Όταν οι δύο αετοί συγκρούονται! Η σύγκρουση της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας με την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας

Του Γεώργιου Ε. Γεωργά, προπονητή ξιφασκίας εκπαιδευτή ένοπλου παμμάχου και ιστορικής σπαθασκίας και ξιφασκίας

Τον Απρίλιο του 1204 μΧ ενώ η Κωνσταντινούπολη βρίσκονταν υπό πολιορκία από τις δυνάμεις των Σταυροφόρων, τα δύο αδέλφια Αλέξιος και Δαυίδ Κομνηνοί κατέλαβαν την Τραπεζούντα και σήκωσαν την σημαία της επανάστασης. Δεν αναγνώριζαν τον Αυτοκράτορα.

Ενώ ο Αλέξιος έμεινε στην Τραπεζούντα και ίδρυσε την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, ο αδελφός του Δαυίδ στρατολόγησε Γεωργιανούς και ντόπιους Έλληνες ( Πόντιους ) και Λαζους μισθοφόρους όπου με αυτούς έγινε άρχοντας του Πόντου, της Παφλαγονίας και κατέλαβε και την Κασταμονής την γενέτειρα των Κομνηνών.

Όσο ο Αλέξιος επανδρωνε τα φρούρια, ο Δαυίδ εκστράτευσε δυτικά με σκοπό να επεκτείνει τα σύνορα της νέας Αυτοκρατορίας. Η τελευταία περιοχή που τον καλοδέχτηκε ήταν η Ηράκλεια του Πόντου. Όμως αυτή την περιοχή την διεκδικούσε και κάποιος άλλος.

Νίκαια. Όλοι η Αυτοκρατορική αυλή, ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, οι αξιωματούχοι και η σύγκλητος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας βρήκαν καταφύγιο στην Νίκαια μετά την φρικτή άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους. Ένας χαμηλότερης τάξης αριστοκράτης, αλλά μεγάλος πολέμαρχος και με καρδιά λιονταριού, στέφθηκε Αυτοκράτωρ των Ρωμαίων. Ήταν ο Θεόδωρος Λάσκαρης.

Μέσα σε λίγους μήνες αναδιοργάνωσε τον στρατό και αναπτέρωσε το ηθικό του λαού, παρόλο που ήταν περικυκλωμένος από εχθρούς. Στα Ανατολικά ήταν το Σουλτανάτο των Ρουμ, Βόρειο Ανατολικά ήταν η νεοσύστατη Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, Βόρεια η Λατινική Αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης, στην Δύση το Δεσποτάτο της Ηπείρου, ενώ όλες οι επαρχίες της Αυτοκρατορίας είχαν γίνει πριγκιπάτα και Δουκάτα των Φράγκων. Γύρω του πολλοί Μικρασιάτες στασιαστές δεν αναγνώριζαν την εξουσία του. Όμως σύντομα ο ανανεωμένος Προνοιακος στρατός συνέτριψε τους στασιαστές και η τάξη αποκαταστάθηκε.

Την ίδια περίοδο που ο Αυτοκράτορας της Νίκαιας είχε αποκαταστήσει την τάξη , οι Λατίνοι εγκατέλειψαν την Νικομήδεια. Ο Δαυίδ έστειλε τότε έναν νεαρό στρατηγό που λέγονταν Συναδενος με τους Γεωργιανούς και ντόπιους μισθοφόρους να την καταλάβουν. Όμως ο Θεόδωρος Λάσκαρης θεωρούσε την Νικομήδεια μέρος της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας και πήρε αμέσως πρωτοβουλία κινήσεων.
Αφού συγκέντρωσε το στράτευμα έσπευσε γρήγορα να συναντήσει τις δυνάμεις του Συναδενου. Ο Θεόδωρος δεν ήθελε επιτόπου σύγκρουση . Περικύκλωσε τον αντίπαλο στρατό με τους ιππότες του και άρχισε να τους παρενοχλεί με τακτική του πολέμου εκ παραδρομής, μέχρι που τους έφερε σε μια κλεισούρα. Εκεί έκανε μαζική επίθεση παγιδεύοντας τους και τους εξόντωσε.
Ο Δαυίδ τρόμαξε με το αποτέλεσμα αυτό και τράβηξε τους υπόλοιπους άντρες του πίσω στην ανατολή, όμως ο Θεόδωρος δεν μπόρεσε να εκμεταλλευτεί την νίκη του γιατί οι Φράγκοι επέστρεψαν και πολιορκούσαν την Νικομήδεια κάτω από τις διαταγές του Thierri de Loos. Σαν από μηχανής θεός όμως μια εισβολή των Βουλγάρων στην Θράκη, έκανε τις δυνάμεις των Φράγκων να φύγουν γιατί ο Λατίνος Αυτοκράτορας τους ανακάλεσε πίσω.

Η εισβολή των Φράγκων στην Νικομήδεια δεν είχε γίνει με σχέδιο του Λατίνου Αυτοκράτορα. Ο Δαυίδ είχε στείλει πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη και είχε ζητήσει βοήθεια. Και οι Φράγκοι αμέσως έστειλαν στρατό. Ο Δαυίδ τότε αντάμειψε τους Φράγκους με πλούσια δώρα ,όπως σιτάρι , κρέας και μαλλί και σύναψε συμμαχία μαζί τους. Θα εκστράτευε στην επικράτεια της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας και τα εδάφη που θα έπαιρνε θα γίνονταν φέουδα της Λατινικής Αυτοκράτορας. Ο Λατίνος Αυτοκράτορας δέχθηκε και έστειλε στον Δαυίδ Κομνηνό 300 στρατιώτες. Ο Δαυίδ με τους Γεωργιανούς, Πόντιους και Φράγκους στρατιώτες πέρασε τον Σαγγάριο ποταμό και εισέβαλε στην επικράτεια της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας όπου λεηλατούσαν με μεγάλη αγριότητα όλα τα Ελληνικά χωριά που έβρισκαν μπροστά τους, ενώ όσους άφηναν ζωντανούς γιατί άξιζαν να πουληθούν, τους έπαιρναν σκλάβους.
Οι εξπλορατορες του Θεόδωρου Λασκαράκη τον ενημέρωσαν τι συμβαίνει και αμέσως έστειλε τον στρατηγό Ανδρόνικο Γιδο να διευθετήσει την κατάσταση. Ο Δαυίδ άφησε τα εδάφη της Νίκαιας και γύρισε πίσω , όμως οι Φράγκοι λεηλατούσαν την περιοχή μέχρι που έφτασαν σε μια περιοχή με πολλούς πετρώδες λόφους κοντά στην Νικομήδεια που τα άλογα ήταν άχρηστα. Είδη είχαν γίνει δυσκίνητοι με τους σκλάβους που είχαν πάρει, αλλά και με ότι είχαν λεηλατήσει. Εκεί σε αυτή την περιοχή οι Αυτοκρατορικές δυνάμεις έκαναν επίθεση.
Αρχικά με τα βέλη τους εξολόθρευσαν τα άλογα των ιπποτών, όσοι ιππότες δεν μπορούσαν να καλπάζουν λόγω του εδάφους , κατέβηκαν από τα άλογα, αλλά δεν μπορούσαν ούτε τείχος ασπίδων να κάνουν πάλι ,λόγω του εδάφους. Οι Έλληνες πολεμιστές με αυτό το τέχνασμα τους εξολόθρευσαν όλους χωρίς να πάρουν ούτε έναν αιχμάλωτο , τους αποκεφάλισαν και έβαλαν τα κεφάλια των Φράγκων σε παλούκια. Μια τακτική που εφαρμόζονταν συνεχώς την περίοδο αυτή όταν πολεμούσαν εναντίον των Φράγκων της Λατινικής Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης.

Μετά από αυτή την νίκη, το 1208 μΧ ο Θεόδωρος Λάσκαρης αποφάσισε να απελευθερώσει την Ηρακλειά του Πόντου και ήταν τώρα αυτός που περνούσε τον Σαγγάριο ποταμό με τους άντρες του. Ο Δαυίδ όμως φοβισμένος έστειλε πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη και ζητούσε από τον Φράγκο Αυτοκράτορα βοήθεια. Ο Ερρίκος άφησε τον στρατάρχη του στην Ανδριανούπολη για να επιβλέπει την ανοικοδόμηση της πόλης , και εκστράτευσε στην Ανατολή για να βοηθήσει τον σύμμαχο του και να χτυπήσει στα μετόπισθεν τον Θεόδωρο. Ο Ερρίκος πέρασε την θάλασσα του Μαρμαρά και κατέλαβε την Νικομήδεια. Όταν έφτασαν οι εξπλορατορες στον Θεόδωρο τον βρήκαν να πολιορκεί ένα φρούριο στην επικράτεια της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας. Οι εξπλορατορες του είπαν για την άλωση της Νικομήδειας. Έτσι έλυσε την πολιορκία και τράβηξε γρήγορα πίσω. Όμως ο Σαγγάριος ποταμός είχε φουσκώσει και στην τακτική υποχώρηση που έκανε, έχασε 1000 στρατιώτες από πνιγμό. Ευτυχώς όμως για τους Αυτοκρατορικούς ο χειμώνας ήταν τόσο ισχυρός που οι Φράγκοι σταμάτησαν όλες τις επιχειρήσεις.

Η Αυτοκρατορία της Νίκαιας περνούσε πολύ δύσκολη περίοδο, και το ηθικό είχε πέσει , τότε ήταν που το Σουλτανάτο των Ρουμ κύρηξε τον πόλεμο εναντίον της Αυτοκρατορίας. Ο Σουλτάνος με 20.000 στρατό εισέβαλε στα εδάφη της Αυτοκρατορίας και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την θρυλική μάχη της Αντιοχείας του Μαιάνδρου, που κατέληξε σε μια επική μονομαχία ανάμεσα στον Αυτοκράτορα και τον Σουλτάνο. Η νίκη των Αυτοκρατορικών άλλαξε εντελώς την κατάσταση αφού ο νέος Σουλτάνος ο Καικαους Α’, σύναψε συμμαχία με τον Αυτοκράτορα Θεόδωρο. Το αποτέλεσμα ήταν οι Αυτοκρατορικοί μαζί με το στρατό του Σουλτανατου των Ρουμ να περάσουν μαζί τον Σαγγάριο ποταμό και να τελούν υπο κοινού επιχειρήσεις εναντίον στις δυνάμεις της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας. Σύντομα η Ηράκλεια του Πόντου προσαρτήθηκε στην Αυτοκρατορία της Νίκαιας με συντριπτική νίκη των συμμάχων.

Μετά τον θρίαμβο του Αυτοκράτορα Θεοδώρου Λάσκαρη εναντίον της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας, τα ίχνη του Δαυίδ Κομνηνού χάνονται. Κάποιοι λένε ότι αιχμαλωτίσθηκε από τον Θεόδωρο, αλλά αν γίνονταν αυτό θα αναφέρονταν σε πολλαπλές πηγές, άλλοι λένε ότι σκοτώθηκε στην πολιορκία της Σινώπης το 1214 μΧ , άλλοι λένε ότι κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη , ενώ ένα έγγραφο στο Άγιο Όρος αναφέρει ότι έγινε μοναχός στην Μονή Βατοπαιδίου και πέθανε στις 13 Δεκεμβρίου 1212 μΧ. Η τελευταία εκδοχή είναι η πιο πιθανή και μάλιστα ενδέχεται να τον εξόρισε εκεί ο αδελφός του Αλέξιος Κομνηνός γιατί έπραξε ανίερη συμμαχία με τους μεγαλύτερους εχθρούς του Ελληνικού γένους, τους Φράγκους.

Στο Βίντεο τεχνικές Βυζαντινών Πολεμικών Τεχνών σε δύσβατο έδαφος

Στην φωτογραφία: Ξιφομάχοι και αναβιωτες της Ακαδημίας Ιστορικών Ευρωπαϊκών Πολεμικών Τεχνών “Λέοντες” ως Βυζαντινοί της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας κάτω από τα τείχη του φρουρίου της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας.

Φωτογραφία: Ανέστης Χατζημπεης

Πηγές:

– Νικήτας Χωνιάτης

– Trebizond, Miller

– The history of Greece and the Empire of Trebizond, George Finlay

– Μιχαήλ Πανάρετος, Χρονικά

– Trebizond: The last Greek Empire of the Byzantine Era, William Miller

byzantineoplomachia.wordpress.com

, , , ,

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *