Το ιερό ίδρυσε ο Ηρώδης Αττικός τον 2ο αιώνα μ.Χ. προς τιμήν αιγυπτιακών θεοτήτων που είχαν προστεθεί στο ελληνικό πάνθεον.
Ο ίδιος εξάλλου υπήρξε μεγάλος γαιοκτήμονας της περιοχής. Έχει τετράγωνο σχήμα διαστάσεων 50×50 μέτρα, διαθέτει περίβολο και επάλληλους διαδρόμους που καταλήγουν σε βαθμιδωτή πυραμίδα στο κέντρο του.
Εντυπωσιακό στοιχείο είναι τα μαρμάρινα αγάλματα υπερφυσικού μεγέθους. Είναι η θεά Ισις και ο Οσιρις (ή Αντίνοος), αντίγραφα των οποίων έχουν στηθεί σήμερα στον αρχαιολογικό χώρο, δίνοντας μια ιδέα για τις διαστάσεις του ιερού και τη μεγαλοπρέπειά του.
Δίπλα στο ιερό έχουν αποκαλυφθεί ρωμαϊκά λουτρά μεγάλης πολυτέλειας, ενώ ημιτελής έχει απομείνει η ανασκαφή μιας πισίνας, η οποία θεωρείται ότι ήταν ιχθυοτροφείο. Όπως φαίνεται από τα ευρήματα, το ιερό ιδρύθηκε πάνω σε ένα μικρό νησάκι του έλους που επικοινωνούσε με την ξηρά με διώρυγες. Σήμερα ο χώρος είναι ενιαίος.
Το σκηνικό με τα καλάμια και την απόληξη των νερών θυμίζει τον Νείλο, τοποθετώντας έτσι το ιερό σε «αυθεντικά» αιγυπτιακό περιβάλλον. Η λύση της ένταξης του έργου για τη διάσωση των μνημείων αυτών και την ανάδειξή τους σε κοινοτικό πρόγραμμα χρηματοδότησης, θεωρήθηκε η μόνη ενδεδειγμένη, χωρίς όμως αποτέλεσμα. …
Τα υλικά κατασκευής των κτισμάτων τόσο του ιερού όσο και του βαλανείου τα καθιστούν ιδιαίτερα ευπαθή στις καιρικές συνθήκες. Η χυτή ρωμαϊκή τοιχοποιία διαβρώνεται εύκολα, και οι τοίχοι του συγκροτήματος να απειλούνται με κατάρρευση.
Πολλά από τα κονιάματα των τοίχων είναι ήδη πεσμένα στο έδαφος, ενώ η ίδια τύχη επιφυλάσσεται και για όσα έχουν απομείνει στη θέση τους. Η μαρμάρινη επένδυση των διαδρόμων του ιερού καταστρέφεται καθώς οι πλάκες αποκολλώνται από τη θέση τους και σπάνε.
Ολόκληρος ο αρχαιολογικός χώρος κινδυνεύει να μετατραπεί σε έλος λόγω των υδάτων της περιοχής, τα οποία επί του παρόντος απομακρύνονται με αντλίες, που πρέπει να λειτουργούν διαρκώς. Λόγω της οργιώδους βλάστησης απαιτείται συνεχής αποψίλωση.
Η άμεση γειτνίαση με τη θάλασσα επιβαρύνει την κατάσταση των αρχαίων. Προβλήματα δημιουργούνται από το ρέμα, το οποίο ρέει κατά μήκος της μιας πλευράς του ιερού και σε αυτό καταλήγουν τα λύματα γειτονικού ξενοδοχείου!…
Ο Ναός των Αιγυπτίων θεών βρίσκεται δίπλα στην παραλία στη Νέα Μάκρη και παράπλευρα στο μικρό έλος της Μπρεξίζας από όπου και παίρνει το όνομα του ο αρχαιολογικός χώρος.
Τον χώρο είχε εντοπίσει πρώτος ο Γάλλος πρόξενος στην Αθήνα, Φωβέλ το 1792, αλλά τον είχε ταυτίσει λανθασμένα με τον Τύμβο τον Μαραθωνομάχων…
Ένας άγριος βανδαλισμός
Το πρωί, 20 Ιουνίου 2018, ο φύλακας του επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου του ιερού των Αιγυπτίων θεών στη Μπρεξίζα Μαραθώνα διαπίστωσε ότι χθες, 19 Ιουνίου 2018, μετά τη λήξη της εργασίας του, άγνωστοι εισέβαλαν στον αρχαιολογικό χώρο και προξένησαν σημαντικές φθορές στα αντίγραφα των αγαλμάτων των θεών Ίσιδος και Όσιρη που είναι στημένα ανά ζεύγος στους τρεις πυλώνες του ιερού».
Στον νότιο πυλώνα του ιερού στην Μπρεξίζα τα καλυμμένα αντίγραφα του θεϊκού ζεύγους κρύβουν τις μεγάλες καταστροφές.
Οι βανδαλισμοί που τους προξένησαν οι άγνωστοι δράστες έγιναν με βαριά εργαλεία και επιθετική οργή.
Αυτό αντίκρισαν οι εργαζόμενοι της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής, διευθύντρια της οποίας είναι η Ελένη Ανδρίκου. Θραύσματα πεσμένα ολόγυρα. «Αυτό ήταν άλλης φύσης καταστροφή», λέει η υπεύθυνη του αρχαιολογικού χώρου της Εφορείας Πέλλη Φωτιάδη.
«Στον νότιο πυλώνα που χτυπήθηκε με μανία διαλύθηκαν από την κοιλιά και επάνω. Οι δράστες θεωρούσαν ότι καταστρέφουν αρχαία και όταν βγήκε από το εσωτερικό των αντιγράφων η πολυουρεθάνη, συνέχισαν αποκόβοντας από τα αγάλματα τα πρόσωπα και τα σύμβολα από τα χέρια. Για μένα αυτό δείχνει θρησκευτικό βανδαλισμό, αλλά άγνωστης προέλευσης, δηλώνει θρησκευτικό μένος. Το τρομακτικό για εμάς είναι ότι ήταν επισκέπτης μας».
Ευτυχώς, τα πρωτότυπα αγάλματα προστατεύονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα.
Η κ. Πέλλη Φωτιάδη δεν κρύβει την αγωνία της. «Δεν είναι απλή φθορά μνημείου ούτε μικροκλοπές εργαλείων, όπως αυτές που είχαν γίνει στο παρελθόν. Είναι κάτι δυσάρεστο, κάτι άγριο και ελπίζουμε να παραμείνει μεμονωμένο».
Δεν έχει άδικο. Ο νους τρέχει μοιραία στις εικόνες που βλέπαμε από τους τηλεοπτικές δέκτες το 2015 με τους τζιχαντιστές του ISIS να καταστρέφουν με σφυριά αρχαιότητες της Ασσυριακής εποχής, δηλώνοντας στα βίντεο που οι ίδιοι έδιναν στη δημοσιότητα, πως «ο προφήτης μας διέταξε να ξεφορτωθούμε τα αγάλματα και τα λείψανα».
Ευτυχώς στην Μπρεξίζα ξεκίνησε η συστηματική ανασκαφή της Αρχαιολογικής Εταιρείας για το 2018 υπό τη διεύθυνση της δρος Ιφιγένειας Δεκουλάκου. Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δουν πώς ανασκάπτεται το κτίσμα στη νοτιοανατολική πλευρά του ιερού.
Ενα τετράπλευρο επίμηκες οικοδόμημα. Το εξωτικό ιερό φαίνεται πως έχει και χώρους κοσμικού χαρακτήρα πέρα από τους λατρευτικούς. Ένας λόγος παραπάνω να το προστατεύσουμε.
Η θέα προς την θάλασσα από το εσωτερικό του ναού
Το Αιγυπτιακό ιερό στην Μπρεξίζα είναι το μοναδικό στην Αττική. Οι εργασίες ανασκαφής και αναστήλωσης δεν έχουν ολοκληρωθεί όμως ο χώρος είναι και πάλι επισκέψιμος…
Δείτε τον χώρο στο βίντεο που ακολουθεί:
Αποστολή – Φωτογραφίες – Βίντεο: Χάρης ΝτακΚαλοκαίρι 2019