του Κώστα Μπαγιότα
Η εμπλοκή των Οθωμανών στον μεγάλο πόλεμο ξεκίνησε με την περιπετειώδη διαδρομή των Goeben-Breslau, Γερμανικά πολεμικά τα οποία κατέληξαν στην υπηρεσία του Οθωμανικού Ναυτικού, κατόπιν καταδίωξης από το συμμαχικό στόλο. Τα πλοία μαζί με τα Οθωμανικά Hamidieh, Berk-i Satvet και άλλα, επέδραμαν κατά της Σεβαστούπολης και άλλων Ρωσικών λιμένων, στις 29 Οκτώβρη. Ο πόλεμος,όμως , δεν είχε ακόμη επισημοποιηθεί.
Εκείνο το διάστημα ,οι Βρετανοί διέθεταν στη Μεσόγειο έξι υποβρύχια κλάσης B, στη Μάλτα και το Γιβραλτάρ. Τα υποβρύχια της κλάσης ναυπηγήθηκαν στα μέσα της πρώτης δεκαετίας του εικοστού αιώνα, σαφώς παρωχημένα τεχνολογικά. Πιο συγκεκριμένα, διέθεταν δύο τορπιλοβλητικούς σωλήνες 18in και μετέφεραν συνολικά 4 τορπίλες. Σε κατάδυση έφταναν τους 6 κόμβους και σε ανάδυση τους 12-13, ενώ με περίπου 9 κόμβους μπορούσαν να φτάσουν κάπου στα 1000-1200 μίλια, σε ακτίνα δράσης.
Δεδομένης της κατάστασης που επικρατούσε, οι σύμμαχοι ανέλαβαν δράση. Τα Βρετανικά καταδρομικά Indefatigable, Indomitable με τα Γαλλικά θωρηκτά Verite και Suffren, συνεπικουρούμενα από ελαφρά καταδρομικά, αντιτορπιλικά και τρία Γαλλικά υποβρύχια, απέκλεισαν τα Δαρδανέλλια. Παράλληλα, στις 3 Νοέμβρη βομβαρδίστηκε από τον Βρετανικό στόλο η περιοχή Sedd el Bahr και Kum Kale. Αν και ο βομβαρδισμός κρίνεται επιτυχημένος, προειδοποίησε τους Οθωμανούς σχετικά με τη βελτίωση των αμυντικών τους έργων.
ΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ
Στη παραπάνω δύναμη που διοικούνταν από τον Sackville Carden προστέθηκαν και 3 Βρετανικά υποβρύχια από τη Μάλτα, τα B-9,B-10,B-11 κλάσης B. Τα Βρετανικά και Γαλλικά υποβρύχια συγκρότησαν έναν στολίσκο υποβρυχίων, με βάσεις το Μούδρο, καθώς και το πλοίο υποστήριξης Hindu Kush. Διοικητής του στολίσκου υποβρυχίων ορίσθηκε ο Pownall .Παράλληλα, τα υποβρύχια B-6 και B-7 που εδράζονταν στο Γιβραλτάρ, βρίσκονταν ήδη στο δρόμο υπό τον Brodie.
Σχετικά με τη δραστηριότητα των υποβρυχίων, οι 3 Βρετανοί πλοίαρχοι, καθώς και ο Pownall, συμφώνησαν για μια επιθετική πρωτοβουλία , κάτι που τελικώς ενέκρινε ο Carden, παρά τους δικαιολογημένους προβληματισμούς του. Κατ’ αρχάς, η περιοχή των στενών ήταν καλά φυλασσόμενη, με 5 ναρκοπέδια και αρκετές παράκτιες πυροβολαρχίες. Έπειτα, τα φυσικά εμπόδια δεν έλειπαν. Το δυτικό θαλάσσιο ρεύμα μπορούσε να μειώσει τη μέγιστη ταχύτητα του υποβρυχίου και να το ζορίσει, αφού θα εξαντλούσε γρηγορότερα τις μηχανές του.
Το να επιχειρήσει ένα τέτοιο παλαιό υποβρύχιο διείσδυση σε μια τόσο φυλασσόμενη περιοχή έμοιαζε με αποστολή αυτοκτονίας. Η σημασία της στρατηγικής των συμμάχων έγκειτο στη βελτίωση του ηθικού τους.
Από τα διαθέσιμα υποβρύχια, το B-11 είχε εξοπλιστεί με νέες μηχανές και αναμφίβολα ήταν το φαβορί για την επικίνδυνη αποστολή.
ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ
Στις 4:15 της 13ης Δεκεμβρίου το υποβρύχιο βρίσκονταν σε απόσταση περίπου 3 μίλια από την είσοδο των στενών. Λίγο αργότερα, σε απόσταση ενός μιλίου από το Ακρωτήρι της Έλλης, επιχείρησε κατάδυση. Για μισή ώρα όλα εξελίσσονταν ομαλά, ώσπου ακούστηκαν κάποιοι κραδασμοί που προβλημάτισαν το πλήρωμα.
Σε εκείνη την περίπτωση, όμως, δεν μπορούσε να αναδυθεί, εφόσον οι Οθωμανικοί προβολείς θα το εντόπιζαν, υπό το έλεος των παράκτιων πυροβόλων. Με χαρακτηριστική υπομονή, ο Holbrook συνέχισε την πορεία του. Σκόπευε να παραμείνει σε κατάδυση ώσπου να σβήσουν οι προβολείς των Οθωμανών, όπως ήταν προγραμματισμένο. Έπειτα, στο διάστημα από το σβήσιμο των προβολέων μέχρι την ανατολή του ήλιου, θα αναδύονταν για να επιθεωρήσει το σκάφος του, με ρίσκο. Όλα εξελίχθηκαν θετικά για τους Βρετανούς, το πρόβλημα αφορούσε τη στρέβλωση ενός σίδερου που προστάτευε το αριστερό εμπρόσθιο πηδάλιο. Τα πηδάλια αυτά, ονομαζόμενα και hydroplanes, βοηθούν στη βύθιση και ανάδυση ενός υποβρυχίου. Το προστατευτικό αφαιρέθηκε από 2 μηχανικούς, δημιουργώντας έναν νέο κίνδυνο, εάν το ακάλυπτο πηδάλιο μπλέκονταν με καλώδιο νάρκης.
Καταδύθηκε αρχικά σε βάθος 15 μέτρων και έπλεε με 4 κόμβους, σε περιοχή όπου η πυκνότητα του νερού εξαντλούσε το υποβρύχιο και μείωνε την ταχύτητα του. Λίγο αργότερα το σκάφος βυθίστηκε στα 80 πόδια, και έτσι απέφυγε το ναρκοπέδιο, μπαίνοντας στα στενά. Το περισκόπιο εντόπισε ένα μεγάλο πλοίο, ήταν το αγκυροβολημένο Mesudiye, σε απόσταση 1700 μέτρων. Το ρεύμα ,όμως, ήταν ισχυρό και παρέσυρε το υποβρύχιο σε ακατάλληλη θέση. Τελικά, αφού κινήθηκε με όλες τις δυνάμεις του ,έφτασε σε απόσταση 800 περίπου μέτρων. Εκεί μια τορπίλη έπληξε επιτυχώς το στόχο της.
ΔΙΑΦΥΓΗ
Εν τω μεταξύ, το περισκόπιο έγινε αντιληπτό, θέτοντας το υποβρύχιο υπό το έλεος των πυροβόλων. Σαν να μην έφτανε αυτό, όταν το σκάφος θέλησε να χαράξει πορεία διαφυγής, ο υποπλοίαρχος Winn ενημέρωσε πως η πυξίδα δεν έδινε στίγμα. Η πυξίδα σε αυτή την κλάση υποβρυχίου ήταν τοποθετημένη εξωτερικά στο κατάστρωμα, πίσω από τον πυργίσκο. Η μοίρα του πληρώματος βρίσκονταν στο ένστικτο του Holbrook. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, το ρεύμα του βυθού παρέσυρε το υποβρύχιο από αμμόλοφο σε αμμόλοφο, με τον πυργίσκο να είναι εκτεθειμένος στη θέα των Οθωμανικών πυροβολικών και περιπολικών. Με όλες τις δυνάμεις του, το τρεμάμενο B-11 ξεκόλλησε και στις 10:20 έπλεε πλέον σε βαθύτερα νερά. Ο Holbrook έπλευσε σε περισκοπικό βάθος και όχι κάτω από τα ναρκοπέδια, προκειμένου να αποσοβήσει κάθε κίνδυνο . Μετά από τουλάχιστον μια ώρα, αναδύθηκε 3,7 χλμ δυτικά του ακρωτηρίου της Έλλης, όπου το περίμεναν δύο Βρετανικά αντιτορπιλικό( 1 σύμφωνα με τον E. Grey), προκειμένου να το συνοδεύσουν στη βάση του!
Ο απολογισμός ήταν λιγότεροι από 40 άνδρες, ενώ με τη βοήθεια του Bolayir διασώθηκαν περισσότεροι από 600! Κάποια από τα πυροβόλα του θωρηκτού δεν έμειναν αχρησιμοποίητα, αφού τέθηκαν στη διάθεση της παράκτιας πυροβολαρχίας που πήρε το όνομα από το πλοίο. Μάλιστα, η πυροβολαρχία συνέδραμε τα μέγιστα στη βύθιση του Γαλλικού Bouvet κατά τη διάρκεια των Ναυτικών επιχειρήσεων που προηγήθηκαν της απόβασης στην Καλλίπολη.
Η έκβαση ,πάντως, ήταν απρόσμενα θετική για τους Βρετανούς, με τον Holbrook να είναι ο πρώτος πλωτάρχης υποβρυχίου που κέρδισε τον Σταυρό της Βικτωρίας, στα 26 του.
*Οι αριθμοί τόσο για τα θύματα του θωρηκτού, όσο και για τα πυροβόλα που χρησιμοποιήθηκαν στη συνέχεια κ.α ,ποικίλλουν. Συνεπώς, κάθε επιφύλαξη!
Παράδειγμα, το βιβλίο The Ottoman Steam Navy 1828 -1923 παρουσιάζει 34 νεκρούς, ενώ άλλες πηγές μιλούν για 37 με 38.
