To λεξικό των βουνών της Τραπεζούντας: Η γλώσσα ρωμαίικα που κινδυνεύει να χαθεί έγινε βιβλίο
Ο ερευνητής και συγγραφέας Βαχίτ Τουρσούν, κάνοντας κάτι για πρώτη φορά , ετοίμασε λεξικό για τα ρωμαίικα της Τραπεζούντας, δηλαδή για τα ρωμαίικα. Τα ρωμαίικα σύμφωνα με τον ¨Άτλα των γλωσσών που βρίσκονται υπό κίνδυνο¨ της Ουνέσκο, είναι μια από τις 11 γλώσσες στην Τουρκία που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν.
………..
Σύμφωνα με την είδηση από την Χουριέτ, ο Τουρσούν αναφέρει πως ολοκλήρωσε το γράψιμο σε 8 χρόνια, πως δεν έκανε πλήρη εργασία πεδίου για αυτό, αλλά με τα χρόνια καταγράφοντας ομιλίες με ηλικιωμένους συγκέντρωσε εκατοντάδες λέξεις και πρόσθεσε πως ετοίμασε το λεξικό Ρωμαίικα-Τουρκικά πραγματοποιώντας ένα όνειρο που είχε στο μυαλό του ακόμη από την δεκαετία του 90.
Ο Τουρσούν λέει πως επί περίπου 30 χρόνια κατέγραφε κάθε νέα λέξη που άκουγε και προσθέτει πως έτσι ετοιμάστηκε το λεξικό : ¨Πάντοτε είχα την τάση να κάνω κάτι για την δική μου κουλτούρα. Τις μάζευα τις λέξεις σαν σε ένα κουμπαρά. Και τελικά ξη μέρα ήρθε και αυτός ο κουμπαράς έγινε ένα λεξικό¨
ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΞΦΟΡΔΗ
Ο Τουρσούν περιγράφει πως ακόμη και η σκέψη για απώλεια της γλώσσας αυτής είναι πολύ πικρή και λέει : ¨Η γλώσσα είναι μνημείο συσσωρευμένης ανθρώπινης εμπειρίας χιλιάδων ετών. Είναι ένας ολόκληρος κόσμος. Όταν χάνεται μια γλώσσα, χάνεται ο κόσμος και δυστυχώς σε αυτό δεν υπάρχει επιστροφή¨.
Στο βιβλίο που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Heyamola, περιέχονται λέξεις και φράσεις όπως μιλιούνται σε διάφορες ορεινές περιοχές της Τραπεζούντας.
Ο Τουρσούν ανέφερε πως σήμερα τα ρωμαίικα σε περιοχές της Τραπεζούντας όπως οι Τσάικαρά, Ντερνεκπαζαρί, Σούρμενα, Οφ, Τόνια και σε κάποια άλλα χωριά μιλιούνται σαν μητρική γλώσσα, ενώ σε κάποια άλλα υπάρχει στα πλαίσια της διγλωσσίας. Ο Τουρσούν περιγράφει πως κατά την διάρκεια της έρευνας του μέσω του διαδικτύου ήρθε σε επαφή με πολλούς ανθρώπους που τα μιλούνε, έμαθε από αυτούς λέξεις και όπως λέει : ¨Εκτός Τουρκίας τα ρωμαίικα μιλιούνται στην βόρεια Κύπρο, στην Μόρφου και στην Γιαλούσα και το Νταβλός που βρίσκονται κοντά στο Ριζοκάρπασο, όπου έχει εγκατασταθεί σημαντικός πληθυσμός καταγόμενων από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, που μιλάνε αυτή την γλώσσα¨.
Σύμβουλος του λεξικού είναι ο καθηγητής Σύγχρονης Ελληνικής από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Πήτερ Μακράιτ.
Η περιοχή Όφις αν και ήταν από τις πρώτες που πέρασαν στο Ισλάμ, είναι μια από αυτές στις οποία ακόμη μιλιούνται τα ρωμαίικα της Τραπεζούντας. Ο Τουρσούν το συνέδεσε αυτό με τις γυναίκες οι οποίες μέχρι πριν από 40 χρόνια είχαν περιορισμένες σχέσεις με τον έξω κόσμο.
¨ΤΟ ΟΤΙ ΕΦΤΑΣΕ ΩΣ ΣΗΜΕΡΑ ΤΟ ΧΡΩΣΤΑΜΕ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ¨
Ο Τουρσούν λέει πως ¨Ιδιαίτερα για τις λέξεις που αφορούν την βοτανική και την ζωολογία που είναι πεδία εκτός του ενδιαφέροντος των ανδρών, το γεγονός πως έφτασαν ως τις μέρες μας το οφείλουμε στις γυναίκες¨….
Σύμφωνα με τον Τουρσούν οι λόγοι που έφεραν τα ρωμαίικα ως τις μέρες μας είναι ότι στα ορεινά χωριά της Τραπεζούντας άργησαν να ανοίξουν σχολεία, η μετανάστευση στις πόλεις άρχισε αργά, ενώ αργοπορημένη υπήρξε και η γνωριμία με την τηλεόραση και τα σόσιαλ μίντια. Ο Τουρσούν λέει πως πριν από 40 χρόνια σε κάποια χωριά της Τραπεζούντας ακόμη και η εκπαίδευση στο Κοράνι, και τα κηρύγματα στα τζαμιά γινόταν στα ρωμαίικα, προσθέτοντας πως ο ίδιος έμαθε τουρκικά μετά από το δημοτικό.
