Τα Ιουλιανά του 1965


Με τον όρο Αποστασία ή Ιουλιανά αναφέρεται στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας η περίοδος πολιτικής ανωμαλίας που ακολούθησε την αποπομπή της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου στις 15 Ιουλίου 1965 έως την επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών.

Μετά την παραίτηση Παπανδρέου σχηματίστηκαν κυβερνήσεις από μέλη της Ενώσεως Κέντρου παρά τη σφοδρή αντίθεση του αρχηγού της Γ. Παπανδρέου και της πλειοψηφίας των βουλευτών της. Οι πρωθυπουργοί και υπουργοί αυτών των κυβερνήσεων, καθώς και οι βουλευτές της Ε.Κ. που τελικά στήριξαν αυτές τις κυβερνήσεις χαρακτηρίστηκαν αποστάτες, καθώς υπήρχε η εντύπωση σε πολιτικούς, δημοσιογράφους αλλά και ιστορικούς ότι η στήριξη που παρείχαν δεν πήγαζε από πολιτική ή ιδεολογική συμφωνία, αλλά ήταν προϊόν χρηματισμού και υποσχέσεων για ανάληψη κυβερνητικών αξιωμάτων. Η περίοδος αυτή ήταν περίοδος πολιτικής αστάθειας και εντάσεων με έντονη την ανάμιξη του νεαρού τότε βασιλιά Κωνσταντίνου στα πολιτικά πράγματα της χώρας κατά παράβαση του Συντάγματος του 1952. Οδήγησε σε απαξίωση των πολιτικών και άνοιξε τον δρόμο στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967.

Στις 15 Ιουλίου 1965 ο Κωνσταντίνος, απέλυε κυριολεκτικά τη νόμιμη κυβέρνηση της χώρας και τον πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου που είχε νικήσει στις εκλογές του Φεβρουαρίου του 1964 με ένα από τα υψηλότερα ποσοστά (52,72%) και 171 βουλευτές, ως αποτέλεσμα  μιας μακρόχρονης κρίσης προσώπων, πολιτικών ομάδων και θεσμών, που οδήγησαν την χώρα στη δικτατορία. Όχι πως ο μέχρι τότε δημόσιος βίος ήταν υπόδειγμα ηθικής και πολιτικής συνέπειας, αλλά  τέτοιο κλίμα διάσπασης ενός πολιτικού χώρου (Ε.Κ) που χαρακτηριζόταν από δοσοληψίες, παζαρεύματα και παρασκήνιο, χωρίς υπερβολή ταίριαζε με «εμποροπανηγύρεως συνειδήσεως» (Ζαν. Μευνώ). Δεν ήταν όμως μόνο οι «οι διαβλητές και αμβλυμένες συνειδήσεις» των Βουλευτών του Κέντρου, ούτε όλοι οι πρωταγωνιστές είχαν το ίδιο πολιτικό βάρος, αλλά η πολιτική τους θέση και τα συμφέροντα που αντιπροσώπευαν σε ένα συνασπισμό κομμάτων και πολιτικών αντιθέσεων όπως ήταν η Ε.Κ  τους μετέτρεψαν σε όργανα της πολιτικής των ανακτόρων.

                                              Το  Χρονικό της κρίσης

Αφορμή για την παραίτησή του από την πρωθυπουργία τον Ιούλιο του 1965 υπήρξε η διαμάχη του με τον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο για το πρόσωπο του υπουργού Εθνικής Άμυνας Πέτρου Γαρουφαλιά και την αλλαγή του αρχηγού ΓΕΣ στρατηγού Γεννηματά, οι οποίοι διέδιδαν πως ο Παπανδρέου ετοίμαζε πραξικόπημα για να τον εκθρονίσει. Ο ίδιος ο Γαρουφαλιάς είχε την άποψη ότι ο Παπανδρέου με συνεχείς παρεμβάσεις, σκόπευε να κομματικοποιήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις και να πλήξει το αξιόμαχό τους, ιδιαίτερα εν όψη της απειλής της Τουρκίας στην Κύπρο. Στο χρονικό διάστημα 8-14 Ιουλίου είχε προηγηθεί ανταλλαγή πέντε επιστολών μεταξύ του Κωνσταντίνου και του Παπανδρέου, σχετικά με την υπογραφή του διατάγματος για την αντικατάσταση του Γαρουφαλιά, καθώς και μία μεταξύ τους συνάντηση στην Κέρκυρα όπου επρόκειτο να γεννήσει η βασίλισσα Άννα Μαρία το πρώτο τους παιδί, την Αλεξία.  Στις 15 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε στα ανάκτορα η τελευταία δεκάλεπτη σχεδόν συνάντηση τους.  Ο Πρωθυπουργός εκδήλωσε την πρόθεση του να αναλάβει ο ίδιος το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης. Ο Κωνσταντίνος προβάλλοντας ως αιτιολογία τη φημολογούμενη εμπλοκή του γιου του (Ανδρέα Παπανδρέου) στις ανακρίσεις για την υπόθεση της πολιτικής και στρατιωτικής οργανώσεως «Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α.», «Αξιωματικοί Σώσατε Πατρίδα, Ιδανικά, Δημοκρατίαν, Αξιοκρατίαν», αρνήθηκε. Για τον Ανδρέα Παπανδρέου οι Αμερικανοί πίστευαν πως σκοπίμως παρέσυρε τον πατέρα του σε συγκρούσεις με τον στρατό και το παλάτι για να προωθήσει προσωπικές του φιλοδοξίες. Ο Παπανδρέου θεώρησε ότι είναι απαράδεκτο ως πρωθυπουργός να μην μπορεί να αναλάβει όποιο υπουργείο επιθυμεί. Ακολουθεί ο εξής διάλογος:

Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Αύριο θα σας υποβάλω εγγράφως την παραίτησίν μου. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Άκουσα τα περί παραιτήσεως και τα λαμβάνω υπ’ όψιν μου. Μου αρκεί. Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Αντιλαμβάνομαι τον λόγον διά τον οποίον επείγεσθε.  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Η παραίτησις είναι δεδομένη. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Γνωρίζω τι έχετε κατά νουν. Κάποτε θα μετανοιώσετε. Αλλά θα είναι αργά.

Όταν ο βασιλιάς αρνήθηκε και πάλι να υπογράψει το διάταγμα, ο Παπανδρέου δήλωσε ότι επρόκειτο να υποβάλλει εγγράφως την παραίτηση της κυβέρνησης την επομένη. Πενήντα λεπτά πέρασαν μετά την προφορική του δήλωση και χωρίς να υπάρχει ακόμα η έγγραφη παραίτηση της κυβέρνησης, ορκίστηκε ο πρώτος «αποστάτης» Πρωθυπουργός.

Ο τότε πρόεδρος της Βουλής, Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας, Πολιτικός, λογοτέχνης, νομικός και δημοσιογράφος, γνωστός και με το φιλολογικό ψευδώνυμο Γεώργιος  Αθάνας,  μέλος της Ενώσεως Κέντρου, ο οποίος είχε ήδη ειδοποιηθεί από την προηγούμενη και ήταν σε αναμονή. Αμέσως κυκλοφορούν οι δραματικές εξελίξεις από το ραδιόφωνο και τα έκτακτα παραρτήματα των εφημερίδων. Στις 10 το βράδυ μεταδόθηκε και το διάγγελμα του νέου πρωθυπουργού : «Αδόκητος εξέλιξις της πολιτικής καταστάσεως ωδήγησεν εις διάστασιν τον κ. Παπανδρέου προς το Στέμμα. Απέβησαν δυστυχώς άκαρποι οι εκκλήσεις και του βασιλέως και όλων ημών όπως αποφευχθή κρίσις. Κατόπιν τούτου, ο βασιλεύς μού έδωσεν εντολήν σχηματισμού νέας κυβερνήσεως εκ της Ενώσεως Κέντρου.

H επιλογή μου σκοπόν έχει να υπογραμμίση την σταθεράν απόφασιν του ανωτάτου άρχοντος όπως συνεργασθή αρμονικώς με την πλειοψηφίαν της Βουλής και όπως σεβασθή εν παντί και το πνεύμα και το γράμμα του πολιτεύματος»!  Ακολούθησε το δραματικό μήνυμα του Γεωργίου Παπανδρέου: «Συνετελέσθη σήμερον η παραβίασις του πολιτεύματος. H κυβέρνησις του λαού εξηναγκάσθη εις παραίτησιν. Και εκλήθη να κυβερνήση μια ομάς προδοτών της Ενώσεως Κέντρου. Αλλά δεν συνέβη μόνον παραβίασις του πολιτεύματος. Συνέβη επίσης και διακωμώδησις. Ο τρόπος της καταλήψεως της αρχής από την κυβέρνησιν των ανδρεικέλων έχει προσλάβει τον χαρακτήρα φαιδρού πραξικοπήματος. Εις τα ανάκτορα ενήδρευε ο ακατονόμαστος πρόεδρος, για να ορκισθή αμέσως μετά την αναχώρησίν μου. Και ωρκίσθη χωρίς την ιδικήν μου παρουσίαν, κατά παράβασιν της κοινοβουλευτικής τάξεως. Και οι νέοι υπουργοί του βασιλέως ανέλαβον χωρίς την παρουσίαν των υπουργών του λαού. Καταγγέλλω προς τον δημοκρατικόν κόσμον της χώρας την ομάδα των προδοτών και τον καλώ εις πάνδημον ειρηνικήν εκδήλωσιν εναντίον της προδοσίας. Και του παρέχω την διαβεβαίωσιν ότι θα επανέλθωμεν, διότι εμείς εκφράζομεν την θέλησιν του κυριάρχου λαού. Αρχίζει από σήμερον νέος ανένδοτος αγών υπέρ της Δημοκρατίας».

Η πρώτη κυβέρνηση αποστατών περιλάμβανε τον βουλευτή και απόστρατο ναύαρχο Ιωάννη Τούμπα, Υπουργό Δημοσίας Τάξεως, και τον Σταύρο Κωστόπουλο, Υπουργό Εθνικής Άμυνας. Τις επόμενες μέρες συμπληρώθηκαν και τα υπόλοιπα χαρτοφυλάκια, από βουλευτές που προέρχονταν από την Ένωση Κέντρου. Η κυβέρνηση ζήτησε ψήφο εμπιστοσύνης στις 4 Αυγούστου, όπου κατά την συζήτηση στη Βουλή οι πιστοί στον Γ. Παπανδρέου βουλευτές φώναζαν και προπηλάκιζαν τους «αποστάτες», με αποτέλεσμα να επικρατήσει ένταση. Σύμφωνα με την ψηφοφορία, 98 βουλευτές της ΕΡΕ, 8 του κόμματος του Σπύρου Μαρκεζίνη και 25 αποσχισθέντες από την Ένωση Κέντρου ψήφισαν υπέρ. Αφού δεν κατάφερε να συγκεντρώσει τις απαιτούμενες 151 ψήφους, η κυβέρνηση δεν έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης και ο ίδιος υπέβαλε την παραίτησή του στις 20 Αυγούστου 1965.

Στον αντιπολιτευτικό τύπο πέρασε και με το προσωνύμιο «Γαργάλατας» που του απέδιδαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι εξ αφορμής ενός τετράστιχου που φέρονταν ότι ο ίδιος το είχε γράψει : «Κι ήταν τα στήθια σου, άσπρα σαν τα γάλατα και μούλεγες  γαργάλατα». Η αλήθεια είναι ότι το επίμαχο τετράστιχο γράφτηκε από τον δημοσιογράφο της εφημερίδας Κώστα Σταματίου στη στήλη του «Αδιακρισίες» το 1965, που μάλλον το είχε δανειστή ή από τον Πέτρο Πικρό, πεζογράφο του μεσοπολέμου, τροτσκιστή, που στο κύκνειο άσμα του, τη «Λαμπηδόνα του βυθού» (1955) περιγράφει μιαν ερωτική σκηνή στην οποία αναφέρεται και το τετράστιχο αυτό, είτε από τον Πωλ Νορ (1993)  που το είχε δημοσιεύσει σε ένα σατιρικό του περιοδικό, την «Παπαρούνα». Ο Φ. Γεωργιάδης αναφέρει πως μετά την καταψήφιση της κυβέρνησης Νόβα, τα ποσά που δινόντουσαν για κάθε αποστάτη, ήταν από 100.000 – 200.000 δολάρια.

Γράφει ο Τάκης Κάμπρας

truestory.gr

, , , , , ,

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *