Ο πολιτικός επιστήμονας Γεώργιος Λεοντιάδης συνέγραψε το 2023 την διδακτορική του διατριβή με θέμα “Ο σοσιαλισμός χωρίς τις μάζες: πολιτική σκέψη και πρακτική του Πλάτωνα Δρακούλη 1885-1908” στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Ο Πλάτων Δρακούλης (1858 – 1942) ήταν ένας από τους πλέον γνωστούς Έλληνες σοσιαλιστές στα τέλη του 19ου και τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Παρά τις συχνές αναφορές στο έργο του σε όλα τα σχετικά με τον ελληνικό σοσιαλισμό κείμενα, δεν υπήρξε μέχρι σήμερα κάποια ειδική μελέτη για τη ζωή, τη σκέψη και τη δράση του. Η παρούσα εργασία ερευνά την πρώτη περίοδο της παρουσίας του Δρακούλη στα κοινά, που εντοπίζεται στο διάστημα 1885 – 1908.
Εκκινώντας από το πρώτο σοσιαλιστικό έντυπο που εκδόθηκε στην Αθήνα, το περιοδικό Άρδην, παρακολουθούμε την πορεία του Δρακούλη κατά τη μετοίκησή του στην Αγγλία, τη συμμετοχή του στο Διεθνές Εργατικό Συνέδριο των Παρισίων, την ανάμιξή του με τους κύκλους της Humanitarian League του Λονδίνου, τις επαφές του με το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα, την πλούσια συγγραφική και δημοσιογραφική του δράση.
Οι πρωτόλειες σοσιαλιστικές ιδέες του Δρακούλη αποτελούσαν αμάλγαμα διαφόρων σχολών και αντιλήψεων και βρίσκονταν σε αντιστοιχία με αντίστοιχες ιδέες που κυκλοφορούσαν στα υπόλοιπα Βαλκάνια, αντανακλώντας την καθυστερημένη κοινωνικοοικονομική δομή των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η μετέπειτα εξέλιξη της σκέψης του καθορίστηκε από το αγγλικό περιβάλλον στο οποίο βρέθηκε από το 1888.
Οι αρχικές αντιλήψεις του για τον σοσιαλισμό μπολιάστηκαν με τις πολυποίκιλες ιδέες που κυκλοφορούσαν στην αγγλική πρωτεύουσα. Ο σοσιαλισμός του Δρακούλη, αναμεμιγμένος με όλες τις άλλες ιδέες που άντλησε από το βρετανικό περιβάλλον, είχε ως χαρακτηριστικό του την ταλάντευση ανάμεσα στην αστική τάξη και τους μικροαστούς, ανάμεσα στον αστικό φιλελευθερισμό και το μεταρρυθμιστικό σοσιαλισμό.
Αυτό που επιχείρησε ο Δρακούλης ήταν να μεταφέρει ένα ιδεατό βρετανικό πρότυπο ηθικής, πολιτικής οργάνωσης, ανθρωπιστικής εκπαίδευσης, ιδεολογίας, συμπεριφοράς και φυσικά σοσιαλισμού στο ελληνικό περιβάλλον. Οι ιδέες αυτές δεν μπόρεσαν να αποκτήσουν μαζικό κοινό στην ελληνική κοινωνία του τελευταίου τέταρτου του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα. Ο Δρακούλης δεν υπήρξε χαρακτηριστικός εκπρόσωπος του ελληνικού σοσιαλισμού.
Μετέφερε στο ελληνικό περιβάλλον ένα αγγλικό πρότυπο που δεν μπορούσε να συγκινήσει την ελληνική εργατική τάξη και τους εγχώριους σοσιαλιστές. Αποτιμώντας τη συνολική παρουσία του Δρακούλη στο χώρο του ελληνικού σοσιαλισμού καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι αυτή φέρει αρνητικό πρόσημο.
Ο Δρακούλης με τις παρεμβάσεις του, το δημόσιο λόγο που του προσφέρονταν απλόχερα, το κύρος που απέκτησε, έμπαινε συνεχώς εμπόδιο στην ανάπτυξη του εγχώριου σοσιαλισμού, με όλες τις αδυναμίες και τις αντιφάσεις που μπορεί αυτός να είχε.
Διαβάστε ολόκληρη την διατριβή ΕΔΩ
*Ο Γιώργος Λεοντιάδης γεννήθηκε το 1962 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε ιστορία στο πανεπιστήμιο Λομονόσωφ της Μόσχας. Ασχολήθηκε ερευνητικά με το σοσιαλιστικό και κομμουνιστικό κίνημα και με το εθνικό ζήτημα.
