Η συμβολή της Ελληνικής σκέψης/γλώσσας στην Ορθοδοξία

του Πέτρου Πλακογιάννη,

Η Κληρονομιά του Ελληνικού πολιτισμού στο Βυζάντιο υπήρξε βαρύτατη. Η Ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ να ομιλείται και χρησιμοποιήθηκε για την διατύπωση των δογμάτων της Χριστιανικής θεολογίας παίζοντας σημαντικό ρόλο στην ορθόδοξη διδασκαλία.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Μ. Βασίλειος που υπερασπίστηκε με σθένος τα Ελληνικά γράμματα.
Ένα από τα έργα του είναι το “Προς τους νέους, όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων” δηλαδή σε ελεύθερη μετάφραση «Προς τους εφήβους, για το πώς θα μπορούσαν να αντλήσουν όφελος από την κλασική ελληνική γραμματεία».

Στο συγκεκριμένο κείμενο μπορεί να βρει κανείς πάρα πολλές αναφορές στον Όμηρο, στον Ησίοδο, στον Πλούταρχο, στον Σόλωνα και σε άλλους συγγραφείς της αρχαιότητας.

Ενα χαρακτηριστικό απόσπασμα ειναι το παρακάτω:
…Ἐγὼ τὸ πιστεύω: Ὁ Ἡσίοδος ἱστόρησε ὅλα αὐτὰ γιὰ νὰ μᾶς παροτρύνει στὴν ἀρετή, νὰ σπρώξει τὸν καθένα στὸ καλό, νὰ μᾶς κάνει νὰ μὴ τὸ βάλουμε κάτω μπροστὰ στοὺς κόπους καὶ νὰ μὴ σταματήσουμε πρὶν ἀπὸ τὸ τέλος τοῦ δρόμου. Κι ὅποιος ἄλλος μὲ τέτοιο τρόπο τραγούδησε τὴν ἀρετή, ἂς γίνει ὁ λόγος του καλόδεχτος ἀπὸ μᾶς, μιὰ κι ὁδηγεῖ στὸν ἴδιο σκοπό.
Ἄκουσα κάποτε νὰ μιλᾶ σχετικὰ μ᾿ αὐτὸ τὸ θέμα ἕνας ἄνθρωπος, ποὺ εἶχε τὴ δύναμη νὰ ἐμβαθύνει στὸ νόημα τῶν ποιητῶν. Ἔλεγε, λοιπόν, ὅτι ὅλη ἡ ποίηση τοῦ Ὁμήρου δὲν εἶναι ἄλλο παρὰ ἕνας ὕμνος τῆς ἀρετῆς.”.
(Προς τους νέους όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων – Βασίλειος ο Μέγας, Κεφάλαιο 5ο)

Ο Μ. Βασίλειος δεν ήτανε η μοναδική περίπτωση. Υπήρχαν πάρα πολλοί άλλοι εκκλησιαστικοί συγγραφείς που εκδηλώνανε την αγάπη τους για την Ελληνική παιδεία. Για παράδειγμα, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Μάξιμος ο Ομολογητής, ο Γρηγόριος ο Νύσσης, ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός και πολλοί άλλοι.

Αρκεί να μελετήσει κανείς τα “Διαλεκτικά” του Ιωάννη Δαμασκηνού όπου χρησιμοποιεί τη μέθοδο και τη σκέψη του Αριστοτέλη, για να κάνει σαφή την έκθεση τη χριστιανικής διδασκαλίας.

Γι’ αυτό ο Χέρμπερτ Χούνγκερ (γερμ. Herbert Hunger, 1914-2000) αναφέρει στο βιβλίο του ότι ο Πατριάρχης Νικηφόρος Α’ χρησιμοποίησε τον Αριστοτελισμό των Διαλεκτικών για αντικρούσει την άποψη των εικονομάχων ότι το θείο δεν μπορεί να περιγραφεί. (Hunger, Βυζαντινή λογοτεχνία σελ. 102)

Εξάλλου και όταν ο Αθηναγόρας ο Αθηναίος, καθηγητής της φιλοσοφίας στην Αλεξάνδρεια και μετέπειτα Άγιος, υπερασπίζεται τον Χριστιανισμό και την ανάσταση νεκρών παραδίδοντας στον στον αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο την πραγματεία του, αναφέρει:
οὐ γὰρ κωλύει κατὰ τὸν Πυθαγόραν καὶτὸν Πλάτωνα γενομένης τῆς διαλύσεως τῶν σωμάτων ἐξὧν τὴν ἀρχὴν συνέστη, ἀπὸ τῶν αὐτῶν αὐτὰ καὶ πάλιν συστῆναι. Αλλ’ἀνακείσθω μεν ὁ περί της ἀναστάσεως λόγος.
(Αθηναγόρας ο Αθηναίος, “Πρεσβεία περί Χριστιανών”, κεφ.36)

Σε ελεύθερη μετάφραση, “..Γιατί σύμφωνα με τον Πυθαγόρα και τον Πλάτωνα δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο όταν τα σώματα διαλυθούν, να συσταθούν και πάλι από τα ίδια πράγματα, από τα οποία συσταθήκαν στην αρχή. Αλλά ας αφήσουμε προς το παρόν τη διδασκαλία μας για την ανάσταση.”

, , , , ,

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *