Μελίνα Γραμματικοπούλου, “Τα απόκρυφα της διοίκησης του Σιδηροδρόμου Ανατολής: Μια μικρή Ρωμαίικη αντίσταση σε μια μεγάλη Γερμανική εταιρεία”, Βαλκανικά Σύμμεικτα, 20, 2021.
Τα Απόκρυφα της διοίκησης του Σιδηροδρόμου Ανατολής και Βαγδάτης τυπώθηκαν στην Κωνσταντινούπολη το 1911 από τις εκδόσεις I. Pallamari. Συγγραφέας του βιβλίου ήταν ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, Οθωμανός υπήκοος ρωμαίικης καταγωγής, «πρώην ιατρός του Σιδηροδρόμου Ανατολής και πρόεδρος του Σωματείου Υπαλλήλων του Σιδηροδρόμου Ανατολής». Ο τίτλος του βιβλίου, αρκετά εύγλωττος ως προς τον προσανατολισμό του, καταδείκνυε ως βασική πηγή άντλησης του αρχειακού υλικού τη λειτουργία του Σιδηρόδρομου Ανατολής, μίας ανώνυμης οθωμανικής εταιρείας που ιδρύθηκε το 1888 με τη χρηματοδότηση της Deutsche Bank. Τα διαπιστευτήρια του βιβλίου ολοκληρώνονταν στην πρώτη σελίδα με την παράθεση του αινιγματικού ρητού: «όποιος δεν διαθέτει σε ικανοποιητικό βαθμό την αρετή της εντιμότητας, προτιμά να την αποφεύγει».
Το τελευταίο, σε συνδυασμό με τον περιγραφικό τίτλο της έκδοσης, εκτόξευε βέλη προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση και προϊδέαζε σαφώς τον αναγνώστη για το περιεχόμενο και την οπτική γωνία του βιβλίου. Οι τυπικές, επομένως, διατυπώσεις στη σελίδα του μεγάλου τίτλου εύλογα εγείρουν στον αναγνώστη τον προβληματισμό για τους λόγους που ώθησαν το συγγραφέα να καταγράψει την εργασιακή του εμπειρία και μάλιστα στην αρνητική επισκόπησή της.
Εξαρχής, ο Σιδηρόδρομος Ανατολής (Société du Chemin de Fer Ottoman d’Anatolie) υπήρξε, στις αρχές του 20ού αιώνα, ο εκτενέστερος σιδηρόδρομος στη Μικρά Ασία. Μολονότι η αρχική σύμβαση για την εκμετάλλευσή του υπεγράφη μόλις το 1888 –τριάντα δύο δηλαδή χρόνια μετά την υπογραφή της πρώτης σιδηροδρομικής σύμβασης σε οθωμανικό έδαφος– η διοίκησή του κατόρθωσε με διαδοχικές συμβάσεις επέκτασης να διαχειρίζεται στις αρχές του 20ού αιώνα ένα δίκτυο 1.030 χιλιομέτρων. Ο Σιδηρόδρομος Ανατολής εκτεινόταν από το Haydarpaşa –προάστιο του Kadıköy, της αρχαίας Χαλκηδόνας, στην ασιατική πλευρά του Βοσπόρου– μέχρι το Ικόνιο και την Άγκυρα, στο κεντρικό μικρασιατικό οροπέδιο. Η παραχώρηση, εξάλλου, από πλευράς οθωμανικής κυβέρνησης της επέκτασης προς τη Βαγδάτη το 1903 σε συνδικάτο που, επίσης, ήλεγχε η Deutsche Bank ανέδειξε τη γερμανική εταιρεία στην πλέον ισχυρή ευρωπαϊκή επιχείρηση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία της εποχής
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΚΑΙ ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΕΔΩ (40 ΣΕΛΙΔΕΣ)
