Στην κόντρα που έχει ξεσπάσει ανάμεσα στην Ελλάδα και στα Σκόπια είναι και τα τοπωνύμια των πόλεων της γεωγραφικής Μακεδονίας,οι Σκοπιανοί ισχυρίζονται πως έχουν δικά τους ‘Μακεδονικά’ ονόματα στις πόλεις και ότι τα άλλαξαν οι Έλληνες μετά την νίκη τους στους Βαλκανικούς πολέμους.Όπως το Lerin(φλώρινα),Vodena(Έδεσσα),Kostur(Καστορία) κλπ.
Πόσο ισχύουν όμως αυτές οι θέσεις των γειτόνων μας;
του Χρήστου Χατζηλία,
Μία ματιά στην βυζαντινή ιστορία και στην Βυζαντινή Μακεδονία θα αλλάξει τα δεδομένα,ας δούμε τα βυζαντινά τοπωνύμια στην Μακεδονία
Κατά τη Βυζαντινή περίοδο η Φλώρινα κτίστηκε ψηλότερα ως φρούριο στους πρόποδες του Βαρνούντα και έμεινε γνωστό ως “Κάστρο του Χλερηνού”. Γι αυτό και ο οικισμός κατά το μεσαίωνα αναφέρεται ως “Χλερηνός” και εξελίχθηκε κατά τη βυζαντινή εποχή, σε πόλη. Το όνομα “Χλερηνός” προέρχεται πιθανώς από τη λέξη χλωρό λόγω του κλίματος και της βλάστησης της περιοχής, στην ύστερη βυζαντινή περίοδο, ο ιστορικός Καντακουζηνός (14ος αι.) μνημονεύει τον “Φλερηνόν” ή “Χλερηνόν” (http://users.sch.gr/aristhodas/istoria%20ths%20florinas.htm)
«Πύργος μέσα στο νερό» σημαίνει κυριολεκτικά το όνομα της Έδεσσας από τα αρχαία χρόνια, λόγω ότι η τότε πόλη είχε και έχει έντονο το υγρό στοιχείο (ποτάμια και καταρράκτες, γι’ αυτό και οι ονομασίες της: Έδεσσα (βέδες στα φρυγικά ήταν το νερό ή πύργος στο νερό) και Βοδενά , Ελάχιστες πληροφορίες σώζονται για την πόλη κατά τη μεσαιωνική περίοδο. Τη διετία 691–692 στην Πενδέκτη Οικουμενική Σύνοδο συμμετέχει ο Ισίδωρος, “ελάχιστος επίσκοπος Εδεσσηνών πόλεως”. Στους αιώνες που ακολούθησαν την κάθοδο των Σλάβων στα Βαλκάνια χάνεται το όνομα “Έδεσσα” και καθιερώθηκε η ονομασία “Βοδενά”. Ο Βυζαντινός συγγραφέας του 11ου αιώνα Σκυλίτζης αναφέρει:
«Φρούριον δε τα Βοδενά επί πέτρας αποτόμου κείμενον, δι ής καταρρεί το της λίμνης του Οστρόβου ύδωρ, υπό γης κάτωθεν ρέον αφανώς και εκείσε πάλιν αναδυόμενον.»
Για την Καστοριά σύμφωνα με την εκτεταμένη περιγραφή του Προκοπίου, «Πόλις δέ ην επί Θεσσαλίας, Διοκλητιανούπολις όνομα, ευδαίμων μέν το παλαιόν γεγενημένη. προϊόντος δέ τοϋ χρόνου βαρβάρων οί έπιπεσόντων καταλυθεϊσα και οίκητόρων έρημος γεγονυΐα επί μακρότατον λίμνη δέ τις αύτη έν γειτόνων τυγχάνει ούσα, ή Καστοριά ώνόμασται, και νήσος κατά μέσον της λίμνης τοις ϋδασι περιβέβληται. μία δέ εις αυτήν είσοδος από της λίμνης έν στενώ λέλειπται, ούτε πλέον ες πεντεκαίδεκα διήκουσα πόδας ορός τε τη νήσω επανέστηκεν ύψηλόν άγαν, ήμισυ μεν τη λίμνη καλυπτόμενον, τω δέ λειπομένω εγκείμενον, διό δή βασιλεύς οϋτος τόν Διοκλητιανουπόλεως ύπεριδών χώρον ατε που διαφανώς ευέφοδον όντα και πεπονθότα πολλω πρότερον απερ έρρήθη,πόλιν εν τη νήσω όχυρωτάτην έδείματο, και τό όνομα, ως τό εικός άφήκε τη πόλει,»
Ο Σκυλίτζης μας πληροφορεί γιά το θάνατο ενός από τα αδέλφια του βούλγαρου Σαμουήλ, του Δαβίδ, το 976, ο οποίος «άπεβίω αναιρεθείς μέσον Καστοριάς και Πρέσπας εις τάς λεγόμενος Καλάς δρυς παρά τίνων Βλάχοι όδιτών.»
Η ερμηνεία που δίνει η Άννα Κομνηνή: περί δέ τον τράχηλον (της λίμνης) και πύργοι και μεσοπύργια ώκοδόμηνται κάστρου δίκην όπερ και Καστοριά ονομάζεται*”
Read more http://history-of-macedonia.com/2011/05/08/kastoria-onoma-istorikes-martyries/
Η Στρώμνιτσα αναφέρεται από τον Νικηφόρο Γρηγορά πηγαίνοντας για διπλωματική αποστολή στην αυλή του Σέρβου κράλη στα Σκόπια που σταματάει «είς τι πολίχνιον υπερνεφελές, Στρούμμιτζαν ούτω πως εγχωρίω καλούμενον». Τον 11ο αιώνα οι γραπτές πηγές άρχισαν να αναφέρονται στην πόλη ως Στρούμιτσα.
Το Μοναστήρι(σημ. Bitola) κατά την Μεσαιωνική περίοδο ονομαζόταν Βουτέλιον ή Βιτώλια, και τα ονόματα «Μπούτελα» από τον Ουίλιαμ της Τύρου και «Μπούτιλι» από τον Άραβα γεωγράφο αλ-Ιντρισί. Οι Βυζαντινοί την ανέφεραν και ως «Πελαγονία» με το όνομα της περιοχής. Ο Ιωάννης Σκυλίτζης σε χρονικό του 11ου αιώνα αναφέρει ότι ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄, επονομαζόμενος Βουλγαροκτόνος, έκαψε κάστρα του Γαβριήλ «ἐν Βουτελίῳ» κατά το πέρασμά του στην κοιλάδα της Πελαγονίας. ( Guillelmus Tyrensis, Historia rerum gestarum in partibus transmarinis (κείμενο από Patrologia Latina, vol. 201. J. P. Migne, ed. Parisiis: excudebat Migne, 1855) [p. 0783A] «redeunti domino imperatori, post multiplices viarum labores, in provincia Pelagonia, in civitate quae vulgo dicitur «Butella», occurrimus, juxta illam antiquam et domini felicissimi et invictissimi et prudentis Augusti patriam, domini Justiniani civitatem, videlicet Justiniam primam, »),(The Crusades and the Military Orders: Expanding the Frontiers of Medieval Latin Christianity, Zsolt Hunyadi, József Laszlovszky, Central European University Press, 2001, Crusaders in the Central Balkans, Ljubinka Dzidrova, p. 197, «Bitola-Butella, synonymous with the town of Pelagonia»)
EΛΛΗΝΙΚΑ-ΣΛΑΒΙΚΑ(BG,SRB,SLMK)
Θεσσαλονίκη-Solun
Χλερινόν(Φλώρινα)-Lerin
Kαστοριά-Κostur
Βουτέλιον,Βιτώλια-Bitola
Πρίλαπος-Prilep
Bοδενά(Έδεσσα)-Vodena
Σκούποι(Σκόπια)-Skopje
Στρούμιτσα(Στρώμνιτσα)-Strumitsa
Σέρρας(Σέρρες)-Siar,Ser
Βελισσός-Veles
Πηγές:
Σύνοψη του Σκυλίτση για Έδεσσα
Νικηφόρος Γρηγοράς για Στρώμνιτσα
Άννα Κομνηνή & Προκόπιος “Περί κτισμάτων” για Καστοριά
Ρωμαϊκή Ιστορία, Α΄ Περίοδος 1204-1341, Εκδ. Νέα Σύνορα, 1997