του Πέτρου Πλακογιάννη,
Η γλώσσα καθορίζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε λένε οι γλωσσολόγοι. Κάθε λέξη πραγματώνει συγκεκριμένα νοήματα και σημασίες. Υπάρχουν λέξεις που άλλαξε η σημασία τους για διάφορους λόγους και τρόπους. Αυτη η διαδικασία ονομάζεται σημασιολογική μετατόπιση.
Μια από αυτές τις λέξεις είναι ο “Βασιλιάς” που επηρεάστηκε από τον δυτικό τρόπο σκέψης. Χωρίς να γίνει μια εκτεταμένη ανάλυση, θα πρέπει να σημειωθεί ότι στον αρχαίο Ελληνικό και Βυζαντινό κόσμο, η λέξη “Βασιλιάς” δεν σημαίνει κληρονομικό ηγέτη ενός κράτους που κυβερνά μόνος του με απόλυτη εξουσία. Δηλαδή μονάρχη.
Έχουνε γίνει διάφορες μελέτες γι’ αυτό το θέμα. Μερικά ενδιαφέροντα αποσπάσματα :
“Πρέπει λοιπόν να υποθέσουμε ότι στους Έλληνες ο βασιλιάς ή έπρεπε να εκλέγεται από το λαό ή τουλάχιστον να επικυρώνεται οπό τα αναγνωρισμένα του όργανα -συμβούλιο ή αγορά-όπως γινόταν με το Ρωμαίο «βασιλιά» (rex).”
(Φρίντιχ Ένγκελς, Der Ursprung der Familie, des Privateigentums und des Staats, σελίδα 97)
Στην Ιλιάδα ο άναξ ανδρών Αγαμέμνων δεν εμφανίζεται σαν ανώτατος βασιλιάς των Ελλήνων, αλλά σαν ανώτατος διοικητής ενός ομοσπονδιακού στρατού μπροστά σε μια πολιορκημένη πόλη. Και όταν ξέσπασε η διχόνοια ανάμεσα στους Έλληνες, αυτή του την ιδιότητα τονίζει ο Οδυσσέας στο περίφημο χωρίο: δεν είναι καλό πράγμα η πολυαρχία. Ένας πρέπει να είναι διοικητής : «Οὺκ ἀγαθόν πολυκοιρανίη. εἷς κοίρανος ἒστω.»
(Ομήρου, Ιλιάδα, Β’ ,στίχος 204)
Γι’ αυτόν τον λόγο γράφει και ο Καρλ Μαρξ:
«Οι ευρωπαίοι σοφοί, που συνήθως είναι γεννημένοι πριγκιπόδουλοι, μετατρέπουν το βασιλέα σε μονάρχη με τη σύγχρονη έννοια…η λέξη “βασιλεία” (“basileia”), που οι Έλληνες συγγραφείς μεταχειρίζονται για να χαρακτηρίσουν τη λεγόμενη ομηρική βασιλεία (Königtum) (γιατί η στρατιωτική ηγεσία είναι το κύριό της γνώρισμα), μαζί με το συμβούλιο και τη λαϊκή συνέλευση σημαίνει μονάχα στρατιωτική δημοκρατία.»
Καρλ Μαρξ ,Excerpts from Lewis Henry Morgan Ancient Society, σελίδα 74
Επίσης θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί η πολύ καλή μελέτη που έχει κάνει ο καθηγητής Γιώργος Κοντογιώργης:
«Ο βασιλέας, ως θεμελιώδης πολιτικός θεσμός της μητρόπολης πολιτείας, καταρχήν εκλέγεται και, οπωσδήποτε, δεν είναι κληρονομικός. Και όταν ακόμη επιβάλλεται από μια καταρχήν εξωπολιτειακή δύναμη, όπως ο στρατός , προστρέχει αυτονοήτως στους θεσμούς της βασιλίδος πόλεως προκειμένου να νομιμοποιηθεί, δι’ εκλογής, στην εξουσία. Η συμβασιλεία, στο μέτρο που σηματοδοτεί την προσπάθεια του βασιλέα να προκαταλάβει τις πολιτικές εξελίξεις, εισάγοντας εν ζωή την εκλογή του διαδόχου του, επικυρώνει τον ισχυρισμό αυτόν. Άλλες φορές, όμως, η συμβασιλεία εγγράφεται και ως μέτρο περιορισμού του βασιλέα από τους πολιτειακούς θεσμούς της Πόλης.”
(Γεώργιος Κοντογιώργης, Η δημοκρατία ως ελευθερία, Εκδόσεις Πατάκη)
Συγχαρητήρια για το άρθρο,
Να συμπληρώσω πως ο Ιωάννης Καποδίστριας, στην προσωπική αλληλογραφία που είχε με τον Λεοπόλδο (ο οποίος προοριζόταν τότε για μονάρχης της Ελλάδας), προσπαθούσε – μάλλον ανεπιτυχώς – να του εξηγήσει το εθιμοτυπικό των Ελλήνων να εκλέγουν τον βασιλέα τους (ακριβώς όπως γινόταν στην αρχαιότητα και στην συνέχεια στο Βυζάντιο). Του εξηγεί πως μόλις κατέβει στον Μοριά, θα μαζευτούν ο λαός, οι καπεταναίοι, οι προύχοντες κοκ. και θα τον εκλέξουν βασιλέα για να είναι νόμιμος, κάτι που φάνταζε εξοργιστικό στο μυαλό τόσο του Λεοπόλδου όσο και των υπόλοιπων δυτικών ηγεμόνων οι οποίοι έχουν συνηθίσει – και μέχρι σήμερα – να είναι ελέω Θεού βασιλείς…
Συνεχίστε την εξαιρετική δουλειά,
Γιάννης
Το”νίκας τοις βασιλεύσοι κατά βαρβάρων δωρούμενος” ήταν το πρώτο θύμα της πολιτικής κορρεκτιλας των κουμουνισμένων