Όταν η σπάθη ‘συνάντησε’ τη κατάνα

Του Γεώργιου Ε. Γεωργά προπονητή ξιφασκίας, εκπαιδευτή της Ελληνικής Πολεμικής Τέχνης του Παμμάχου,  Research Scholar της Συντεχνίας των Ελεύθερων Ξιφομάχων.

Έχουν χυθεί τόνοι μελανιού από ερευνητές πολεμικών τεχνών, για το πιο σπαθί κυριαρχεί σε μια μονομαχία. Το κυρίαρχο θέμα είναι πια τέχνη σπαθασκίας είναι καλύτερη, η ανατολική με κυρίαρχο όπλο τη κατάνα (Ιαπωνικό σπαθί) ή η δυτική;

Όπως ανάφερα ο κάθε ερευνητής είχε τις δικές του απόψεις και έβλεπε το θέμα αυτό από τη δική του οπτική γωνία και παράθετε τις δικές του απόψεις χωρίς όμως να υπάρχουν κάποιες αποδείξεις.

Ωστόσο αν ανατρέξουμε στην ιστορία, θα δούμε ότι έγινε μια μονομαχία ανάμεσα σε δυο ξιφομάχους διαφορετικής κουλτούρας, τρόπου ζωής και σχολής οπλομαχίας. Ενός αξιωματικού του αυτοκρατορικού Ιαπωνικού στρατού που είχε εκπαιδευτεί στη πολεμική τέχνη των σαμουράι και ενός αξιωματικού από το Μαυροβούνιο  που υπηρετούσε τον αυτοκρατορικό Ρωσικό στρατό και είχε εκπαιδευτεί πρωτίστως, στον Οθωμανικό στρατό, στο σπαθί του ιππικού, στη χρήση της σπάθης.

Βρισκόμαστε στη πρώτη δεκαετία του εικοστού αιώνα. Στις 8 Φεβρουαρίου του 1904 ξέσπασε ο πρώτος μεγάλος πόλεμος του 20ου αιώνα, ανάμεσα στην Ρωσική αυτοκρατορία των Ρωμανόφ και την Ιαπωνική αυτοκρατορία του Μεϊτζι. Οι δύο αυτές αυτοκρατορίες ήθελαν την κυριαρχία της Κορέας και της Μαντζουρίας. Η Ρωσική Αυτοκρατορία επιδίωκε την απόκτηση ενός λιμανιού στον Ειρηνικό Ωκεανό ενώ η Ιαπωνική Αυτοκρατορία την εδαφική επέκτασή της προς την Κορέα, αλλά και την Κίνα.

Η κόντρα των δυο αυτών αυτοκρατοριών είχε αρχίσει αρκετά χρόνια πριν. Πίσω στα 1895, η Ιαπωνική Αυτοκρατορία νίκησε σε πόλεμο την Κίνα των Τσινγκ με σκοπό την προσάρτηση της Κορεατικής χερσονήσου όπου και το κατάφερε. Το μεγαλύτερο ‘έπαθλο’ της Ιαπωνικής Αυτοκρατορίας ήταν το Πορτ Άρθουρ στη χερσόνησο Λιαοτούνγκ , σημαντικό λιμάνι που έλεγχε την προσπέλαση στις βόρειες ακτές την Κίνας. Ωστόσο, σύντομα, η Ιαπωνία αναγκάστηκε από την Γαλλία, την αυτοκρατορία της Γερμανίας και την Ρωσία να παραχωρήσει το λιμάνι στην Ρωσική Αυτοκρατορία. Το γεγονός αυτό οδήγησε στην ταπείνωση της Ιαπωνίας και την αρχή των γεγονότων που οδήγησαν στον Ρωσοϊαπωνικό πόλεμο.

Τέσσερα χρόνια μετά, το Νοέμβριο του 1899 ξέσπασε η εξέγερση των Μπόξερ. Η εξέγερση των μπόξερ ήταν μια επανάσταση από μέλη της εθνικιστικής Ομάδας της Ηθικής αρμονίας της Κίνας ενάντια σε κάθε ξένη επιρροή στην Κίνα. Οι επαναστάτες ονομάστηκαν μπόξερ από τους Δυτικούς εξαιτίας των πολεμικών τεχνών που εξασκούσαν. Οι Μπόξερ πίστευαν ότι τα μαγικά φυλαχτά και οι πολεμικές τέχνες που εξασκούσαν θα τους έκαναν άτρωτους. Στερούνταν όμως στρατιωτικών ικανοτήτων καθώς τους έλειπαν ο στρατιωτικός εξοπλισμός και η οργάνωση της Δύσης.

Τόσο η αυτοκρατορία των Ρώσων, όσο και των Ιαπώνων έστειλαν στρατεύματα στην Κίνα, για να καταπνίξουν την εξέγερση των Μπόξερ. Παράλληλα όμως, οι Ρώσοι έστειλαν ισχυρές δυνάμεις στην Μαντζουρία για την προστασία του υπό κατασκευήν σιδηροδρόμου της. Τα στρατεύματα της αυτοκρατορίας των Τσινγκ και των Μπόξερ που υπήρχαν στη Μαντζουρία εκδιώχθηκαν και ο ρωσικός στρατός εγκαταστάθηκε στην περιοχή. Από την άλλη πλευρά, η αποτελεσματικότητα και η σύνεση των ιαπωνικών στρατευμάτων, απέσπασε το σεβασμό της διεθνούς κοινότητας.

Μπορεί η Ρωσία να είχε υπό τον έλεγχο της τη Μαντζουρία με τα στρατεύματα που ειχε στείλει για να προστατεύει το σιδηρόδρομο μεταξύ Πορτ Άρθουρ και Χαρμπίν, ωστόσο η Ιαπωνία υπέγραψε στο Λονδίνο συμμαχία με τη Βρετανική αυτοκρατορία. Ούτε λίγο ούτε πολύ η συνθήκη έλεγε, ότι αν ένας από τους δύο εταίρους εμπλεκόταν με μία μόνο δύναμη, ο άλλος θα τηρούσε ουδετερότητα. Αν όμως δύο η περισσότερες χώρες συμμαχούσαν ενάντια στη Μεγάλη Βρετανία ή την Ιαπωνία, ο άλλος όφειλε να εμπλακεί στον πόλεμο. Αυτό είχε το αποτέλεσμα οι Ιάπωνες να εκτιμούν ότι, η συμμαχία ισοδυναμούσε με παρώθηση σε πόλεμο με τη Ρωσική Αυτοκρατορία. Πίστευαν ότι η βρετανική προστασία, θα απέτρεπε τη Γαλλία και την αυτοκρατορία της Γερμανίας να συμμαχήσουν με τη Ρωσία.

Το αποτέλεσμα όλων αυτών των γεγονότων ήταν οι ατελείωτες διαπραγματεύσεις για ειρηνική διευθέτηση των θεμάτων που κράτησαν για μήνες. Ο Τσάρος Νικόλαος Β’ μιλώντας κατ’ ιδίαν για τους Ιάπωνες διπλωμάτες, τους αποκάλεσε κίτρινους πιθήκους, μια περιφρόνηση που συμμερίζονταν οι περισσότεροι από τους στενούς συμβούλους του τσάρου.Η απάντηση ήρθε άμεσα από την Ιαπωνία τον Ιανουάριο του 1904, όταν ο Κατσούρα Ταρό, εξοργισμένος από τη θρασύτητα που επεδείκνυαν οι Ρώσοι, έστειλε ένα τελεσίγραφο, στο οποίο ζητούσε αμοιβαίο σεβασμό των εδαφικών κτήσεων της Κίνας των Τσινγκ . Η Ιαπωνία θα αποδεχόταν ότι η Ρωσία είχε το δικαίωμα να προστατεύσει το σιδηρόδρομό της στη Μαντζουρία, αλλά δεν ήταν διατεθειμένη να παραιτηθεί των στρατιωτικών και οικονομικών της συμφερόντων στην Κορέα. Η απάντηση της Ρωσίας όπως αναμένονταν ήταν η ενίσχυση των στρατευμάτων της, κατά μήκος των κορεατικών συνόρων στη Μαντζουρία. Οι Ιάπωνες τότε απάντησαν άμεσα με μια μοίρα αντιτορπιλικών που εξαπέλυσε επίθεση στον αγκυροβολημένο στόλο του Πόρτ Αρθουρ. Ο Ρωσοϊαπωνικος πόλεμος είχε αρχίσει.

Σε αυτό λοιπόν το πόλεμο έγινε ένα ασυνήθιστο περιστατικό για την εποχή που μιλάμε. Στη πραγματικότητα διατελέσθει μια μονομαχία ανάμεσα σε δυο αξιωματικούς των αντίπαλων δυνάμεων.

Αυτό γίνονταν σε άλλες εποχές για να εμψυχωθούν οι πολεμιστές. Τώρα όμως βρισκόμαστε στην αυγή του 20 αιώνα που οι μονομαχίες είχαν απαγορευτεί στη Δύση εδώ και αρκετά χρόνια, ενώ στην Ιαπωνία η μόνη κλάση που μονομαχούσε με σπαθί ήταν οι σαμουράι, που όμως είχαν σταματήσει να υπάρχουν μετά τον εξυχρονισμό της αυτοκρατορίας. Ωστόσο η τέχνη του σπαθιού μαθαίνονταν στις στρατιωτικές σχολές της αυτοκρατορικής Ιαπωνίας από πρώην σαμουράι.

Το γεγονός έλαβε χώρα το 1905 στη Μαντζουρία σε μια τοποθεσία που ονομάζεται Τζουν-Τζου-αν. Ήταν ένα ομιχλιασμένο πρωινό κι στρατιώτες των δυο αντίπαλων είχαν παραταχτεί αναμένοντας διαταγές.

Αντί για αυτό ένας διαβιβαστής του Ιαπωνικού στρατού πλησίασε το Ρωσικό επιτελείο και προκάλεσε το Ρώσο διοικητή να επιλέξει έναν Ρώσο αξιωματικό για να μονομαχήσει με ένα Ιάπωνα αξιωματικό πριν την επερχόμενη μάχη.

Κανένας όμως Ρώσος δεν ανταποκρίθηκε στη πρόκληση του Ιάπωνα, διότι ο Ιάπωνας ξιφομάχος λέγονταν ότι ήταν εξαιρετικός στη τέχνη του σπαθιού. Η πρόκληση φυσικά διαδόθηκε αμέσως στις γραμμές των Ρώσων. Ωστόσο κάνεις, ούτε καν οι τρομεροί Κοζάκοι δεν σήκωσαν το γάντι. Κάνεις δε τολμούσε να αντιμετωπίσει τον Ιάπωνα ξιφομάχο. Ωστόσο ένας αξιωματικός του ιππικού πήρε τη σπάθη του και τη χλαίνη του και τράβηξε για το διοικητήριο του στρατηγού Μαντρίντοφ. Ο αξιωματικός ήταν ο υπολοχαγός Αλέξαχδρος Σαισίκ (1873-1911) από το Μαυροβούνιο ο όποιος υπηρετούσε στον αυτοκρατορικό στρατό. Ο Αλέξανδρος ζήτησε να έχει τη τιμή να μονομαχήσει τον Ιάπωνα στο όνομα του αυτοκράτορα. Ο στρατηγός Μαντρίντοφ εκπλήχθηκε, δε μπορούσε να δεχτεί ότι ένας εθελοντής από το Μαυροβούνιο, θα μονομαχούσε για τον αυτοκράτορα των Ρώσων, ενώ κάνεις Ρώσος δε δέχτηκε τη μονομαχία.

Ωστόσο δεν υπήρχε ώρα για χάσιμο, ο στρατηγός έδωσε την άδεια στον υπολοχαγό να μονομαχήσει. Ο Αλέξανδρος αφού επέλεξε ένα καλό πολεμικό άλογο, το καβάλησε και έφυγε για να αντιμετωπίσει τον Ιάπωνα.

Πριν περιγράψω τι έγινε στην μονομαχία πρέπει να αναφερθούμε λίγο στην εκπαίδευση των ‘πρωταγωνιστών’.

Tο όνομα του Ιάπωνα αξιωματικού, δυστυχώς δεν έχει διασωθεί. Το ότι οι πηγές λένε ότι ήταν εξαίρετος ξιφομάχος, αυτό μπορεί να κάνει τη φαντασία μας να τρέξει και να σκεφτούμε ότι ήταν σαμουράι. Αυτό όμως δεν μπορεί να ήταν εφικτό. Η τάξη των σαμουράι την εποχή αυτή ανήκε πια στο παρελθόν. Είχαν βρεθεί εκτός νόμου από τις μεταρρυθμίσεις του αυτοκράτορα Μεϊτζι. Κοντολογίςτο 1868 η αποκατάσταση Meiji σηματοδότησε την αρχή του τέλους για τους Samurai.

Στο σύστημα συνταγματικής μοναρχίας Meiji περιλαμβάνονταν μεταρρυθμίσεις όπως οι προϋποθέσεις για την ανάληψη δημόσιου αξιώματος. Ο Αυτοκράτορας Meiji απομάκρυνε τους Samurai, μείωσε τη δύναμη των Daimyo και μετέφερε την πρωτεύουσα από το Κιότο στο Τόκιο. Η νέα κυβέρνηση δημιούργησε στρατό κληρωτών το 1873 στον οποίο οι περισσότεροι αξιωματικοί προέρχονταν κατά βάση από τις τάξεις των πρώην Samurai.

Το 1877, κάποιοι πρώην Samurai επαναστάτησαν εναντίον του Meiji στων εξέγερση Satsuma. Έχασαν τη μάχη της Shiroyama, και η εποχή των Samurai έλαβε τέλος. Μπορεί μεν η κλάση των σαμουράι να μην υπήρχε πια, ωστόσο η εκπαίδευση στην ξιφομαχία πέρασε στις στρατιωτικές σχολές της Ιαπωνίας.

Από την άλλη πλευρά έχουμε τον Αλέξανδρο Σαισίκ. Γεννημένος στο Μαυροβούνιο στις 5 Αύγουστου του 1873. Τελείωσε τη στρατιωτική σχολή του Βελιγραδίου και κατατάχτηκε στη ταξιαρχία της Βασοτζέβικ όπου υπηρέτησε για 3 χρόνια. Λίγους μήνες μετά βρέθηκε στη Κωνσταντινούπολη όπου υπηρέτησε στον αυτοκρατορικό Οθωμανικό στρατό του Σουλτάνου, ως υπολοχαγός για άλλα 3 χρόνια. Τέλος κατατάχτηκε στον αυτοκρατορικό στρατό της Ρωσίας ενώ στο Ρωσοϊαπωνικό πόλεμο ήταν στις δυνάμεις του Μαυροβουνίου κάτω από τις διαταγές του Τζόβαν Λιποβάκ.

Το μέρος που επιλέχτηκε να γίνει η μονομαχία, επιλέχτηκε από τον Τόγκο (τον διοικητή των Ιαπώνων δυνάμεων),ήταν σε ένα ουδέτερο μέρος όπου και οι δυο στρατοί μπορούσαν να δουν τη μονομαχία. Ολοι στοιχημάτιζαν στο θάνατο του Αλέξανδρου.

Ο Αλέξανδρος έφτασε πρώτος στο μέρος και είδε τον Ιάπωνα ξιφομάχο να πλησιάζει, ο Ιάπωνας φορούσε ένα μαύρο μανδύα με γούνινη   επένδυση και έμοιαζε σαν μεγάλος γύπας που έμπνεε την αύρα του κακού.

Οι δυο μονομάχοι κοιτάχτηκαν για λίγη ώρα και ο Ιάπωνας επιτέθηκε πρώτος καλπάζοντας με το άλογο του ενάντια στον πρόμαχο του Ρώσικου   στρατού. Σαν απάντηση και ο Αλέξανδρος κάλπασε ενάντια στον Ιάπωνα αποκρούοντας το χτύπημα της κατάνας του με τη σπάθη του. Αυτό συνεχίστηκε αρκετές φόρες, χωρίς αποτέλεσμα. Οι πηγές λένε ότι ο Ιάπωνας ήταν εξαιρετέα γρήγορος και πολύ καλός ιππέας που απέφευγε τα κοψίματα του Αλέξανδρου με μεγάλη ευκολία. Στο τέλος ο Ιάπωνας κατάφερε το πρώτο κόψιμο στο μέτωπο του Αλέξανδρου.

Σίγουρος για τον εαυτό του και έχοντας στη ψυχολογία του το πρώτο επιτυχές χτύπημα, επιτέθηκε πάλι για να ξεμπερδέψει μια και καλή με τον πρόμαχο των Ρώσων. Αυτό ήταν και το λάθος του, η σιγουριά του. Ο Αλέξανδρος αφού έκοψε το καρπό του αντίπαλου του με τη σπάθη του, τον αποκεφάλισε προσπερνώντας με το άλογο του τη πίσω πλευρά του Ιάπωνα. Ο Αλέξανδρος σταμάτησε το άλογο του, χαιρέτησε στρατιωτικά τον νεκρό αντίπαλο του και κάλπασε στις Ρωσικές γραμμές.

Μετά από τη μονομαχία ο διοικητής του Ρώσικου στρατού που ήταν ο ναύαρχος Ροζενστβένσκι συνεχάρη προσωπικά τον Αλέξανδρο για τη νίκη του.

Τον προήγαγε σε λοχαγό ενώ   για την ανδρεία του το αυτοκρατορικό ταμείο του έδινε σύνταξη μέχρι το τέλος της ζωής του 40 χρυσά ναπολεόνια κάθε χρόνο. Η σπάθη που χρησιμοποιήθηκε στη μονομαχία δόθηκε στο Ρωσικό μουσείο.

Η αυτοκρατορία έδωσε μεγάλες τιμές στον Αλέξανδρο αφού κατόρθωσε να νικήσει το πρόμαχο των Ιαπώνων.

Έτσι χρήσθηκε ιππότης του τάγματος της Αγίας Άννας για την νίκη στη μονομαχία εναντία του Ιάπωνα αλλά και για την ανδρεία του.

Έλαβε το παράσημο του τάγματος του Αγίου Βλαδίμηρου για τις στρατιωτικές υπηρεσίες του.

Έλαβε παράσημο του τάγματος του Αγίου Στανισλάβου για τις υπηρεσίες στη δυναστεία των Ρωμανόφ.

Έλαβε 3 παράσημα που δείχνουν ότι τραυματίσθηκε : Το πρώτο για το τραυματισμό του από τον Ιάπωνα στη μονομαχία της Τζουν-Τζου-Αν. Το δεύτερο γιατί τραυματίσθηκε στη Πεϊ-Αν στη Κορέα και το τρίτο γιατί τραυματίσθηκε στη Λαμπτατζ.

Έλαβε τον Ιταλικό σταυρό

Και το παράσημο του πρίγκιπα Ντανίλο για τη γενναιότητα του.

Βιβλιογραφία:

Ansart, Olivier (2007) “Loyalty in Seventeenth and Eighteenth Century Samurai Discourse,” Japanese Studies, 27:2, 139-154.

Collcutt, Martin (1996) “The ‘Emergence of the Samurai’ and the Military History of Early Japan,” Harvard Journal of Asiatic Studies, 56:1, 151-164.

• Ravina, Mark, 2004, The Last Samurai – The Life and Battles of Saigo Takamori, Hoboken, New Jersey.
• Rhoades, Murphey, 1997, East Asia: A New History, Addison Wesley Longman, New York.

Gordon, Andrew. A Modern History of Japan: from Tokugawa Times to the Present. Oxford University Press. 2003

Perez, Louis G. The History of Japan. Greenwood Publishing Group. 1998. ISBN 0-313-30296-0

*Public obituary from “Glas Crnogoraca No.16 April 16. 1911.
*Dr.Dušan Babac-Crnogorska vojska 1896-1916.page 34.
*Dr.Svetislav Marinović,Monitor- 21 MAJ 2010
*Historinan.E.Smailovic,(TV-Bez granica)
*Col.ret.Slavko Saičić,(TV-Bez granica)

clasicalfencing.wordpress.com