Επταετής πόλεμος: Η χαραυγή των παγκοσμίων πολέμων.

Του Θεοχάρη Χατζημανώλη,

Έτος 1756. Η κατάσταση στις πολιτικές σκηνές των ευρωπαϊκών κρατών, καθώς και των αποικιών τους είναι τεταμένη. Ήδη από το 1754, τα αγγλικά στρατεύματα συγκρούονταν με τα γαλλικά, έπειτα από μία ενέδρα πολιτοφυλακών της Βιρτζίνια, υπό τον νεαρό και ανερχόμενο Τζώρτζ Ουάσιγκτον. Η σύγκρουση αυτή, συνεχίστηκε με την επιστράτευση ιθαγενών στα στρατόπεδα των εκατέρωθεν παρατάξεων· ο λεγόμενος «γαλλοϊνδιανικός πόλεμος». Στην Ευρώπη τα πράγματα ήταν εξίσου οξυμένα. Μέσα στην περίοδο της διαμάχης για την διαδοχή του ισπανικού θρόνου και μετέπειτα του αυστριακού, οι διπλωματικές εργασίες ασφυκτιούσαν σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, όχι όμως στην Πρωσία, μία μέχρι τότε σχετικά ασήμαντη δύναμη, που όμως είχε καταλάβει την αυστριακή Σιλεσία και διεκδικούσε να εδραιωθεί στην γεωπολιτική σκακιέρα της Ευρώπης.

Ο επταετής πόλεμος (1756-1763) συνίστατο στη σύγκρουση των υπερδυνάμεων της εποχής σε παγκόσμιες διαστάσεις (Αμερική, Ευρώπη, Ασία, Αφρική) και επέφερε καίριες αλλαγές στις δυναμικές ισορροπίες που ίσχυαν έως τότε.

Τα στρατόπεδα φυσικά είχαν ήδη ξεκινήσει να διαμορφώνονται πριν την έναρξη της γενικευμένης πολεμικής πράξης και δεν ήταν άλλα από τη Βρετανία και τη Γαλλία. Φυσικά, οι μικρού βεληνεκούς επιδρομές έγιναν μεθοδευμένες επιθέσεις στις αποικίες της Βόρειας Αμερικής και οι Γάλλοι άρχισαν σταδιακά να επιχειρούν εξάπλωση προς τις «αποκλεισμένες» βρετανικές αποικίες. Οι αποικίες τότε ήταν αχανείς, αραιοκατοικημένες και ενίοτε παντελώς ερημωμένες εκτάσεις γης, με μόνη ένδειξη κρατικής κυριότητας επί των γαιών, κάποιες διάσπαρτες πινακίδες, επομένως ακόμα και η έννοια της παραβίασης των συνόρων θα μπορούσε να θεωρηθεί σχετική. Σχεδόν πάντα τα σύνορα ήταν ζήτημα κρατικών συμφωνιών, εάν αυτές υπήρχαν.

Στην Ευρώπη ήταν όμως που οι συμμαχίες παγιώθηκαν. Γαλλία και Αυστρία, παρά τις μακροχρόνιες διαμάχες τους συμμάχησαν, ενώ η Πρωσία, μετά από σειρά διπλωματικών ελιγμών, κατέστη σύμμαχος της Βρετανίας – η λεγόμενη «Διπλωματική Επανάσταση του 1756». Έτσι, στο κέντρο της Ευρώπης η μικρή ακόμα Πρωσία ήρθε αντιμέτωπη με τις αρχαίες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Τη Γαλλία στη δύση, την Αυστρία που επεδίωκε την ανακατάληψη της Σιλεσίας στον νότο, αργότερα τη Ρωσία στην ανατολή, η οποία είχε γεωπολιτικές βλέψεις στα πρωσικά εδάφη, όπως και τη Σουηδία στον βορρά. Θα ήταν αναμενόμενη από πολιτικής και στρατιωτικής άποψης η ταχύτατη πτώση της Πρωσίας. Όμως αυτή είχε έναν «άσσο στο μανίκι της»: Τον Φρειδερίκο τον Β’, που μετέπειτα ονομάστηκε Φρειδερίκος ο Μέγας.

Φρειδερίκος ο Β’ της Πρωσίας

Με την αρχή του πολέμου λοιπόν ο Φρειδερίκος κατάφερε να καταλάβει την Σαξονία, περιοχή πλούσια σε ορυκτά μεταλλεύματα, εξασφαλίζοντας έτσι το μέτωπο προς την Γαλλία. Στη συνέχεια, οι εχθροί της Πρωσίας κατάφεραν με μεγάλη δυσκολία να προωθήσουν τα στρατεύματά τους στα πρωσικά εδάφη, έπειτα από πολλές ήττες και για τις δύο μεριές. Μετά την μάχη του Κούνερσντορφ το 1759, η κατάληψη του Βερολίνου και η ολοκληρωτική ήττα της Πρωσίας ήταν de facto περαιωμένη. Αντί για καταστροφή όμως, η αριστοτεχνία του Φρειδερίκου τόσο στα χαρτιά και τη διπλωματία, όσο και στο πεδίο της μάχης και την στρατηγική, προσέφερε στην Ευρώπη το «Θαύμα του οίκου του Βρανδεμβούργου». Η Αυστρία και η Ρωσία δε μπόρεσαν να καρπώσουν την νίκη τους, ηττήθηκαν από τις πολύ μικρότερες δυνάμεις, που συσπείρωσε ο Φρειδερίκος για την προστασία του Βερολίνου και τελικά υποχώρησαν. Η Πρωσία παρέμεινε ευάλωτη. Όμως, το 1762 η άνοδος του Πέτρου του Γ’ στον θρόνο της Ρωσίας, θερμού θαυμαστή του Φρειδερίκου, σήμανε την αλλαγή στον χάρτη των συμμαχιών, με την Ρωσία να συμμαχεί με τους Πρώσους, δίνοντάς τους περιθώρια ανάκτησης δυνάμεων και εδαφών.

Τόσο στην Αμερική, όσο και στην Ευρώπη και την Ινδία τόσο οι Βρετανοί, όσο και οι Γάλλοι, υπέφεραν σημαντικές απώλειες. Αν και οι Βρετανοί γρήγορα επικράτησαν στην Ινδία, η προσπάθειά τους να υπερισχύσουν στην Αμερική, άδειασε τον κρατικό κορβανά. Παρ’όλα αυτά, κάποιες κακά εκτελεσμένες φιλόδοξες ναυτικές επιχειρήσεις της Γαλλίας, την οδήγησαν στην καταστροφή τους στόλου της από τον εξελιγμένο και ευέλικτο βρετανικό νηΐτη στρατό.

Ο γαλλοβρετανικός πόλεμος έληξε με την συνθήκη των Παρισίων (1763) με σημαντικές εδαφικές απώλειες για την Γαλλία, στην οποία απέμειναν ελάχιστες αποικίες. Η Βρετανία κατοχύρωσε τη Βόρειο Αμερική και η νίκη της στον πόλεμο της έδωσε μακροπρόθεσμα προβάδισμα ως προς την εξεύρεση υλών και μετέπειτα στην δημιουργία κατάλληλου κλίματος για την βιομηχανική επανάσταση, αλλά η αυτοκρατορία, μετά τον πόλεμο, πέρασε σε καιρό οικονομικής ύφεσης, λόγω των πολεμικών δαπανών- ύφεση που σταδιακά οδήγησε στην αμερικανική επανάσταση. Με την συνθήκη του Χουμπέρτουσμπουργκ τα ευρωπαϊκά εδάφη επέστρεψαν στο status quo ante bellum, δίνοντας έτσι κυριότητα στην προγενέστερη πρωσική κατάληψη της Σιλεσίας. Η δε Πρωσία αναδείχθηκε σε πρώτη δύναμη έπειτα από τον πόλεμο και παγίωσε την θέση της τόσο στον ευρωπαϊκό χώρο, όσο και στον διαιρεμένο τότε γερμανικό κόσμο, με την νίκη της να της δίνει την δυνατότητα της εκκίνησης των διεργασιών επέκτασής της στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Ο Επταετής Πόλεμος είναι ένας από τους σημαντικότερους πολέμους της σύγχρονης ιστορίας, για το κομβικό χρονικά σημείο, που έλαβε χώρα και για τις διπλωματικές και στρατηγικές τακτικές που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκειά του.

ΠΗΓΕΣ:
-Franz A.J. Szabo, The Seven Years War In Europe 1756-1763,
(Routledge, 2013)
-Fred Anderson, Crucible of War: The Seven Years’ War and the Fate of Empire in British North America, 1754-1766, (Vintage Books, 2000)
-Tim Blanning, Frederick the Great: King of Prussia, (Random House, 2016)
-E.M.Burns, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Ο Δυτικός Πολιτισμός: Νεότεροι Χρόνοι, (Επίκεντρο, 2006)

offlinepost.gr

, , , , , , , ,

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *