του Χρήστου Χατζηλία,
Ήταν λίγο πριν της 2 το μεσημέρι και το ημερολόγιο έγραφε Τετάρτη 7 Νοεμβρίου 1912. Ο επίλαρχος Ιωάννης Άρτης είχε φτάσει έξω από την πόλη έχοντας μαζί του ιππείς από τους οποίους έστειλε τρεις στο Μητροπολιτικό Μέγαρο προκειμένου να μεταφέρουν το μήνυμα στον Μητροπολίτη Πολύκαρπο να προσέλθουν οι αρχές τις Φλώρινας στην είσοδο της πόλης.
Η πόλη ήταν ακόμη γεμάτη με τουρκικό στρατό και ο Μητροπολιτης ήταν διστακτικός και ζήτησε η παράδοση της πόλης να γίνει την επόμενη.Την άλλη ημέρα ο επίλαρχος Άρτης έστειλα ξανά τους ιππείς με το μήνυμα να εξέλθουν προς την είσοδο οι αρχές τις πόλης αλλιώς θα τους ανάγκαζε ο ίδιος με τον στρατό του.(Θεόδωρος Βόσδου, “Φλώρινα:το χρονικό της απελευθέρωσης”).
Τελικά οι αρχές τις πόλης(Τούρκοι προκριτοι, Μούφτης, Ραβίνος, Έλληνες προκριτοι, Μητροπολιτης) μετέβησαν στην είσοδο της Φλώρινας βρίσκοντας τον Ιωάννη Άρτη με το ιππικό να τους περιμένει.
“Εν ονόματι του Βασιλέως Γεωργίου του Α’ καταλαμβάνω την πολιν της Φλωρίνης και τα υπό την δικαιοδοσίαν αυτής χωρία, κηρύσσων άμα τον στρατιωτικόν νόμον. Άπαντες οι κάτοικοι των μερών αυτών, ανεξαρτήτως φυλής και θρησκεύματος, έσονται ίσοι απέναντι του νόμου,τιθέμενοι υπό το σκηπτρον του Βασιλέως Γεωργίου του Α’ και επανερχόμενοι εις τας αγκάλας της Μητρός Ελλάδος”.Αυτά ήταν τα πρώτα λόγια του επίλαρχου με τα οποία “καλωσόρισε” τους Τούρκους. Μετά τους λόγους του Μητροπολιτη και του Μούφτη κατέληξαν στην Μητρόπολη όπου υψώθηκε η Ελληνική σημαία.
Η ώρα έδειχνε 14:15 μμ, η Φλώρινα ήταν ελεύθερη μετά από 527 χρόνια Τουρκικής κατοχής.Αργότερα από την πλευρά του χωριού Σκοπιά έφτασε στην Φλώρινα ένα άλλο τμήμα Ιππικού υπό τον υπίλαρχο Παπανούτσο και τελικά στις 14:30 μμ εισήλθε στην πόλη το 1ο Σύνταγμα Ιππικού υπό τον αντισυνταγματάρχη Ζαχαρόπουλο, το ίδιο βράδυ μπήκε στην πόλη και ο μακεδονομάχος Τσολακόπουλος ή καπετάν Ρέμπελος ως επιτελάρχης του 8ου Συντάγματος Πεζικού.
8 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Στις 8 Νοεμβρίου είναι η εορτή των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ, στις 10 πμ έφτασε θριαμβευτικά στην Φλώρινα ο Διάδοχος Κωνσταντίνος ως επικεφαλής του επιτελείου και των δύο Συνταγμάτων της 4ης Μεραρχίας.Επικεφαλής των κατοίκων ήταν ο Μητροπολιτης Πολύκαρπος ο οποίος υποδέχθηκε και προσφώνησε τον Διάδοχο,έπειτα ακολούθησαν την διαδρομή προς την ελληνική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου(υπήρχε και η εξαρχική Βουλγαρική εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα σημερινού πολιούχου της Φλώρινας), όπου έψαλαν την ιστορική δοξολογία πλέον με τον ελληνικό στρατό να παρευρίσκεται στο προαύλιο του ναού και την ελληνική σημαία να κυματίσει υπερήφανα.
Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Θεόδωρο Βόσδου μερικοί μακεδονομάχοι προσκλήθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση να δράσουν στα μετόπισθεν του εχθρού, ο Καπετάν Ζωής μαζί με τους Μπραγιάννη και Τσίτσο, που έζησαν κατόπιν στην Μελίτη ύψωσαν ελληνικές σημαίες στο γνωστό από το Μακεδονικό Αγώνα Μορίχοβο και το κατέλαβαν.
Η κατάληψη κι απελευθέρωση επισφραγισθηκε αργότερα από το τάγμα του Ελληνικού στρατού, που είχε εισχωρήσει στην περιοχή από την Αριδαία. Έτσι όταν το 1913 έγινε η οριστική οριοθέτηση των συνόρων Ελλάδος και Σερβίας, περιήλθαν στην Ελλάδα όλα τα χωριά που βρίσκονται προς βορρά της Φλώρινας μέχρι τα σημερινά σύνορα. Δυστυχώς το Μορίχοβο παρόλο που απελευθερώθηκε από τους μακεδονομάχους περιήλθε στην Σερβία όπως και το Μοναστήρι.
ΟΙ ΣΕΡΒΟΙ ΣΤΗΝ ΦΛΩΡΙΝΑ
Ο Κωνσταντίνος και το επιτελείο του παρέμειναν στην πόλη τρεις εβδομάδες, όμως στην Φλώρινα παρέμειναν και οι Σέρβοι με επικεφαλής τον πρίγκιπα Αρσένιο, καθώς ισχυρίζονταν ότι αυτοί κατέλαβαν την πόλη πρώτοι. Ο Κωνσταντίνος έπεισε τον Αρσένιο ότι η Φλώρινα απελευθερώθηκε από τους Έλληνες και έτσι μετά από παραμονή μιας εβδομάδας η σερβική Μεραρχία αναχώρησε για το Μοναστήρι.
ΠΗΓΕΣ:
-Γεώργιος. Στ. Περιβολάρης “Φλωρινα 1912-2012,το χρονικό ενός αιώνα.”
-Θεόδωρος Βόσδου. “Φλώρινα:Το χρονικό της απελευθέρωσης. “
