της Μαρίας Θερμού,
Ήταν έτσι τα αρχαία ελληνικά αγάλματα; Το γεγονός ότι πλούσιο χρώμα κοσμούσε τα γλυπτά της αρχαιότητας αλλά και ολόκληρους ναούς και μνημεία είναι γνωστό εδώ και μερικούς αιώνες, παρ’ ότι οι περισσότεροι προτιμούσαν –και προτιμούν– τη λευκότητα του μαρμάρου και την αισθητική που συμπορεύτηκε με την έννοια του κλασικού.
Πώς ακριβώς όμως ήταν αυτά τα χρώματα είναι ένα ερώτημα που επιδέχεται πολλών απαντήσεων, αναλόγως των μελετητών, που σκύβουν κάθε φορά πάνω στο θέμα.
Μία από αυτές τις έρευνες παρουσιάζει το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης μέσα από την έκθεσή του «Χρώμα: Χρωματισμένα Αρχαία Γλυπτά» που θα εγκαινιαστεί τις 5 Ιουλίου επιδιώκοντας να δείξει, πώς ήταν στην αρχαιότητα, ελληνική και ρωμαϊκή, τα γλυπτά.
Έργα τέχνης από τις συλλογές του παρουσιάζονται έτσι, στη σημερινή τους μορφή αλλά και σε πολύχρωμες ανακατασκευές τους.
Δεκαπέντε τέτοιες ανακατασκευές σε φυσικό μέγεθος και πλήρως ζωγραφισμένες, που έχουν δημιουργηθεί από τον δρα Βίνσενς Μπρίνκμαν, που είναι επικεφαλής του Τμήματος Αρχαιότητας στη Συλλογή Γλυπτών Liebieghaus στη Γερμανία και την δρα Ούλρικε Κοχ-Μπρίνκμαν θα παρουσιαστούν στην έκθεση, παράλληλα με σαράντα αρχαιότητες του μουσείου.
Να σημειωθεί, ότι το έργο του Μπρίνκμαν έχει παρουσιαστεί παλαιότερα και στην Ελλάδα σε μια έκθεση στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο με τίτλο «Πολύχρωμοι θεοί», χωρίς ωστόσο να γίνει ευρέως αποδεκτή η πρότασή του.
Η πολύχρωμη Σφίγγα
Στην έκθεση του Μητροπολιτικού Μουσείου επίκεντρο θα αποτελέσει η πλούσια χρωματισμένη εκδοχή μιας Σφίγγας της Αρχαϊκής εποχής από τις συλλογές του, καθώς είναι η επίστεψη μιας επιτύμβιας στήλης . Όπως δήλωσε μάλιστα ο διευθυντής του Μαξ Χόλεν «Αυτή η καινοτόμος έκθεση θα στρέψει το ενδιαφέρον στις συλλογές της αρχαίας ελληνικής και ρωμαϊκής τέχνης του μουσείου, όπως ποτέ άλλοτε, παρουσιάζοντας τις πολύχρωμες ανακατασκευές αρχαίων γλυπτών σε όλες τις γκαλερί».
Έχει ενδιαφέρον, ότι το Met χρησιμοποιεί την ελληνικής προέλευσης λέξη «polychromy», την οποία και επεξηγεί, αναφέροντας την ερμηνεία της στα ελληνικά. Ενώ όπως επισημαίνεται, η έκθεση πρόκειται να παρουσιάσει νέες ανακαλύψεις σωζόμενου αρχαίου χρώματος πάνω σε έργα τέχνης του μουσείου. Γι΄αυτό το λόγο εξερευνά τις πρακτικές και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν στην αρχαία πολυχρωμία και υπογραμμίζει τις επιστημονικές μεθόδους αιχμής που χρησιμοποιούνται πλέον σήμερα για τον προσδιορισμό του αρχαίου χρώματος.
Οι ανακατασκευές, έτσι, είναι το αποτέλεσμα μιας ευρείας σειράς αναλυτικών τεχνικών, συμπεριλαμβανομένης της τρισδιάστατης απεικόνισης και της αυστηρής ιστορικής έρευνας της τέχνης.
Επιπλέον όμως εξετάζεται πώς το χρώμα βοήθησε να ώστε εκφραστεί νόημα του έργου στην αρχαιότητα και πώς η αρχαία πολυχρωμία αντιμετωπίσθηκε και κατανοήθηκε σε μεταγενέστερες περιόδους. Η πολυχρωμία άλλωστε είναι ένας σημαντικός τομέας μελέτης για το Met, που έχει μακρά ιστορία έρευνας, διατήρησης και παρουσίασης εκδηλώσεων πρωτότυπου χρώματος σε αρχαία αγάλματα.
Οι προτάσεις
Δύσκολα όμως μπορεί να μιλήσει κανείς με απόλυτη βεβαιότητα, καθώς και άλλοι ερευνητές, όπως στο Μουσείο Κλασικής Αρχαιολογίας στο Κέιμπριτζ έχουν επίσης προσπαθήσει να χρωματίσουν αναδημιουργίες αρχαίων αγαλμάτων με γύψο. Το Μουσείο Ακρόπολης εξάλλου έχει προχωρήσει τα τελευταία χρόνια τις δικές του μελέτες για τα χρώματα των Αρχαϊκών Κορών ιδίως, δημιουργώντας μάλιστα αντίγραφα σε γύψο της αποκαλούμενης «Πεπλοφόρου» αλλά και της «Χιώτισσας» με την πολυχρωμία που έχουν προτείνει οι ερευνητές του. Να ειπωθεί πάντως, ότι όλες οι προτάσεις, που έχουν γίνει ανά τον κόσμο διαφέρουν μεταξύ τους.
Η αρχαία τέχνη έχει χαρακτηρισθεί, πέρα απ’ όλα τα άλλα, και ως μία έκρηξη χρώματος και εντυπωσιακής διακόσμησης, όπως με χρυσό και ελεφαντόδοντο. Τα ελάχιστα ίχνη του χρώματος που έχουν απομείνει ωστόσο πάνω στα γλυπτά είναι δύσκολο να αναπαρασταθούν με συνέπεια. Έτσι η έρευνα συνεχίζεται. Τον Μάρτιο του 2023 μάλιστα το Met διοργανώνει συμπόσιο με επιστήμονες που θα συζητήσουν για την αρχαία πολυχρωμία και θα παρουσιάσουν τα συμπεράσματα των μελετών τους.
