένδιας επικοινώνησε με τους ομολόγους του της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Αιγύπτου, Νίκο Χριστοδουλίδη και Σαμέχ ελ Σούκρι, ενώ ενημερώθηκε και η Ε.Ε. Εξαιρετικά λεπτή ήταν η διατύπωση που χρησιμοποίησε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Αλέξανδρος Γεννηματάς. «Η υπογραφή μεταξύ της Τουρκίας και της Λιβύης μνημονίου κατανόησης δεν μπορεί να παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων χωρών. Μια τέτοια ενέργεια θα παραβίαζε κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και δεν θα παρήγε έννομα αποτελέσματα. Επιπλέον, μια τέτοια ενέργεια δεν θα συμβάδιζε με την αρχή της καλής γειτονίας που θα πρέπει να διέπει τις σχέσεις μεταξύ γειτονικών χωρών», ανέφερε. Χθες το απόγευμα και το αιγυπτιακό υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι τα μνημόνια Ερντογάν – Σαράζ «δεν έχουν καμία νομική ισχύ».
Παράλληλα, υπάρχουν αντιδράσεις από την κυβέρνηση του στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ, ο οποίος ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της Λιβύης. Σημειώνεται ότι αν και ο Αλ Σαράζ είναι επικεφαλής της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Λιβύης, αποτελεί πρόσωπο απολύτως εξαρτημένο από την Αγκυρα, η οποία τον προμηθεύει με στρατιωτική βοήθεια, καθώς ο πολύ ισχυρότερος Χαφτάρ στηρίζεται από την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία που δεν επιθυμούν να εδραιωθεί στην Τρίπολη μια κυβέρνηση φιλική προς τους Αδελφούς Μουσουλμάνους.
Χθες, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου επισήμανε ότι η χώρα του και η Λιβύη, «υπογράψαμε μνημόνια κατανόησης ειδικά για αυτές τις περιοχές δικαιοδοσίας, που σχετίζονται με τον υποθαλάσσιο και τον θαλάσσιο πλούτο. Αυτό σημαίνει επίσης ότι η προστασία των δικαιωμάτων της Τουρκίας απορρέει από το διεθνές δίκαιο. Την προσεχή περίοδο μπορούμε να το πράξουμε αυτό με άλλες χώρες, ιδιαίτερα με τις χώρες γύρω από τη Μεσόγειο», επισήμανε ο κ. Τσαβούσογλου. Και πρόσθεσε ότι «θα συνεχίσουμε να διεξάγουμε διαπραγματεύσεις με άλλες χώρες όταν το έδαφος είναι πρόσφορο». Στο εσωτερικό της Λιβύης, η αρμόδια για τις εξωτερικές υποθέσεις επιτροπή του Κοινοβουλίου που εδρεύει στην ανατολική Λιβύη (δηλαδή του στρατηγού Χαφτάρ) περιέγραψε το μνημόνιο Αγκυρας και Τρίπολης ως «κατάφωρη παραβίαση της ασφάλειας και της κυριαρχίας της Λιβύης» και απειλή για «την ειρήνη και την ασφάλεια στη Μεσόγειο».
Στην Αθήνα, ο κ. Δένδιας υπογράμμισε ότι αποτελεί «τελείως αδόκιμη, για να μην πω εκτός κάθε λογικής, απόπειρα συζήτησης να υπάρξει καθορισμός ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης. Θα πρέπει να σας πω ότι μια τέτοια προσπάθεια είναι παντελώς αγεωγράφητη, διότι αγνοεί βεβαίως κάτι το οποίο ο καθένας νομίζω μπορεί να διαπιστώσει, ότι ανάμεσα στις δύο χώρες υπάρχει ο μεγάλος γεωγραφικός όγκος της Κρήτης. Κατά συνέπεια, λοιπόν, νομίζω ότι μια τέτοια προσπάθεια είναι στα όρια της φαιδρότητας και θα ήθελα να σας πω ότι όσον αφορά τη Λιβύη, η χώρα είναι έτοιμη να αποστείλει πρέσβη στη Λιβύη όταν οι συνθήκες επιτρέψουν την παραμονή του εκεί».
Προτεραιότητα τα F-16
Η αναβάθμιση του υφιστάμενου εξοπλιστικού υλικού αποτελεί προτεραιότητα για την κυβέρνηση, επισήμανε χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά τη συζήτηση του νέου νομοσχεδίου του υπουργείου Εθνικής Αμυνας στο υπουργικό συμβούλιο. «Πρώτος στόχος είναι η αναβάθμιση του υφιστάμενου υλικού και μετά η προμήθεια νέου. Και αυτή η αναβάθμιση μπορεί να συμβάλει ώστε να δοθεί μια αναπτυξιακή ώθηση στην ελληνική αμυντική βιομηχανία», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Μητσοτάκης. Η αποστροφή του κ. Μητσοτάκη ουσιαστικά παραπέμπει την αγορά νέων εξοπλισμών (όπως π.χ. οι φρεγάτες) σε εύθετο χρόνο. Στο νέο νομοσχέδιο προβλέπεται η αναβάθμιση των μαχητικών F-16, η υποστήριξη των Μιράζ 2000, ο εκσυγχρονισμός των παλαιών υποβρυχίων τύπου 209 και η προμήθεια απαραίτητων υλικών για τα νέας τεχνολογίας τύπου 214.