του Πέτρου Πλακογιάννη,
Στην Δύση, ο υπαρξισμός έχει κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση της φιλοσοφικής αντίληψης για την ύπαρξη. Μέσω στοχαστών όπως ο Ζαν-Πολ Σαρτρ, ο υπαρξισμός φέρνει στο προσκήνιο την προσωπική αγωνία και την ελευθερία του ατόμου, μαζί με τις επιπτώσεις που έχει η συνύπαρξη με τους άλλους. Η φράση του Σαρτρ «Η κόλαση είναι οι άλλοι» δεν αναφέρεται μόνο στο άγχος που προκαλεί η ανάγκη του ατόμου να οριστεί μέσα από την αντίληψη του «άλλου», αλλά και στη δυσκολία της αποδοχής του «άλλου» ως αναπόσπαστου μέρους της ανθρώπινης εμπειρίας. Ο «άλλος» καθίσταται πρόβλημα και απειλή για την ελευθερία του ατόμου, μια στάση που ενισχύει τη μοναχικότητα και την αποξένωση. Ο Δανός υπαρξιστής Σαίρεν Κίρκεγκωρ, αν και διαφέρει σε πολλά σημεία, μιλά επίσης για την αγωνία και την εσωτερική μοναξιά της ύπαρξης, εστιάζοντας στον αγώνα του ατόμου να επιλέξει ανάμεσα στην πίστη και την απόγνωση.
Από την άλλη πλευρά, η ανατολική ορθόδοξη παράδοση προσφέρει μια ριζικά διαφορετική κατανόηση της σωτηρίας και της αιωνιότητας, η οποία είναι κεντροθετημένη στη σχέση και την κοινότητα. Στην ορθόδοξη θεολογία, η κόλαση δεν είναι μια κατάσταση που δημιουργείται από την εξωτερική πίεση του «άλλου» ή τη σύγκρουση με αυτόν, αλλά μια κατάσταση αποξένωσης από την κοινωνία της αγάπης και της χάριτος που προσφέρει ο Θεός. Η αίσθηση της κόλασης ως αποξένωσης περιγράφεται από τον Μακάριο της Αιγύπτου, ο οποίος υποστηρίζει ότι η κόλαση είναι «να μη βλέπεις τα μάτια του άλλου». Αυτή η αντίληψη αναφέρεται όχι απλώς στη φυσική παρουσία, αλλά στην απώλεια της βαθιάς πνευματικής ένωσης και κοινωνίας, και υπογραμμίζει τη σημασία της αλληλεγγύης και της κοινωνίας.
Ο Καππαδόκης Πατέρας Μέγας Βασίλειος, μαζί με τους άλλους Πατέρες όπως ο Γρηγόριος Νύσσης, ανέπτυξαν αυτή τη θεώρηση περισσότερο. Σύμφωνα με τη διδασκαλία τους, η ανθρώπινη ύπαρξη βρίσκει την ολοκλήρωσή της στην ένταξη στο σώμα του Χριστού και στην Εκκλησία ως κοινότητα. Η σωτηρία νοείται συλλογικά και όχι ατομικά, καθώς η ανθρώπινη φύση είναι από τη φύση της κοινωνική και προορισμένη για συνύπαρξη. Στην ορθόδοξη παράδοση, ο παράδεισος είναι μια κατάσταση πλήρους κοινωνίας με τον Θεό και τους άλλους, ενώ η κόλαση είναι η απομόνωση και η αδυναμία εισόδου σε αυτή την κοινωνία.
Στο βιβλίο του «Υπαρξισμός και Χριστιανική Πίστη», ο Νησιώτης εντοπίζει αυτήν ακριβώς τη διαφορά μεταξύ των δυτικών και ανατολικών προσεγγίσεων, επισημαίνοντας ότι για την Ορθοδοξία, η ύπαρξη δεν μπορεί να ολοκληρωθεί εκτός της κοινωνίας με τον Θεό και την Εκκλησία. Ο παράδεισος είναι η κατάσταση της απόλυτης κοινωνίας με τον Θεό και τους άλλους, και δεν μπορεί να νοηθεί με ατομικιστικούς όρους. Για την Ορθοδοξία, η σωτηρία είναι μια βιωματική κατάσταση που εκφράζεται μέσα στην Εκκλησία ως κοινότητα αγάπης και συνύπαρξης.
Έτσι, παρατηρούμε ότι η δυτική φιλοσοφία τείνει να ερμηνεύει την ύπαρξη μέσα από την ατομικότητα και τις προσωπικές συγκρούσεις, ενώ η Ανατολική Ορθοδοξία κατανοεί την ύπαρξη ως ένα άνοιγμα προς τον άλλο και προς την κοινότητα. Η κόλαση, με αυτήν την έννοια, είναι η απομόνωση από αυτή την κοινότητα, ενώ ο παράδεισος είναι η συνύπαρξη σε ένα πνεύμα αγάπης και κοινωνίας.
Πολύ σωστά!