Με αυτή την ονομασία (Gunpowder Plot στα αγγλικά) έμεινε στην ιστορία η απόπειρα δολοφονίας του βασιλιά της Αγγλίας Ιάκωβου Α’ από μία ομάδα φανατικών Καθολικών στις 5 Νοεμβρίου του 1605 στο Λονδίνο.
Η άνοδος στο θρόνο του σκληροπυρηνικού προτεστάντη βασιλιά Ιάκωβου Α’ το 1603 ανησύχησε τους Καθολικούς της Αγγλίας. Τον επόμενο χρόνο ένας δυναμικός Καθολικός, ο Ρόμπερτ Κέιτσμπι, διαπιστώνοντας ότι οι Καθολικοί κινδυνεύουν να γίνουν πολίτες δεύτερης κατηγορίας μέσα στην ίδια τους την πατρίδα, άρχισε να επεξεργάζεται ένα φιλόδοξο σχέδιο για την ανατροπή του βασιλιά. Θα ανατίναζε τη Βουλή των Λόρδων, την ώρα που ο βασιλιάς θα απηύθυνε χαιρετισμό προς το σώμα. Στη συνέχεια θα προκαλούσε λαϊκή εξέγερση και θα ανέβαζε στο θρόνο την 9χρονη κόρη του Ιάκωβου, Ελισάβετ, που ήταν Καθολική.
Στρατολόγησε αρκετά μέλη για τον σκοπό αυτό και μεταξύ αυτών τον Γκάι Φοκς, που θα αναλάμβανε το επιχειρησιακό σκέλος της συνωμοσίας, ως πρώην στρατιωτικός. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό των συνωμοτών, ο Φοκς θα τοποθετούσε βαρέλια με πυρίτιδα στο υπόγειο του Κοινοβουλίου και θα τα ανατίναζε στις 5 Νοεμβρίου του 1605, την ώρα που ο βασιλιάς θα μιλούσε στους λόρδους.
Η συνωμοσία, όμως, αποκαλύφθηκε στις 26 Οκτωβρίου 1605, όταν μια ανώνυμη επιστολή έφθασε στα χέρια του βαρώνου Μόντιγκλ. Αποστολέας της ίσως να ήταν ένας καθολικός ιερέας, στον οποίο ένας από τους συνωμότες είχε αποκαλύψει το σχέδιο κατά τη διάρκεια της εξομολόγησης. Οι αρχές άρχισαν αμέσως τις έρευνες και στις 4 Νοεμβρίου συνέλαβαν τον Φοκς στο υπόγειο της Βουλής δίπλα σε 36 βαρέλια με πυρίτιδα, ικανά να ισοπεδώσουν το κτίριο.
Μόλις έμαθαν για την αποκάλυψη του σχεδίου και τη σύλληψη του Φοκς, οι υπόλοιποι συνωμότες αναχώρησαν εσπευσμένα από το Λονδίνο. Καταδιώχθηκαν, όμως, από απόσπασμα του σερίφη του Γουόρσεστερ και ο μεν Κέιτσμπι σκοτώθηκε κατά την ανταλλαγή πυρών, ενώ οι υπόλοιποι συνελήφθησαν.
Οι οκτώ επιζώντες της συνωμοσίας, ανάμεσά τους και ο Φοκς, οδηγήθηκαν σε δίκη στις 27 Ιανουαρίου 1606. Την ίδια ημέρα καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν δια απαγχονισμού, πνιγμού και διαμελισμού. Μετά το περιστατικό, ο Ιάκωβος έλαβε σκληρά μέτρα κατά των Καθολικών, αν και πολλοί σημαίνοντες Καθολικοί διορίσθηκαν σε σημαντικές θέσεις του κρατικού μηχανισμού.
Σε ανάμνηση της αποτυχημένης «Συνωμοσίας της Πυρίτιδας», από τότε και μέχρι σήμερα διοργανώνονται λαϊκές γιορτές με την ονομασία Νύχτα του Γκάι Φοκς, με σαφές αντι-Παπικό περιεχόμενο, τουλάχιστον τα παλαιότερα χρόνια. Ήταν μια ευκαιρία για τους Άγγλους να εκφράσουν τα πατριωτικά τους συναισθήματα.
..λέει το άρθρο..” Η συνωμοσία, όμως, αποκαλύφθηκε στις 26 Οκτωβρίου 1605, όταν μια ανώνυμη επιστολή έφθασε στα χέρια του βαρώνου Μόντιγκλ. Αποστολέας της ίσως να ήταν ένας καθολικός ιερέας, στον οποίο ένας από τους συνωμότες είχε αποκαλύψει το σχέδιο κατά τη διάρκεια της εξομολόγησης. ” …….και εδώ βλέπουμε ποσο ΒΡΩΜΙΚΟΣ και παμπόνηρος είναι ο θεσμός”” της εξομολόγησης όπου δήθεν λεει κάποιος τις αμαρτίες του για να συγχωρεθούν … ΑΛΛΑ στην πραγματικότητα λέει τα πιο κρυφά ενδομυχα και επικύνδυνα””?ΜΥΣΤΙΚΑ του σε ένα Ρουφιάνο του κράτους””