Χάρης Φεραίος – 20/11/2023 – ΑΝΤΙΦΩΝΟ
ΑΠΟ ΤΙΣ ΦΟΙΤΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ
Στο φοιτητικό Συνέδριο τού Γκρατς τής Αυστρίας, το καλοκαίρι τού 1962, και παρότι δεν ήτανε αυτό το θέμα του, στις μεταξύ τών φοιτητών, που συμμετείχαμε, συζητήσεις, κυρίαρχη θέση είχε το πρόσφατο «πείραμα» ένωσης τής Ευρώπης, (ακόμα «τών εξ») υπό την επωνυμία τότε «Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα». Που, λόγω και τής φοιτητικής ορμής, συνάρπαζαν σε έξαψη, μπροστά στο «κοσμογονικό» αυτό φαινόμενο. Και ακριβώς λόγω τού νεαρού τής ηλικίας τών συζητητών, και φυσικά τού άδολου ψυχικού κόσμου των ως νέων ανθρώπων, η φράση «Ευρώπη τών Πολιτισμών», πρόωρη βέβαια για τους γραφειοκράτες πολιτικούς ηγέτες, είχε κιόλας ακουστεί στο φοιτητικό εκείνο συνέδριο τού Γκρατς!
Το επόμενο καλοκαίρι ο γράφων, λόγω τού θεσμού ανταλλαγής φοιτητών, βρέθηκα για τρεις σχεδόν μήνες στην πιο βόρεια χώρα μέλος τής ΕΟΚ, την Ολλανδία, όπου είχα την ευκαιρία να θαυμάσω, εκτός από τον «πολιτισμό» τού κτηρίου π.χ. τής συμφωνικής ορχήστρας τού Άμστερνταμ, (το διάσημο Conserhebaou) και τον άλλο, τον απαστράπτοντα τεχνολογικό πολιτισμό μιας από τις πιο ανεπτυγμένες χώρες εκείνης τής ΕΟΚ! Μέχρι που, λίγο πριν ολοκληρωθεί η παραμονή μου στην Ολλανδία, ήρθε και το πρώτο «ρήγμα»: Ένας φίλος Ολλανδός, (Βίτσε ντε-Γιόγκ λεγόταν), καταγόμενος από τη Φρισλανδία, επαρχία στη βόρεια χώρα, με προσκάλεσε να περάσομε το Σαββατοκύριακο στο σπίτι τών γονιών του, στην πρωτεύουσά της, το Λεουβάρντεν. Εγώ φυσικά δέχτηκα ευχαρίστως. Εντυπωσιακό στην επαρχία αυτή είναι το πλήθος οι αγελάδες που βόσκουν στα πλούσια λιβάδια της. Ο φίλος με ενημέρωσε φυσικά πως ο,τιδήποτε γαλακτοκομικό στη χώρα του, και όχι μόνο, καταγωγή έχει την Φρισλανδία. Γι’ αυτό και όλο εκείνο το πλήθος οι αγελάδες στα λιβάδια. Την επομένη πήγαμε μια βόλτα για να δούμε και την πόλη. Στο κέντρο μιας σημαντικής πλατείας της, αντί άλλου μνημείου, είχε χάλκινο το γλυπτό μιας αγελάδας. Όταν έκπληκτος ερώτησα τον φίλο μου γι’ αυτό, εκείνος ήρεμα απάντησε: «Είναι το κεντρικό σύμβολο τής πόλης μας»! Και επειδή είδε την έκπληξή μου, πρόσθεσε αμέσως: Η αγελάδα είναι εδώ η ζωή μας. («In cow we live»!, ήταν η φράση του). Και τότε ακριβώς, εκεί στη βόρεια Ολλανδία, συνδυάστηκε στο νου μου, ο πολιτισμός τής Ευρώπης με την έννοια τού «χρήσιμου»… (Το «χρησιμοθηρικό» βεβαίως ακολούθησε.)
Ακολούθησε δε, με φυσιολογικό τρόπο: Στην Αρχιτεκτονική Σχολή τού ΕΜΠ, εκείνο το (ακαδημαϊκό) έτος, δίδασκε ο Μιχελής το κεφάλαιο, «Η Αισθητική Θεώρηση τής Ιστορίας τής Τέχνης», όπου γνωρίσαμε οι φοιτητές, τον τρόπο που επί Καρλομάγνου γεννήθηκε η Ευρώπη (9ος αιώνας): Μέσα από τη διδασκαλία, ξηρής δε νοησιαρχίας, ανελλήνιστου, ειρήσθω, Λατίνου διανοούμενου, τού Ιερού Αυγουστίνου! Την ίδια εποχή, νεαρός τότε, ο Χρήστος Γιανναράς, μάς εισήγαγε, την «παρέα» τής «Σκαπάνης», (νεανικού περιοδικού τής δεκαετίας τού ’60), στην αναστροφή τής Αριστοτελικής φιλοσοφίας που έκανε με το (contra errores Graecorum) έργο του, ανελλήνιστος επίσης, δυτικός θεολόγος, ο Θωμάς ο Ακινάτης. Που καταλυτικά όμως επηρέασε στη δημιουργία επιπροσθέτως τού άκρατου ωφελιμισμού, εκείνης τής Ευρώπης!
Απ’ εκείνον λοιπόν ακριβώς τον, ιδιοφυή πάντως, Ευρωπαίο ηγεμόνα, τον Καρλομάγνο, είναι που αργότερα γεννήθηκε και η «Ενωμένη Ευρώπη»! Εμπνευσμένη βέβαια απ’ εκείνον ακριβώς τον Ευρωπαίο ηγεμόνα, που ήθελε (και δεν το έκρυβε) να δημιουργήσει στη Δύση, μιαν άλλη Ευρώπη σαν πολιτικό αλλά και πνευματικό αντίποδα τής Ελληνικής Ανατολής; Και μ΄ αυτή σαν στόχο την αντί-θεση, δημιούργησε και πολιτισμικό δόγμα, εκείνο τής στεγνής νοησιαρχίας και, συνακολούθως, τής άκρατης χρησιμοθηρίας!
*
Σ’ αυτήν όμως την Ευρώπη ειδικά, που πάλεψε (με πάθος) το Βυζάντιο, και πάλεψε (με μίσος) το υπόδουλο γένος, που (καταχθόνια) πολέμησε το ελεύθερο ελληνικό κρατίδιο, ασμένως έσπευσε να καταποντιστεί η, μη άλλην ελπίδα έχουσα, Ελλάδα. Ενσυνείδητα! («Ψυχρά μέχρι θηριωδίας», όπως θα ‘λεγε κι ο Ντοστογιέφσκι!) Με ποιο αλήθεια όραμα επιδίωξαν αυτή την ένταξή τους στην Ευρώπη, είτε η Κύπρος, είτε η Ελλάδα; Ο ίδιος ο «αρχιμηχανικός» τής ελληνικής ένταξης, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, διακήρυττε ως «όραμά» του την ένταξη, για «να σωθεί οικονομικά η Ελλάδα»! (Εξ ου και τού απονεμήθηκε αργότερα το διαβόητο «Βραβείο Καρλομάγνου»!) Πανομοιότυπα, και οι εδώ «υπομηχανικοί» μας αργότερα, εξάγγελλαν ως ανάλογο ενταξιακό όραμά τους, τη σωτηρία από το τουρκικό όρνεο!
Και οι Έλληνες, (ένθεν κακείθεν τού Αιγαίου) με την ανεπίτρεπτη κρίση ταυτότητας που μας δέρνει, βουλιάζομε χωρίς επίγνωση, σε ό,τι σωτηριολογικά αποκαλούμε χαζοχαρούμενα «ευρωπαϊκό κεκτημένο». Χωρίς ιστορική προϋπόθεση. Χωρίς προ-τιθέμενους όρους πολιτισμού, και συνεπώς με την ασφαλέστερη μέθοδο θανάτου… Τού οποίου ο κατά συρροή τουρκικός ορυμαγδός εμπαιγμού που ακολούθησε τη διαβόητη ένταξή μας, αποτελεί μόνο το προοίμιο.
Διερωτώμαι τώρα εγώ: Γιατί τόσο μένος, εκ μέρους τής παρ’ ημίν «προοδευτικής» διανόησης τής παρακμής, εναντίον εκείνου τού κοινοτάρχη τών Κοκκινοχωριών, που ανάρτησε ως σύμβολό τής κοινότητάς του ομοίωμα μιας πατάτας; Δεν είναι από την πατάτα που ζούνε οι άνθρωποι εκεί; (“In potato we live” όπως θα ’λεγε κι ο φίλος μου, τού Λέουβαρντεν…) Αντίθετα θα έλεγα, και μόνο διότι σε μια πατάτα, μπόρεσε να συμβολίσει το χρησιμοθηρικό πνεύμα τής Ευρώπης, θα άξιζε να δώσουν και σ’ αυτό τον κοινοτάρχη, το Βραβείο Καρλομάγνου. Όπως παλιότερα το δώσανε στον Καραμανλή! Εθνάρχης βέβαια εκείνος, κοινοτάρχης όμως και αυτός…
*Αρχιτέκτων, Διδάκτωρ του ΕΜΠ