[Οδησσός, 1907 – Αθήνα, 22 Αυγούστου 1990]
Η Σόνια Στεφανίδου, ήταν κόρη του Τραπεζούντιου γιατρού Φιλοποίμενα Στεφανίδη, που τιμήθηκε για τις εθελοντικές του υπηρεσίες σε πέντε μέτωπα. Δύο απ’ τα χαρακτηριστικά του τα οποία “κληρονόμησε” η πρωτότοκη κόρη του, Σόνια, ήταν το πείσμα και η διάθεση να προσφέρει στην πατρίδα.
Η Σόνια Στεφανίδου προκειμένου να βρεθεί στο μέτωπο, εκπαιδεύεται και υπηρετεί ως εθελόντρια αδερφή νοσοκόμα του Ερυθρού Σταυρού. Φήμες λένε πως για να γίνει άμεσα δεκτή η αίτησή της, ζητά τη μεσολάβηση του υπουργού της κυβέρνησης Μεταξά, Κ. Μπουρμπούλη.
«Εθεώρησα καθήκον μου όπως κι εγώ προσφέρω ό,τι ηδυνάμην περισσότερον χάριν του Ιερού Αγώνος…»
γράφει μεταξύ άλλων στην αναφορά με την οποία ζητούσε άδεια από το υπουργείο Οικονομίας, όπου ήταν διορισμένη, προκειμένου να καταταγεί στη Στρατιωτική Υπηρεσία.
Λαμβάνει φύλλο πορείας αρχικά για τα Γιάννενα, και το 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο του Νοσηλευτικού Κέντρου Μετόπισθεν.
Στις 20 Απριλίου 1941, με την υπογραφή του πρώτου πρωτοκόλλου συνθηκολόγησης, επιστρέφει στην Αθήνα, έχοντας αποφασίσει να διαφύγει στη Μέση Ανατολή όπου βρίσκεται η εξόριστη κυβέρνηση της Ελλάδας. Εκεί αξιοποιεί τις γνώσεις της ως νοσηλεύτρια, και υπηρετεί σε στρατιωτικά νοσοκομεία της Αλεξάνδρειας και της Χεντέρας στην Παλαιστίνη, και στις 8 Απριλίου του 1943, ζητά άδεια 20 ημερών προκειμένου να μεταβεί στο Κάιρο.
«Ποθούσα πιο ζωντανά, πιο αποτελεσματικά να υπηρετήσω την Ελλάδα μου, που σαν αιματοβαμμένη μάνα νόμιζα πως καλούσε», γράφει στο ημερολόγιό της.
Στο Κάιρο παρουσιάζεται στον πρόεδρο της Κυβέρνησης Εμμανουήλ Τσουδερό, και του ζητά να γίνει… κομάντο (!)
Ένα μήνα αργότερα παρουσιάζεται στη Βρετανική Μυστική Υπηρεσία ISLD (Intelligence Service Liaison Division) που τη στέλνει στη Χάιφα της Παλαιστίνης προκειμένου να εκπαιδευτεί στη συλλογή, αναφορά και ασφάλεια πληροφοριών, στη χρήση κωδίκων και στην κρυπτογράφηση σημάτων για τη διαβίβαση με ασύρματο.
Η εκπαίδευσή της ως αλεξιπτωτίστρια θα γίνει σε στρατόπεδο της RAF κοντά στη Ναζαρέτ. «Η επίδοσις αυτής της εκπαιδευομένης ήτο υψηλού επιπέδου», έγραψε ο Άγγλος αξιωματικός εκπαιδευτής της. Οι επιδόσεις της Σόνιας Στεφανίδου στις Σχολές Κατασκόπων και Αλεξιπτωτιστών υπήρξαν εξαιρετικές, ενώ στα προσόντα της συμπεριλαμβάνεται η γνώση γαλλικών, αγγλικών και γερμανικών.
Αποστέλλεται λοιπόν στην κατεχόμενη Ελλάδα ακολουθώντας τους Βρετανούς κομάντος σε δρομολόγια κατά μήκος της οροσειράς της Πίνδου, προκειμένου να συλλέξει στρατιωτικές πληροφορίες. Το υλικό αυτό το διαβιβάζει κρυπτογραφημένο κάθε μέρα στη Μέση Ανατολή.
Η ομάδα των αλεξιπτωτιστών έχοντας μαζί τους δύο μουλάρια για τη μεταφορά υλικών και εφοδίων εκμεταλλεύεται το σκοτάδι της νύχτας για τις μετακινήσεις, ενώ την ημέρα κρύβεται. Όχι όμως και η Σόνια, που μεταμφιεσμένη άλλοτε σαν χωρική, άλλοτε σαν καθαρίστρια και άλλοτε σαν ζητιάνα, πηγαίνει στα χωριά για να συλλέξει πληροφορίες. Παράλληλα στρατολογεί πολλά ντόπια αγόρια για να συνεισφέρουν στον αγώνα, αναλόγως των δεξιοτήτων τους.
Η μυστική αυτή αποστολή, διήρκησε περίπου δύο μήνες, ώσπου η ομάδα έφτασε στα ελληνοαλβανικά σύνορα, στον Λαιμό της Λάγκας. Εκεί, στις 2 Σεπτεμβρίου του 1943 η Σόνια και οι σύντροφοί της συλλαμβάνονται από τους άνδρες ενός γερμανικού φυλακίου της περιοχής και καταδικάζονται σε θάνατο μετά από σκληρή ανάκριση.
Ένας Γερμανός φρουρός, λίγη ώρα πριν από την προκαθορισμένη εκτέλεση απελευθερώνει την ομάδα, που δραπετεύει και χάνεται μέσα σ’ ένα πυκνό δάσος. Η Στεφανίδου φτάνει στην περιοχή της Νεράιδας στην Καλαμπάκα, όπου υπήρχε ένα στρατηγείο ανταρτών με Έλληνες και ξένους συνδέσμους, οι οποίοι είχαν εντολή να επιστρέψουν στη Μέση Ανατολή. Έτσι η Σόνια επιστρέφει στο Κάιρο. Κάνει αίτηση και γίνεται δεκτή στο νεοσύστατο Εθελοντικό Στρατιωτικό Σώμα Ελληνίδων. Πλέον φέρει τον βαθμό στρατιωτικού υπαλλήλου Α΄, αντίστοιχο με αυτόν του Ανθυπολοχαγού.
Οι λεπτομέρειες της αποστολής διατήρησαν το απόρρητό τους μέχρι και σήμερα και τα ελάχιστα στοιχεία που έχουμε οφείλονται στην έρευνα του αντιστράτηγου ε.α. Χρήστου Σ. Φωτόπουλου, που άντλησε τις πληροφορίες του από το προσωπικό ημερολόγιό της Σόνιας Στεφανίδου, καθώς και σε μερικές δικές της αναφορές σε μία ομιλία της στο ραδιόφωνο.
Λιγοστά ήταν τα στοιχεία που αντλήθηκαν για την αποστολή της στη γερμανοκρατούμενη Κρήτη, που πραγματοποιήθηκε μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου του 1944 ενδεχομένως με εντολή του ίδιου του Τσουδερού.
Εκεί ήρθε σε επαφή με τον Μανώλη Μπαντουβά, έναν από τους γνωστούς αρχηγούς της Εθνικής Αντίστασης στο νησί. «Πιθανόν να μετέφερε εκεί, ως σύνδεσμος, έγγραφα ή προφορικές εντολές ή ακόμη και χρηματικά ποσά», αναφέρει ο αντιστράτηγος Φωτόπουλος. Μία από τις εικασίες που έχουν γίνει για τη φύση της αποστολής της ως κομάντο, είναι ότι έλαβε μέρος στην απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Κράιπε.
«Υπηρέτησα εις Μέσην Ανατολήν αποσταλείσα ως κομμάντος δια ειδικήν Υπηρεσίαν εις Δυτικήν Μακεδονίαν και Κρήτην», αναφέρει η ίδια το 1953, σε μία υπεύθυνη δήλωσή της προς το Υπουργείο Βιομηχανίας.
Η Σόνια Στεφανίδου έχει πλέον αποκτήσει και “τις πτέρυγες του Αλεξιπτωτιστή”, που φορά στη στολή της εις ένδειξη πολεμικού άλματος με αλεξίπτωτο.
Με την επιστροφή της στην ελεύθερη πια Ελλάδα, εργάζεται στη Διεύθυνση Εθιμοτυπίας του Υπουργείου Εξωτερικών, και λίγο αργότερα υποβάλει αίτηση, ανεπιτυχώς, προκειμένου να συμμετάσχει ως αλεξιπτωτίστρια στις μάχες των Αμερικανών εναντίον των Ιαπώνων. Η αίτησή της δεν γίνεται δεκτή.
Το 1967, και έπειτα από 40 χρόνια υπηρεσίας, η Σόνια Στεφανιδου συνταξιοδοτείται και μεταξύ των μεταλλίων που της απονέμονται, είναι και το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας, το Μετάλλιον Εξαιρέτων Πράξεων, το Μετάλλιον Εθνικής Αντιστάσεως και το Μετάλλιον Υπηρεσιών Στρατού, για τη δράση της το διάστημα 1940-1968.
Ο θάνατος για τη Σόνια ήρθε στις 22 Αυγούστου 1990. «Να ταφώ με την στρατιωτική στολή μου χακί και τα διάσημα των παρασήμων. Η ταφή μου να είναι πολύ απλή», ήταν αυτά που είχε ζητήσει από την οικογένειά της για την μέρα της κηδείας της, η οποία έγινε με όλες τις τιμές στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.
Πηγές:
1. Χρήστος Σ. Φωτόπουλος, Επίτιμος Γενικός Επιθεωρητής Στρατού, “Σόνια-Σοφία Στεφανίδου – Η πρώτη Ελληνίδα Αλεξιπτωτίστρια” εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη.
2. Γενικό επιτελείο Στρατού, http://www.army.gr/sites/default/files/h_prwth_ellhnida_alexiptotistria.pdf
3. Pontos Νews, http://www.pontos-news.gr/
