Oι εκκλησίες της Μικράς Ασίας (Γ’ ΜΕΡΟΣ)

του Χρήστου Χατζηλία,

H εκκλησία του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά.

Η εκκλησία χτίστηκε γύρω στα 964/965 Αυτή η εκκλησία φημίζεται για τις τοιχογραφίες της που χρονολογούνται από τον 11ο αιώνα. Έχει τρεις αψίδες. Ο θόλος που βλέπουμε μας δείχνει ότι αυτή η εκκλησία είχε κατασκευαστεί πριν από τις σταυροειδείς θολωτές εκκλησίες.

ΚΡΥΜΜΕΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ.

Μέσα στην εκκλησία είναι διακοσμημένα με φανταχτερά τοιχογραφίες που θεωρούνται από τον 10ο ή τον 11ο αιώνα. Είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου ζωγραφισμένα σε αποχρώσεις πορτοκαλιού και κρέμας και συνθέτουν το οικείο μίγμα ιστοριών και πορτραίτων των αγίων. Ο τοίχος στα δεξιά της πόρτας είναι ζωγραφισμένος με μια σκηνή της Κοίμησης. Κάθε ένας από τους Αποστόλους που παρευρέθηκαν στο θάνατο της Παναγίας έχει ζωγραφιστεί με διαφορετικό χρωματισμό. Στα αριστερά της πόρτας ο τοίχος ζωγραφίζεται με μια σκηνή της Μεταμορφώσεως.

Εκκλησία των τριών Σταυρών.

Η εκκλησία πήρε το όνομά της από τον τεράστιο σταυρό που έχει λαξευτεί στην οροφή και θεωρείται ότι έχει χαραχτεί στον βράχο κατά τη διάρκεια της Εικοκλαστικής περιόδου τον έβδομο αιώνα.Τοιχογραφίες προστέθηκαν στις εκκλησίες μετά το τέλος της εικονομαχίας το 843.

Η Εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου

Οι ζωγραφικές παραστάσεις ανήκουν στον αρχαϊκό διάκοσμο της Kαππαδοκίας και χρονολογούνται κατά τον 9_ο-10_ο αιώνα, παρά τις όποιες μεταγενέστερες επιζωγραφίσεις.Αντίθετη άποψη έχει εκφράσει ο Restle, ο οποίος εντάσσει το διάκοσμο του ναού σε μία ομάδα καππαδοκικών μνημείων που θεωρεί ότι έχουν αρμενική επίδραση. Στο Pancarlık Kilise (Εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου)αναγνωρίζει, ειδικότερα, ομοιότητες με αρμενικά χειρόγραφα και, βάσει αυτών, χρονολογεί τις τοιχογραφίες κατά το πρώτο ήμισυ του 11_ουαιώνα. Η άποψή του δεν έχει γίνει ευρύτερα αποδεκτή.

Οι τοιχογραφίες καλύπτουν το ιερό βήμα, καθώς και την οροφή και τους τοίχους του κυρίως ναού. Πολλές από αυτές έχουν καταστραφεί, ενώ άλλες έχουν υποστεί φθορές. Στο ιερό βήμα, η ανακατασκευή της αψίδας κατέστρεψε μέρος του διακόσμου, με αποτέλεσμα να σώζεται μόνο η παράσταση της κόγχης και του θριαμβευτικού τόξου, και αυτές με πολλές φθορές. Κατεστραμμένες είναι επίσης οι τοιχογραφίες του ανατολικού τοίχου του κυρίως ναού, ενώ στο δυτικό και νότιο τοίχο σώζονται ελάχιστα σπαράγματα.

Στην αψίδα του ιερού βήματος υπήρχαν τοιχογραφίες σε δύο ζώνες, από τις οποίες όμως σώζονται μόνο αυτές της κόγχης, όπου παριστάνεται θριαμβευτικό όραμα του Χριστού εν δόξη. Μέσα σε κυκλική δόξα παριστάνεται ο Χριστός ένθρονος, σε διακοσμημένο θρόνο με λυρόσχημο ερεισίνωτο, ευλογώντας με το ένα χέρι και κρατώντας κώδικα κλειστό στο άλλο. Εκατέρωθεν του θρόνου ξεπροβάλλουν τα τέσσερα σύμβολα των Ευαγγελιστών φέροντας φωτοστέφανα και κρατώντας κώδικες. Συνοδεύονται από λειτουργική επιγραφή αποσπασματικά διατηρημένη. Το διάκοσμο της αψίδας τον συμπληρώνουν αγγελικές δυνάμεις και οι απεικονίσεις των Ησαΐα, Ιεζεκιήλ, Δανιήλ και Ιερεμία, των τεσσάρων σημαντικότερων προφητών της έλευσης του Χριστού.