Γράφει ο Ηλίας Αναγνωστάκης
Ενω η Ρωμη κοιμοταν τον υπνο του δικαιου, ζωντας την τελευταια σχετικα ειρηνικη περιοδο της, αυτη των Σεβηρων (193-235) στην Ανατολη συνεβαιναν κοσμοιστορικα γεγονοτα. Πραγματι, ηδη απο το 214, ο Ardashir, Bασιλισκος της Περσιδος (Fars) ειχε αρχισει εντατικες προετοιμασιες για το μεγαλο εγχειρημα: Να ανατρεψει τους Ιρανικης καταγωγης μεν, αλλα “σφετεριστες” της Ιρανικης παραδοσης Παρθους, που στα ματια ολων των Ιρανων μαλλον ειχαν αποδειχτει ικανοι μεν για αμυνα, αλλα τελειως ανεπαρκεις για ενα σοβαρο χτυπημα κατα της μισητης Ρωμης.
Ηδη απο την δεκαετια του 180, οι Παρθοι αντιμετωπιζαν προβλημα με καποιους “Περσες και Μηδους” ( Al-Tabari, 818) και αυτο δεν ηταν παρα ο προαγγελος για την θυελλα που ερχοταν. Η μαζικη εισβολη του Καρακαλλα με 130.000 ανδρες στο Ιρακ την ανοιξη του 215 και η αιματηρη ισοπαλια του Αρταβανου Δ’ με τη Ρωμη στην κολοσσιαια μαχη της Νισιβης τον Ιουνιο του 216 ηταν η σταγονα που ξεχειλισε το ποτηρι για πολλους νεαρους Ιρανους αρχοντες και μικρο-βασιλισκους, οπως ο Ardashir. O νεαρος αυτος ηταν ιδιαιτερη περιπτωση. Ηταν γιος του Pabak, ενος φημισμενου πολεμιστη, και εγγονος του Sassan, αρχιερεα του ναου της Anahita, στο Estahr ( Κεντρικο Ιραν). Η οικογενεια του Sassan φαινεται οτι ειχε απωτερη Σακικη (Saka) καταγωγη και ειχε ελθει απο ανατολικα, μαλλον κατα την δεκαετια του 60μΧ. Σε καθε περιπτωση, ο Οικος του Sassan διατηρουσε ακαμπτο Ιρανικο φρονημα, και ανεκαθεν ετρεφε εχθρικα αισθηματα προς τους “Ξενους” Παρθους.
Ηδη απο το φθινοπωρο του 216 ο νεαρος Ardashir με 12.000 ανδρες “Πηρε τον Πυρσο” απο τον ναο της Anahita και επαναστατησε κατα του Μεγαλου Βασιλεα, Αρταβανου Δ’. Μαζι του συνταχτηκαν και αλλοι Περσες και Ιρανοι ευγενεις, οπως οι Surens, Mehrans, και Esfandiars. Δυο περιλαμπρες νικες του Ardashir υποχρεωσαν τον Παρθο ηγεμονα να υποχωρησει, τοσο ωστε να υποχρεωθει να δωσει ακομα μια μαχη, αυτη τη φορα στο Hormozgan (28 Απριλιου 224) οπου 50.000 Περσες υπο τον Ardashir, και τον γιο του Σαπωρη, που πολεμουσε πρωτη γραμμη, συνετριψαν ολοσχερως 70.000 Παρθους. Στην απιστευτης σφοδροτητας αυτη συγκρουση, το βαρυ ιππικο των Σασσανιδων σε συνδυασμο με πολυπληθεις τοξοτες (κατι που δεν ειχαν συνηθισει οι Παρθοι) ποδοπατησε το Παρθικο κεντρο, και τον ιδιο τον Αρταβανο Δ’, που βρηκε τραγικο θανατο.
Ηταν μια ανεπαναληπτη επιτυχια για τον Ardashir, και ειδικα για τον γιο του, Σαπωρη (230-272), ο οποιος σχεδον αμεσως πηρε τα ηνια του κρατους, αφου ο Ardashir πεθανε συντομα. Η αρχη ειχε γινει ομως: Το μαχητικο Ιρανικο πνευμα, η πρωτοκαθεδρια των Περσων, που τοσο ασχημα ειχε συνθλιβει κατω απο τα χτυπηματα του Μεγαλου Αλεξανδρου, ειχε υποστει 190 ετη ντροπιαστικης Ελληνικης κατοχης (331-141πΧ) και “καταψυχθει” κατω απο την Παρθικη δυναστεια (141πΧ-226μΧ), ειχε ερθει ξανα στη ζωη, ζητωντας εκδικηση.
Και δεν υπηρχε κανενας αλλος πιο ικανος για να ζητησει εκδικηση απο τον Ελληνορωμαικο κοσμο, παρα ο νεαρος Σαπωρης Α’. Η τελικη παλη αρχιζε….
