Ο μαρράνος Δούκας Ιωσήφ Νάζης και η Τήνος

του Χρίστου Δαγρέ,

Η ζωή και η δράση του Ιωσήφ Νάζη ή Νάσι, του Μαρράνου Δούκα της Νάξου και της Άνδρου, περιγράφονται με πολλές λεπτομέρειες στο ενδιαφέρον σχετικό άρθρο που έχει ανεβάσει το Cognosco στη σελίδα του. Φαίνεται όμως ότι ο Νάζη (και ειδικότερα ο επίτροπος που είχε στείλει στο Δουκάτο) είχαν συνδεθεί έμμεσα και με την ιστορία της (ενετοκρατούμενης) Τήνου.

Οι πληροφορίες παρακάτω προέρχονται από το βιβλίο “Η Μεσαιωνική Τήνος” του διδασκάλου και ερευνητή Γεωργίου Δώριζα, το οποίο είναι μέρος της 4τομης Ιστορίας της Τήνου που συνέγραψε. Το βιβλίο είχε πρωτοεκδοθεί το 1976 και επανεκδόθηκε το 2006 από την Εταιρεία Τηνιακών Μελετών. Το όνομα του Ιωσήφ Νάζη αναφέρεται στο βιβλίο για πρώτη φορά το έτος 1550 μ.Χ. Ο Δώριζας τον περιγράφει ως Εβραίο τυχοδιώκτη και έμπορο από την Πορτογαλία, ο οποίος είχε κερδίσει μεγάλα ποσά από το εμπόριο σε Ιταλία και Γαλλία και είχε ιδρύσει τράπεζα στη Λυών. Αναφέρει επίσης ότι είχε εισέλθει στο Χριστιανισμό (μαρράνος) με το όνομα “Ζουάν Μικουέζ”.

Σύμφωνα με τον συγγραφέα, το έτος εκείνο ο Νάζης ζήτησε από τη Βενετική κυβέρνηση να του παραχωρήσει ένα νησί για να εγκαταστήσει Εβραίους εποίκους από την Ισπανία όπου τελούσαν υπό διωγμό. Η Βενετία αρνήθηκε να ικανοποιήσει το αίτημα του. Στο βιβλίο δεν αναφέρεται εάν ο Νάζης ζήτησε συγκεκριμένα την Τήνο. Ωστόσο, καθώς από το 1537 μ.Χ. η Μύκονος βρίσκονταν υπό Οθωμανικό ζυγό, το μόνο άλλο νησί υπό βενετική κυριαρχία, εκτός από την Τήνο, ήταν η Κρήτη. Τα δύο νησιά, Τήνος και Μύκονος, είχαν περάσει μαζί στη Βενετία το 1390 μ.Χ. αλλά το 1550 μ.Χ. μόνο η Τήνος βρισκόταν υπό Βενετικό έλεγχο ακόμη και κατά πάσα πιθανότητα το αίτημα του Νάζη αφορούσε αυτήν.

Ο Νάζης κατόπιν στράφηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Σύμφωνα με το Δώριζα, έδωσε πλούσια δώρα στο σουλτάνο Σελίμ τον Β’ και κατόρθωσε να του δωθούν ως τιμάρια τα νησιά της Νάξου, Μήλου και Άνδρου, υπό τον τίτλο του “Δούκα του Αιγαίου”. Ωστόσο, ο ίδιος παρέμεινε στην Κωνσταντινούπολη και έστειλε ως έμπιστο αντιπρόσωπο του τον Ισπανοεβραίο Φραγκίσκο Κορονέλλο, διδάκτορα της νομικής. Ο πατέρας του Κορονέλλο, Σολομών, λέγεται ότι ήταν σύμβουλος του Νάζη στην Πόλη. Η διοίκηση του περιγράφεται ως ιδιαιτέρως σκληρή καθώς είχε επιβάλει βαρύτατους φόρους στους κατοίκους, εξαθλιώνοντας το επίπεδο διαβίωσης τους.

Ο Κορονέλλο από την αρχή είχε χαράξει στρατηγική αποδυνάμωσης της Τήνου με σκοπό την απόσπαση της από τη Βενετία και την ενσωμάτωση της στο “δουκάτο” του Νάζη (και την Οθωμανική αυτοκρατορία, κατ’ επέκταση). Φέρεται μάλιστα να είχε στείλει έναν πίνακα στο Σουλτάνο που απεικόνιζε έναν πανέμορφο ανθόκηπο με ένα δέντρο στο κέντρο του, κατάφορτο με φρούτα. Το δέντρο συμβόλιζε την Τήνο που βρισκόταν στο κέντρο των Κυκλάδων, ώριμη για να προσφερθεί στο Σουλτάνο.

Το 1570 μ.Χ., σε συνεργασία με τον Πιαλή Πασά από την Αθήνα, προετοίμασαν και υλοποίησαν την εισβολή 8 χιλιάδων ανδρών στην Τήνο. Με τη βοήθεια πυροβόλων που μετέφεραν από το λιμάνι του Αγίου Νικολάου (τη σημερινή Χώρα του νησιού) πολιόρκησαν για 10 ημέρες το φρούριο του Εξώμβουργου (όπου βρίσκονταν και το διοικητικό κέντρο του νησιού επί Ενετοκρατίας). Οι λυσσαλέες επιθέσεις των Τούρκων αποκρούστηκαν χάρις στην ανδρεία της βενετικής φρουράς του Εξώμβουργου, υπό τον διοικητή Ιερώνυμο Παρούτα, και των Τήνιων κατοίκων που είχαν προστρέξει σε βοήθεια τους. Τελικά οι Τούρκοι έλυσαν την πολιορκία και έφυγαν, αφού πρώτα προκάλεσαν τεράστιες καταστροφές σε κτίσματα, χωράφια και ζώα.

Ο Κορονέλλο επιστρέφοντας μετά την αποτυχία της εισβολής στην Τήνο σταμάτησε στη Σύρο όπου συνελήφθη από τις αρχές, οι οποίες τον φόρτωσαν σε ένα κρητικό καράβι και τον έστειλαν σιδεροδέσμιο στην ενετοκρατούμενη Κρήτη. Με τη γνωστοποίηση της είδησης στην Τήνο, οι κάτοικοι έστειλαν αντιπροσωπεία στη Βενετία ζητώντας τη θανάτωση του προδότη με βασανιστήρια. Πέρα από την απόπειρα κατάληψης του νησιού και τις συνακόλουθες καταστροφές, τα υπομνήματα με τις καταγγελίες των Τηνίων εναντίον του περιλάμβαναν τα εξής:

  • ότι διέταξε την κατάληψη κρητικού καραβιού με πολεμοφόδια για την Τήνο και ότι απαγόρευε την εμπορία τροφίμων με Τήνο και Κρήτη.
  • ότι δρούσε ως πληροφοριοδότης του Σουλτάνου, δίνοντας αναφορά για τις κτήσεις της Βενετίας, ειδικά για την κατάσταση της Κρήτης και τις πιθανότητες κατάληψης της από τους Τούρκους.
  • ότι συνελάμβανε χριστιανούς φυγάδες σκλάβους που προσέγγιζαν τα νησιά του Δουκάτου και τους έστελνε πίσω στην Κωνσταντινούπολη.
  • ότι υπήρχε κίνδυνος να προβεί σε σκληρές πράξεις αντεκδίκησης εις βάρος των χριστιανών του Δουκάτου εάν επέστρεφε ως επίτροπος.


Οι Τήνιοι μάλιστα προσέφεραν ποσό 500 χρυσών βενετσιάνικων νομισμάτων στις αρχές για να τους παραδώσουν τον Κορονέλλο και να τον θανατώσουν οι ίδιοι. Η Βενετική διοίκηση έστειλε το 1571 μ.Χ. έγγραφο στον Διοικητή Κρήτης με τις πληροφορίες από τα υπομνήματα των Τηνίων ζητώντας του να τις διερευνήσει και εάν ευσταθούσαν να τον φονεύσει και να διαδώσει ότι πέθανε από φυσικά αίτια. Δεν είναι γνωστό ποιό ήταν το πόρισμα του Διοικητή της Κρήτης, αλλά όπως φαίνεται όχι μόνο δεν εκτελέστηκε ο Κορονέλλο αλλά επέστρεψε στη θέση του στην Άνδρο, συνεχίζονταν την τυραννική του διακυβέρνηση χωρίς όμως να ενοχλήσει ξανά την Τήνο.

, , , , , ,

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *