“Ένα σκοτεινό δωμάτιο 1967 – 1974”: Μία πρόχειρη κριτική ματιά στο βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά

Μία πρόχειρη κριτική ματιά, στο βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά, για την χούντα των συνταγματαρχών, τον Δημήτριο Ιωαννίδη και τον ρόλο της CIA και του Henry Kissinger, στην τουρκική εισβολή, στην Κύπρο

Τάσος Αναστασόπουλος

Διαβάζοντας το βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά “Ένα σκοτεινό δωμάτιο 1967 – 1974”, ουδείς μπορεί να αγνοήσει την ιστορική συνεισφορά του συγγραφέα, με την δημοσιοποίηση αγνώστων, μέχρι τώρα, ντοκουμέντων, τα οποία αφορούν εκείνη την, πραγματικά, σκοτεινή εποχή και αποχαρακτηρίστηκαν, από τα αρχεία του αμερικανικού State Department, με αποτέλεσμα να έλθουν, στην γνώση του ευρύτερου κοινού, με την βοήθεια του παλαιού μέλους του ΚΚΕ (Εσωτερικού), που, στην πορεία του βίου του, εντάχθηκε, στο ευρύτερο συντηρητικό κατεστημένο της χώρας μας, ως δημοσιογράφος, αρχικά, της “Αυγής”, το 1983 και τώρα, ως διευθυντικό στέλεχος της “Καθημερινής”. 

Αρκετοί – θα έλεγα, πολλοί – θεωρούν ότι, κατά κάποιο έμμεσο, ή και άμεσο τρόπο, το βιβλίο του, Αλέξη Παπαχελά ξεπλένει την αμερικανική πολιτική και κυρίως, αποκρύπτει την αμερικανική ανάμειξη, στα γεγονότα της περιόδου της ελληνικής δικτατορίας, από την άνοδό της, στην εξουσία, τον Απρίλιο του 1967, κατά την εξέγερση, στο Πολυτεχνείο, τον Νοέμβριο του 1973 και κατά την διάρκεια της κυπριακής τραγωδίας, με το πραξικόπημα του Δημητρίου Ιωαννίδη, κατά του Μακαρίου και την τουρκική εισβολή, στο νησί, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1974.Το επιχείρημα όσων προβάλλουν αυτόν τον ισχυρισμό, στηρίζεται στο γεγονός ότι η νέα έρευνα των αμερικανικών αρχείων, στο State Department και οι μαρτυρίες των Αμερικανών αξιωματούχων, που περιλαμβάνονται στο βιβλίο, αποδίδουν, συνήθως, στις αμερικανικές κυβερνήσεις και στους αρμόδιους μηχανισμούς του αμερικανικού κράτους, τον ρόλο του παρατηρητή των γεγονότων, χωρίς να αναφέρονται, στον ρόλο των αμερικανικών υπηρεσιών, ως συμμετόχων και ως παραγωγών των γεγονότων εκείνης της εποχής. 

Δεν έχουν, εν τω συνόλω, δίκιο οι προβάλλοντες αυτόν τον ισχυρισμό. Το δίκιο τους είναι μερικό. Και ως εκ τούτου, αδικούν τον συγγραφέα και το βιβλίο. Η δική μου ανάγνωση του βιβλίου του Αλέξη Παπαχελά, με οδηγεί, σε διαφορετικά συμπεράσματα, ιδίως, όσον αφορά τα γεγονότα στην Κύπρο.Είναι αλήθεια ότι τα – μερικώς και όχι καθ’ ολοκληρίαν – αποχαρακτηρισμένα έγγραφα των αμερικανικών υπηρεσιών, εκ των πραγμάτων, περιέχουν τις παρατηρήσεις, τις γνώμες, τις απόψεις, τις προβλέψεις και τις επιθυμίες των συντακτών τους, που φαίνονται και από κάποιες από τις τηλεφωνικές, ή άλλες, συνομιλίες (όχι ολόκληρες) των Αμερικανών αξιωματούχων της εποχής στις οποίες αποτυπώνονται οι προθέσεις τους. Και φυσικά, αποδίδουν τον ρόλο του αμερικανικού παράγοντα, κυρίως, ως παρατηρητή των εξελίξεων και ελάχιστα, ως δράστη και οδηγού (καθοδηγητή) των γεγονότων. Αλλά και αυτό είναι αρκετό, εάν οι αναγνώστες εντοπίσουν τα σημεία – κλειδιά της σειράς των γεγονότων που εξιστορούνται και των ντοκουμέντων, που παρατίθενται. Δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, διότι τα όποια ντοκουμέντα θα μπορούσαν να υπάρχουν, είτε καταστράφηκαν, σύμφωνα με την διαδεδομένη πρακτική της αμερικανικής διοίκησης, είτε παραμένουν απόρρητα και πολλά από αυτά, είναι άγνωστα. 

Ποιός έχει δει το σύνολο των σχετικών, αρχείων της CIA, για την συνεργασία της Υπηρεσίας αυτής, με τους Έλληνες αξιωματούχους της εποχής; 
Κανείς.Και όμως, ο Ron Estes του κλιμακίου της CIA, την Αθήνα, λέει, πχ, ότι κάθε φορά που ο Gust Avrakotos έβλεπε τον Ιωαννίδη, ή άλλον παράγοντα της ελληνικής στρατιωτικής δικτατορίας, συνέτασσε αναφορά, για να υπάρχει, στο αρχείο. Και φυσικά, δεν ήταν, μόνον, αυτός ο πράκτορας της CIA, στην Αθήνα, που ακολουθούσε αυτή την πρακτική της υποβολής αναφορών, προς, στον σταθμάρχη του κλιμακίου της CIA Stacey Halls, στην Αθήνα.Πού είναι οι αναφορές του σταθμάρχη της CIA, στην Αθήνα, προς τον Αμερικανό πρεσβευτή Henry Tasca, για τις δραστηριότητες των πρακτόρων του σταθμού του, στην ελληνική πρωτεύουσα και σε ολόκληρη την χώρα; 

Αυτές οι αναφορές δεν υπάρχουν πουθενά. Καταστράφηκαν, ή παραμένουν κρυφές, είτε, απλούστατα, οι δραστηριότητες του κλιμακίου της CIA, στην Ελλάδα, δεν έχουν καταγραφεί, διότι δεν έπρεπε, ή/και δεν μπορούσαν να καταγραφούν. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξαν, αφού αποτελεί κοινό μυστικό ότι η CIA συνδιοικούσε, στην εποχή της δικτατορίας, την Ελλάδα, διότι η δικτατορία αυτή ήταν δικό της δημιούργημα και ο Γεώργιος Παπαδόπουλος διαφημιζόταν, ανοιχτά, ως μελλοντικός κυβερνήτης της χώρας, από τα στελέχη της CIA, στην ελληνική πρωτεύουσα, πολύ καιρό πριν γίνει η δικτατορία. [Δείτε και το παλαιό δημοσίευμα, σε αυτό εδώ το μπλογκ : 21/4/1967 : Το τοπικό κλιμάκιο της CIA αναλαμβάνει την εξουσία στην Ελλάδα. Το παρασκήνιο ενός πραξικοπήματος, που έγινε, για να εξακολουθήσει η Ελλάδα – όπως και τώρα – να μην ανήκει, στους Έλληνες. (Ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο “κομμουνισμός” και η κεντροαριστερά).]. 

Αλλά, πέραν τούτων, υπάρχει η επίσημη πολιτική των αμερικανικών κυβερνήσεων των προέδρων Lyndon Johnson και Richard Nixon, που ήσαν, πλήρως, υποστηρικτικές, στην χούντα των Αθηνών, είτε αυτή ήταν του Παπαδόπουλου, είτε, από τις 25 Νοεμβρίου 1973, του Ιωαννίδη, όπως και δια του Henry Kissinger, ήσαν υποστηρικτικές, στο πραξικόπημα, κατά του Μακαρίου και στην κατοχή του 1/3 της Κύπρου, από τον τουρκικό στρατό, την καυτή περίοδο Ιουλίου – Αυγούστου 1974, ενώ ο προφανής και διακηρυγμένος στόχος τους, ήταν η αποτροπή ενός ελληνοτουρκικού πολέμου. Και αυτά τα λέει ο Παπαχελάς και μέσα από τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα και τις μαρτυρίες των αξιωματούχων της CIA.

Είναι  άλλωστε, προφανές  ότι πολλές από τις κρίσιμες συνομιλίες, που καθόρισαν, πχ, την τύχη της Κύπρου, το καλοκαίρι του 1974, δεν έχουν καταγραφεί, όπως λέει και ο συγγραφέας, αλλά κάποιες από αυτές έχουν καταγραφεί και περιγραφεί. Παραδείγματος χάριν, ο αξιωματούχος της CIA, στην Αθήνα, Ron Estes περιγράφει, στον Αλέξη Παπαχελά (σελίδα 27 του βιβλίου), το πώς αποφεύχθηκε ο πόλεμος Ελλάδας – Τουρκίας, στις 22 Ιουλίου 1974 και ουσιαστικά, ξεδοντιάστηκε ο Ιωαννίδης, ο οποίος, όπως λέει, ήταν αποφασισμένος να στείλει τα phantoms, που ήσαν έτοιμα, στο Ηράκλειο Κρήτης, να βυθίσουν τον τουρκικό στόλο, που έπλεε και βρισκόταν, στην Κύπρο και να αποδεκατίσουν το μικρό τουρκικό προγεφύρωμα, που είχαν δημιουργήσει οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, σε μια αποβατική επιχείρηση, που δεν πήγαινε καλά. Και η οποία, σύμφωνα με τις αμερικανικές στρατιωτικές πηγές, ήταν κακή, ως προς την εκτέλεση της. Και στην συνέχεια, ο Ιωαννίδης θα κήρυσσε τον πόλεμο, στην Τουρκία, αλλά προδόθηκε, όπως ο ίδιος, μέσω του γιατρού Ανδρέα Σταθόπουλου, λέει και όπως αναφέρεται, στις σελίδες 467 και 468 του βιβλίου, από τους αρχηγούς των Επιτελείων και άλλους κατώτερους αξιωματικούς. Ο Estes χρησιμοποίησε, απλούστατα (και προφανώς, όχι μόνος του), τα μέσα που είχε, στην διάθεσή του, ήτοι τους εκβιασμούς, την παραπληροφόρηση και το κυριότερο, τις ελεγχόμενες πηγές της CIA, στους ανώτατους αξιωματικούς, στο επιτελείο των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, όπως ο ίδιος ομολογεί, στον Αλέξη Παπαχελά.

Ποιές είναι αυτές οι ελεγχόμενες, από την CIA, πηγές; Δεν είναι δύσκολο να τις βρούμε.1) Ο Α/ΓΕΑ πτέραρχος Αλέξανδρος Παπανικολάου, που ματαίωσε, δύο φορές, στις 22 Ιουλίου 1974, την προγραμματισμένη αεροπορική επίθεση, στο τουρκικό προγεφύρωμα και τον τουρκικό αποβατικό στόλο, στην Κύπρο. [Δείτε το δημοσίευμα, σε αυτό εδώ το μπλογκ, με τίτλο :22/7/1974 Η ακύρωση της αποστολής των Phantoms F-4, η ματαίωση της βύθισης του τουρκικού αποβατικού στόλου και η πασιφανής προδοσία των ελληνόφωνων πρακτόρων και συνεργατών της CIA. (Η τουρκική εισβολή και οι ιστοριοδιφικές δυσάνθειες του κ. Ευάνθη Χατζηβασιλείου).]. 2) Ο Α/ΓΕΝ ναύαρχος Πέτρος Αραπάκης, που απέσυρε τα ελληνικά υποβρύχια, από την αποστολή τους, στην Κύπρο και στις 23 Ιουλίου 1974, συμφώνησε τηλεφωνικά, με τον Henry Kissinger, ενεργώντας, ως κυβέρνηση, την καταστροφική εκεχειρία, στην Κύπρο, βοηθώντας, έτσι, στην εδραίωση του τουρκικού προγεφυρώματος, το οποίο, μέχρι τότε, ήταν μικρό και ασταθές, με αποτέλεσμα να τεθούν οι βάσεις, για την δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής, στις 14 Αυγούστου 1974, οπότε και οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις κατέλαβαν το 37% του κυπριακού εδάφους. 3) Ο Α/ΓΕΣ στρατηγός Ανδρέας Γαλατσάνος, που δεν ήταν διατεθειμένος να εισβάλει, από τον Έβρο, στην ανατολική Θράκη. 4) Και φυσικά, ο Α/ΓΕΕΘΑ στρατηγός Γρηγόριος Μπονάνος, ο οποίος κατάντησε να πει ότι η Κύπρος ήταν ένα αγκάθι και μια πληγή, για την Ελλάδα.Σοκαριστικά είναι όλα αυτά, αλλά αυτή είναι η αλήθεια, που προκύπτει από το βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά.

Κάπως έτσι, αποδυναμώθηκε ο Δημήτριος Ιωαννίδης, ο οποίος ούτε, καν, τόλμησε να αποπειραθεί να τους συλλάβει όλους αυτούς και να προχωρήσει, στην σωτηρία του κυπριακού ελληνισμού, από την τουρκική εισβολή. 
Δείλιασε; Φοβήθηκε; Έμεινε χωρίς δυνάμεις; Ή αντελήφθη ότι υπήρξε ένα απλό και αναλώσιμο πιόνι, στον ευρύτερο σχεδιασμό της αμερικανικής πολιτικής, που προέβλεπε την ανατροπή του Μακαρίου και την τουρκική εισβολή, αφού, όπως, ωμά, είπε ο Henry Kissinger, στον πρόεδρο Gerald Ford, που διαδέχτηκε τον Richard Nixon, ότι “δεν υπάρχει κάποιος αμερικανικός λόγος, για τον οποίο οι Τούρκοι δεν πρέπει να έχουν το ένα τρίτο της Κύπρου” (σελίδα 26 του βιβλίου). 
Σημασία δεν έχει ο συναισθηματικός κόσμος του αόρατου δικτάτορα. Σημασία έχουν οι πράξεις και οι παραλείψεις του. Δεν τόλμησε, διότι ήταν και αυτός, αν όχι ένας πράκτορας της CIA, ένας συνεργάτης της, που ήλθε η ώρα του να πεταχτεί στα σκουπίδια. 

Κάπως έτσι, ο Henry Kissinger, όταν Αμερικανοί διπλωμάτες του είπαν ότι οι ΗΠΑ πρέπει να ρίξουν τον Ιωαννίδη, για να μην ξεσπάσει, στην Ελλάδα, ένας έντονος αντιαμερικανισμός, τους απάντησε, ωμά, λέγοντας ότι “let me remind everyone, we are the State Department, not a Political Science Department”, για να συνεχίσει ότι “Θα έλθει ο Καραμανλής, θα υπάρξει ένα βίαιο αριστερό κίνημα, στην Ελλάδα, θα νομιμοποιήσει την Αριστερά και σε δέκα χρόνια θα έλθει ο Ανδρέας Παπανδρέου στην εξουσία. Αλλά θα τον αντιμετωπίσουμε κι αυτόν, τον Ανδρέα τον ξέρω άλλωστε” (σελίδα 26).

Ολα τα είχε προβλέψει ο Henry Kissinger. Αυτό, που τον απασχολούσε ήταν ο Αμερικανός πρόεδρος Richard Nixon, που ήταν αποδυναμωμένος, λόγω του σκανδάλου Watergate και προστάτευε τον Henry Tasca, στην Αθήνα (τον οποίο ο  Kissinger ήθελε να τον διώξει), όπως επίσης, προστάτευε την δικτατορία του Ιωαννίδη, στέλνοντας, στον πρωθυπουργό της τουρκικής εισβολής Bulent  Ecevit, μια (υποτιθέμενη) σκληρή επιστολή, στην οποία του έλεγε, αυστηρά, να μην εισβάλει στην Κύπρο.
Όμως, αυτή η επιστολή, που θα έπρεπε να δοθεί, μέσω της αμερικανικής πρεσβείας, στην Άγκυρα, δεν έφθασε ποτέ, στον αποδέκτη της και ως εκ τούτου  ήταν σαν να μην υπήρχε. Προφανώς, ο Henry Kissinger φρόντισε να μην φθάσει αυτή η επιστολή (αν υπήρξε, διότι δεν έχει δοθεί, στην δημοσιότητα), στον υποτιθέμενο, ως αποδέκτη της. Το λέει, με τον δικό του μυθιστορηματικό τρόπο, ο Αμερικανός πρεσβευτής, στην Άγκυρα (σελίδες 339-341 του βιβλίου). 
Όπως, προφανώς, πάλι, ο Henry Kissinger πρέπει να φρόντισε να φύγει το αμερικανικό αεροπλανοφόρο, από την θαλάσσια περιοχή μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου, στην οποία πήγαινε, κατόπιν εντολής, από το αμερικανικό υπουργείο Αμύνης (υπουργός ο James Schlesinger).

Από την άλλη πλευρά, ο Henry Tasca, ουδέποτε έδωσε, στον Ιωαννίδη, το μήνυμα της 30/6/1974, στο οποίο το State Department έλεγε ότι η ανατροπή του Μακαρίου θα ήταν καταστροφή, για την Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία και το οποίο ο Αμερικανός πρέσβης, στην Αθήνα, διατασσόταν να το δώσει, στον Ιωαννίδη. Μόνο, που όπως λένε ο John Day του State Department (σελίδες 304 και 305) και ο Ron Estes της CIA (σελίδα 307) αυτό το μήνυμα δεν έφθασε ποτέ, στον Ιωαννίδη. Το κλιμάκιο της CIA, στην Αθήνα, δεν πήρε σχετική εντολή. Και αυτό, προφανώς, ήταν κόλπο του Αμερικανού ΥΠΕΞ, το οποίο θα χρησιμοποιούσε, σαν άλλοθι, ρίχνοντας τις ευθύνες, στον Henry Tasca. 

Ο Ιωαννίδης και οι συνεργάτες του έπρεπε να μείνουν με την πεποίθηση ότι οι ΗΠΑ δεν αντιτίθενται και ότι επιθυμούν την ανατροπή του Μακαρίου και ότι δεν θα αφήσουν τους Τούρκους να κάνουν τίποτα.  Μια παραπλήσια γνώμη – ότι δηλαδή ο Ιωαννίδης και οι συνεργάτες του, πίστευαν ότι είχαν την έγκριση των ΗΠΑ – είχαν οι αναλυτές, στο State Department, οπως και ο υπουργός Αμύνης James Schlesinger. Υπάρχει, άλλωστε, τηλεφωνική συνομιλία των Kissinger και Schlesinger, στην οποία ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, λέει στον ομόλογό του, επί των Εξωτερικών, ακριβώς, αυτή την άποψη. Όλη η απάντηση του Kissinger παραμένει, μέχρι σήμερα, χαρακτηρισμένη, ως απόρρητη (σελίδα 302). Και φυσικά, αυτό λέει πολλά. 
Δεν είναι, μόνον, ο Ιωαννίδης, που λέει ότι είχε ενθάρρυνση, για να ανατρέψει τον Μακάριο και διαβεβαιώσεις, από τους Αμερικανούς, ότι οι Τούρκοι δεν θα επέμβουν. Αυτά τα μετέφερε και στον στρατηγό Γρηγόριο Μπονάνο, ο οποίος άκουσε, σχεδόν, τα ίδια, από τον, τότε αρχηγό της ΚΥΠ Λάμπρο Σταθόπουλο, στον οποίο ο αρχηγός του κλιμακίου της CIA, στην Αθήνα (ο Stacey Halls), του είπε ότι “τώρα είναι η ευκαιρία να επέμβωμεν στην Κύπρον, διότι οι Αμερικανοί δεν θέλουν τον Μακάριον στην εξουσία και είναι μαζί μας” (σελίδα 302).

Αλλά, όπως λέει ο Μπονάνος, ο αρχηγός της ΚΥΠ μετέφερε, επίσης, την πληροφορία ότι ο επιχειρηματίας Tom Pappas – που ήταν άνθρωπος της CIA “του είπε ότι η κατάστασις με τον Μακάριον πρέπει να εκκαθαρισθή και τώρα είναι η κατάλληλος ευκαιρία. Επίσης του είπε ότι η Αμερική είναι μαζί μας” (σελίδα 302). 
Εννοείται, λοιπόν, ότι ο Ιωαννίδης δεν ήταν τρελός. Είχε τις διαβεβαιώσεις των Αμερικανών, ασχέτως, αν δεν λέει ποιοί ήσαν αυτοί που του τις έδωσαν. Προφανώς, ήσαν ο Ron Estes, που δεν το λέει, ο Gust Avrakotos, που δεν μίλησε ποτέ, ο αρχηγός της ΚΥΠ Λάμπρος Σταθόπουλος, ο Tom Pappas και πιθανόν ο Stacey Halls, ή και ο ίδιος ο Henry Tasca και άλλοι, που δεν γνωρίζουμε. Ο αόρατος δικτάτορας, όσο και αν μισούσε τον Μακάριο, δεν θα έπαιρνε τέτοιες πρωτοβουλίες, χωρίς ενθάρρυνση και έγκριση, από την αμερικανική υπερδύναμη. 

Το πιθανότερο είναι ότι αυτές τις διαβεβαιώσεις τις πήρε, από την αμερικανική πρεσβεία, στην Αθήνα, τον Henry Tasca και τον Tom Pappas, οι οποίοι είχαν μια ειδική σχέση, με τον Αμερικανό πρόεδρο Richard Nixon, αφού ο Tom Pappas και η ΚΥΠ του Γεώργιου Παπαδόπουλου είχαν χρηματοδοτήσει, το 1972, τον προεκλογικό αγώνα του Nixon, ο οποίος επέβαλε τον Tasca, ως πρεσβευτή, στην Αθήνα, ικανοποιώντας την επιθυμία του Pappas.

Ως εκ τούτου και με δεδομένη την αποδυνάμωση του Nixon, από το σκάνδαλο Watergate, που τον οδήγησε, στην παραίτηση  από την προεδρία των ΗΠΑ  μεσούσης της κυπριακής κρίσης, ο Henry Kissinger ήταν αυτός, που έπαιξε τον κυρίαρχο ρόλο, στις δραματικές εξελίξεις εκείνης της εποχής. Και φυσικά, ήταν, σε πλήρη γνώση, για το τί έπρατταν οι πρεσβείες και οι πρεσβευτές της Ουάσινγκτων, στην Αθήνα, στην Άγκυρα και στην Λευκωσία. 

Κάπως έτσι ο Henry Kissinger έφερε, στις 24 Ιουλίου 1974, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, στην Ελλάδα, προκειμένου να αποφύγει έναν πόλεμο Ελλάδας – Τουρκίας. Και φυσικά, ουδόλως, τον ενδιέφερε η αποκατάσταση ενός δημοκρατικού πολιτεύματος, στην χώρα, αφού η παρακάτω φράση του είναι χαρακτηριστική :“Θέλω να καταλάβουν ότι τον παίρνουμε στα σοβαρά και θέλουμε να πετύχει. Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να προστατεύσουμε την δημοκρατία και να βοηθήσουμε την κυβέρνηση Καραμανλή, αλλά δεν πρέπει να γοητευθούν από την ιδέα ότι θέλουμε τόσο πολύ την δημοκρατία ώστε να αδιαφορήσουμε για το κόστος υποστηρίζοντας τον βιασμό της Τουρκίας από την Ελλάδα “. (σελίδα 494).
Ούτε και η επιλογή του συγκεκριμένου προσώπου του Κωνσταντίνου Καραμανλή ήταν τυχαία. Το παρελθόν του συντηρητικού πολιτικού ήταν σκοτεινό και οι Αμερικανοί το γνώριζαν και φυσικά  είχαν ράμματα για την γούνα του. Τον είχαν στο χέρι. 

Για τον λόγο αυτόν, το βιογραφικό του Καραμανλή, που συνέταξαν, τότε, οι αμερικανικές υπηρεσίες, δεν έχει αποχαρακτηρισθεί, μέχρι σήμερα και παραμένει απόρρητο, όπως γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς (σελίδα 479) [Δείτε, σε αυτό το μπλογκ, το δημοσίευμα, με τίτλο : Από το 1942, στο 2019 : Το ελληνικό αστικό πολιτικό σύστημα, ανάμεσα στον κατοχικό δωσιλογισμό και στην διεκπεραίωση των εντολών της Ουάσινγκτων. (Η περίπτωση του Κωνσταντίνου Καραμανλή και ο Max Merten, κάτω από το αποκαλυπτικό φως των ντοκουμέντων της CIA).]. 

Το συμπέρασμα που βγαίνει, είναι ότι ο Δημήτριος Ιωαννίδης την πάτησε, παίζοντας το παιχνίδι της αμερικανικής υπερδύναμης. Λίγη σημασία έχει αν το έκανε, ως πράκτορας, ή συνεργάτης της CIA. Σημασία έχει ότι έπαιξε τον δικό του ρόλο, στο γεωπολιτικό σχέδιο των ΗΠΑ να φέρουν την Κύπρο, στην δική τους de facto επιρροή, με, ή χωρίς, τον Μακάριο, τον οποίο εξακολουθούσαν να μην τον θέλουν, στο νησί, αν και υποχρεώθηκαν να τον αποδεχτούν, αφού, πια, φαινόταν και αποδείχτηκε, ότι είναι, πλέον, ακίνδυνος. Δεν ήταν, πλέον, ο Fidel Castro της Μεσογείου.
Κάπου εδώ τελειώνει, στην παρούσα φάση, η πρόχειρη κριτική, στο βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά. Υπάρχουν και άλλα, που πρέπει να ειπωθούν. Και θα ειπωθούν, εν καιρώ… 

tassosanastassopoulos.blogspot.com