Από το κλασσικό έργο του ακαδημαϊκού Πασχάλη Κιτρομηλίδη (MIET, 2022) :
Σπύρος Κουτρούλης -05/05/2024
α. τον όρο ελληνοχριστιανισμός τον χρησιμοποίησαν πρώτοι οι Σ.Ζαμπέλιος και Σ.Κουμανούδης.
β. Οι Κ.Παπαρρηγόπουλος και Σ.Ζαμπέλιος αποκατέστησαν το Βυζάντιο στην ελληνική ιστοριογραφία
γ. η ελληνική Μεγάλη Ιδέα δεν ήταν ιμπεριαλιστική γιατί η “Ελλάδα δεν εκπλήρωνε τις ιστορικές προυποθέσεις για ιμπεριαλιστική επέκταση”, “ο ελληνικός αλυτρωτισμός παρά τις εγγενείς αντιφάσεις του,ποτέ δεν έπαψε να αποτελεί μια μορφή απελευθερωτικού κινήματος, “για τους αλύτρωτους ελληνόφωνους πληθυσμούς το όνειρο της Μεγάλης Ιδέας δεν συνεπαγόταν απλώς τη διεύρυνση του εθνικού κράτους, αλλά συμβόλιζε την υπόσχεση της λύτρωσης τους από μια αυθαίρετη, αυταρχική και αλλόθρησκη εξουσία”, “για τους Έλληνες εκφραστές του Διαφωτισμού, στη σκέψη των οποίων η αναβίωση των κλασσικών ελληνικών ιδεωδών και της παιδείας μεταξύ των νεότερων Ελλήνων συνδέθηκε με την ανατροπή και την εξάλειψη της τουρκικής παρουσίας”, η εκ των ένδον κατάληψη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας το ιδανικό των όψιμων Φαναριωτών ήταν μια “περιπαθής αυταπάτη”, “αξιοθρήνητη” που αναπτύχθηκε σε μια εποχή που ο τουρκικός εθνικισμός “σχεδίαζε να συντρίψει οριστικά το πρόγραμμα της πολυεθνικής συνύπαρξης” που είχαν συλλάβει νεοθωμανοί φιλελεύθεροι διανοούμενοι.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Οι προσπάθειες να ανανεωθεί και να εμπλουτιστεί με ευρωπαϊκά πρότυπα και αξίες η πνευματική ζωή του Ελληνισμού χαρακτηρίζουν τον ευρύτερο 18ο αιώνα και ειδικότερα τα χρόνια 1770-1821. Η εποχή αυτή επικράτησε να ονομάζεται «Νεοελληνικός Διαφωτισμός». Πρόκειται για μια στιγμή ανάτασης και ελπίδας, που την εμπνέει το όραμα της ελευθερίας. Η μελέτη αυτή επιχειρεί σφαιρικά τη θεώρηση των ιδεών του Διαφωτισμού, όπως προσαρμόστηκαν στις συνθήκες της ελληνικής κοινωνίας και παιδείας και εκφράστηκαν στα κείμενα της λόγιας ελληνικής γραμματείας. Στο επίκεντρο των αναλύσεων αυτών βρίσκεται η εξέλιξη των πολιτικών και κοινωνικών ιδεών. Οι ερμηνείες που προτείνονται παρουσιάζουν τον Διαφωτισμό ως κριτική θεώρηση της ελληνικής κοινωνίας και της πνευματικής της παράδοσης. Στην εργασία ακολουθείται η συνθετική μέθοδος, η οποία προσπαθεί να εντάξει τις ιδεολογικές εκδηλώσεις στα ιστορικά τους συμφραζόμενα. Συγχρόνως είναι και συγκριτική, με συστηματικές αναφορές στο περίγραμμα της ευρωπαϊκής παιδείας και πολιτικής σκέψης.
Πρόλογος στην ελληνική έκδοση
Πρόλογος: Το πολιτικό νόημα του Διαφωτισμού
Α. Η μακρά πορεία της νεοελληνικής ιστορικής συνείδησης
Β. Η διάπλαση της νεοελληνικής ιστορικής συνείδησης
Γ. Η γεωγραφία του πολιτισμού: Από την υμνολογία στην επανάσταση
Δ. Η φωτισμένη απολυταρχία ως τρίβος της αλλαγής
Ε. Αρχαίοι και Νεότεροι
ΣΤ. Η επανάσταση στη Γαλλία: Η λάμψη και η σκιά
Ζ. Η εναλλακτική πολιτική, επιλογή του Διαφωτισμού
Η. Ο Διαφωτισμός ως κοινωνική κριτική
Θ. Η πολιτειακή σύνθεση, μήτρα για τον εθνικισμό
Ι. Η τύχη του Διαφωτισμού
Επίλογος: Οι προϋποθέσεις του πολιτικού φιλελευθερισμού
Σημειώσεις
Βιβλιογραφία
Γενικό Ευρετήριο
Υπόμνημα στις εικόνες
Περιεχόμενα
