Γράφει ο Ηλίας Αναγνωστάκης
O Montezuma Xocoyotzin (O νεωτερος) υπηρξε πραγματικα μια τραγικη φιγουρα. Σπουδαίος πολεμιστης και εμπειρος Ιερεας απο τα νιατα του, ανεβηκε στον λαμπρο θρονο των Mexica το 1502, σε ηλικια 34 ετων.
Κατα τη διαρκεια της βασιλεις του (1502-1520) η Αυτοκρατορια εφτασε στο απογειο της ισχυος της, με νικες σχεδον σε ολα τα μετωπα (εκτος απο τις παλινωδιες με τους Tarasca το 1515) και 15.000.000 περιπου υπηκοους και υποτελεις να του πληρωνουν εξωπραγματικους φορους, σε πολυτιμα υφασματα, κακαο, χρυσοσκονη, σπανια ξυλεια, οπωροκηπευτικα, ψαρια, τα ανεκτιμητα φτερα του εξωτικου πουλιου Quetzal, καθως φυσικα και 10.000 ατομα για θυσια (τους αλλους 10.000 τους εβρισκε μονος του, λογω των ατελειωτων “πολεμων των λουλουδιων”.
Ολα αυτα ομως τελειωσαν τον Μαρτιο του 1519, οταν παραξενες ειδησεις εφτασαν στα αυτια του απο την ακτη οτι “Παραξενοι ξενοι, λευκοι με γενειαδες, με σιδερενια οπλα, και μεγαλα ελαφια (sic) που τα ιππευουν, ηρθαν με μεγαλα σπιτια που επιπλεουν μεσα στη θαλασσα”. Ηταν οι 617 ανδρες του Κορτεζ, που μολις ειχαν αφιχθει στη Βερα-Κρουζ. Ο Μοντεζουμα, ηδη γνωριζε απο το 1514 “οτι κατι γινοταν στη Καραιβικη”, δεν γνωριζε ομως λεπτομερειες, γιατι παροτι η Αυτοκρατορια των Αζτεκων ηταν μεγαλη και πολυπλοκαμη, με ευρυ δικτυο κατασκοπων, ηταν περιορισμενη στο Μεξικο, βαρια και μεχρι την Νικαραγουα και τον Παναμα, ενω για πιο εξω, δεν ηξερε τι της γινοταν.
Αστατος χαρακτηρας και υπερβολικα δεισιδαιμων ακομα και για τα Μεξικανικα δεδομενα, στην αρχη αμφιταλαντευτηκε στο να τους εξαγορασει με δωρα, αλλα απετυχε, αφου η ορεξη του Κορτεζ ανοιξε ακομα περισσοτερο. Οπως ειδαμε, μετα προσπαθησε να τους σφαξει σε ενεδρα στη Χολουλα, αλλα ο Κορτεζ τον προλαβε και παλι, εκτελωντας προληπτικα 3.000 ατομα. Απελπισμενος, χρησιμοποιησε μεχρι και μαγεια(!) αλλα οι Ισπανοι προχωρουσαν απτοητοι. Τελικα υπεκυψε, και παρα τις διαμαρτυριες πολλων ευγενων, ειδικα του ανηψιου του Chuahtemoc (μετεπειτα Αυτοκρατορα) που του ελεγαν “μην το κανεις, γιατι απαξ και μπουν στη Πρωτευουσα, θα ειναι πολυ δυσκολο να τους βγαλεις μετα”. ο Μοντεζουμα ενεδωσε, και δεχτηκε τους 400 πεζους, 15 ιππεις και 7 κανονια του Κορτεζ μεσα στην αχανη μεγαλουπολη των 300.000 κατοικων στις 8 Νοεμβριου 1519.
Η συνεχεια ηταν περιπετειωδης. Στις 15 Νοεμβριου, ο Κορτεζ με καταδρομικη επιχειρηση του ιδιου και 25 βαρια οπλισμενων ανδρων τον επιασε αιχμαλωτο, και τον απηγαγε στην ουσια απο το παλατι του, τοποθετωντας τον στο μεγαρο Axacayatl που στρατωνιζοταν οι Ισπανοι. Ο Μοντεζουμα πλεον, ηταν μια μαριονετα των Ισπανων, και παροτι του παρεχοταν καθε ανεση και εξεδιδε διαταγες απο εκει, ενοιωθε οτι στην ουσια ειχε ξεφτιλιστει. Τα χειροτερα δεν ειχαν ερθει ακομη. Στις 15 Μαιου 1520 ο Κορτεζ εφυγε με 350 ανδρες και 15 αλογα απο την Tenochtitlan, αφηνοντας τον εμπιστο του Αλβαραδο με 140 ανδρες να κρατα την ταξη σε μια μεγαλουπολη 300.000 κατοικων, με την εντολη “αν ακουσει κατι κακο για τον Κορτεζ στην ακτη, να σφαξει επιτοπου τον Μοντεζουμα και τους 60 ευγενεις που ηταν φυλακισμενοι μαζι του”
Σε καθε περιπτωση, τα πραγματα ηταν σχετικα ηρεμα μεχρι τις 24 Μαιου, οταν κατα τη διαρκεια του φεστιβαλ Toxcatl, ο Αλβαραδο με 120 ανδρες του επιτεθηκαν αφνιδιως και εξοντωσαν 3.000 Mexica ευγενεις, ιερεις και επιλεκτους πολεμιστες στον περιβολο του Μεγαλου Ναου ενω ταυτογχρονα, οι 20 Ισπανοι φρουροι των 60 αιχμαλωτων Αζτεκων ευγενων ορμησαν στα δωματια τους και τους κατακρεουργησαν.(Ο ανηψιος του Αυτοκρατορα, Βασιλιας του Τexcoco, Cacamatzin, αντισταθηκε τοσο εντονα που χρειαστηκε να μαχαιρωθει 47(!) φορες. Ο Μοντεζουμα, δεμενος σε μια καρεκλα, εβλεπε ανημπορος ολη την αριστοκρατια του να σφαζεται σαν αρνια.
Ηταν η αρχη τρομακτικων γεγονοτων. 100.000 εξαλλοι Mexica επιτεθηκαν στο παλατι Axacayatl, και θα εμπαιναν μεσα παρα τις φρικτες απωλειες που τους προξενουσαν οι βαλλιστρες, τα λιγα αρκεβουζια και ενα μεγαλο κανονι των Ισπανων, αν ο Αλβαραδο, δεν εβγαζε στην ταρατσα του κτιριου του Μοντεζουμα με την απειλη “οτι θα τον εσφαζε επιτοπου” να μιλησει και να καθυσυχασει τα εξαγριωμενα πληθη, οπως και εγινε. Τα πραγματα ησυχασαν για μερικες μερες, μεχρι τις 3 Ιουνιου, οταν ο Κορτεζ επεστρεψε με 1.200 πεζους, 93 ιππεις και 6 κανονια σε μια ερημη, αλλα οχι αδεια πρωτευουσα, αφου ηταν φανερο οτι οι Mexica ειχαν αφησει ολους τους Ισπανους να εισελθουν, μονο και μονο για να τους εξοντωσουν ολους. Μικροεπιθεσεις αρχισαν και παλι, και αρχισαν να γιγαντωνονται μετα τις 20 Ιουνιου, αφου πλεον οι Αζτεκοι ειχαν βρει εναν νεο ηγετη, τον ανηψιο του αυτοκρατορα, Chuahtemoc.
Ο Κορτεζ για ακομα μια φορα προσπαθησε να παιξει το χαρτι του Μοντεζουμα. Ο ατυχος αυτοκρατορας, ψυχικο ρακος πλεον, ανεβηκε στην οροφη παλι του Μεγαρου, με τη συνοδεια δυο Ισπανων , του Leonel de Cervantes,και του Franchisco Aguilar, που τον προστατευαν με τις ασπιδες τους. Δεν ειχε προλαβει να πει παρα λιγες λεξεις, οταν τα πληθη των εξαγριωμενων Mexica που ηταν απο κατω, υπο την ηγεσια του Chuahtemoc που φωναζε εξαλλος “Σκοτωστε αυτη τη πορνη των Ισπανων” του εριξαν καταιγισμο βληματων. Παρα την προσπαθεια των δυο Ισπανων, ο ατυχος Αυτοκρατορας δεχτηκε 2 πετρες στο στηθος και ενα βελος στον ωμο, και κατερρευσε. Οι Ισπανοι τον οδηγησαν σε παρακειμενο δωματιο, οπου δεν θελησε να δεχτει καμια φροντιδα, νερο η τροφη. Την αλλη μερα, 30 Ιουνιου, ηταν νεκρος.
Οι αποψεις για τον θανατο του δυιστανται. Αλλοι λενε, οπως ο Ντιαζ, οτι πεθανε απο τα τραυματα του, ενω Αζτεκικες αναφορες λενε οτι την 1η Ιουλιου, οταν οι Ισπανοι ειχαν κανει εξοδο και ειχαν φυγει κακην κακως απο την Tenochtitlan, “μια ομαδα μαινομενων Mexica ευγενων μπηκαν μεσα στο εγκατελλειμενο παλατι Axacayatl με σκοπο να βρουν αυτον τον αλητη τον Μοντεζουμα και να του επιφυλαξουν μια τυχη χειροτερη απο των Ισπανων”. Αυτο ομως δεν εγινε, γιατι βρηκαν το πτωμα του Αυτοκρατορα ακουμπισμενο σεενα τοιχο, δεμενο με αλυσιδα, και με 5 μεγαλες μαχαιριες στο στηθος”…
Κανεις δεν θα μαθει τα πραγματικα αιτια θανατου του, γεγονος ομως ειναι οτι ο Μοντεζουμα ηταν νεκρος ψυχικα ηδη απο καιρο….Μια εποχη τελειωσε μαζι του.
