του Γιαουτζή Οδυσσέα, Απόφοιτου τμήματος Ιστορίας – Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Η αρχαία Ρώμη υπήρξε πρωτοπόρα στην δημιουργία και την καταγραφή κανόνων νομικού χαρακτήρα για την ορθή λειτουργία του κράτους , συνεπώς μιας οργανωμένης Πολιτείας που επιδίωκε να γίνει κοσμοκρατορία και το στίγμα της να μείνει ανεξίτηλο στον ρου της Ιστορίας. Σε αυτόν τον σκοπό συνέβαλε η καταγραφή και η συστηματοποίηση του Δικαίου από τις ρωμαϊκές και κατόπιν βυζαντινές αρχές.
Οι καταβολές του βυζαντινού δικαίου όπως προαναφέρθηκε προέρχονται από το ρωμαϊκό νομικό σύστημα της αρχαιότητας. Κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα αποτέλεσε επιτακτική ανάγκη η καταγραφή του και η οργάνωση του μέσα σε μία πολυεθνική αυτοκρατορία όπου συνεκτικοί δεσμοί αυτής ήταν το Δίκαιο , η ελληνική κλασσική παιδεία- φιλοσοφία και ο Χριστιανισμός. Με αυτά τις λέξεις θα μπορούσαμε να περιγράψουμε σε κάποιον περιληπτικά για το τι εστί Ανατολικός Μεσαίωνας , ιδιαίτερα δε Βυζαντινή αυτοκρατορία.
Το ρωμαϊκό δίκαιο υπήρξε καινοτόμο τον 6ο αιώνα μ. Χ με τις μεταρρυθμίσεις του αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας του ήταν εμφανής διότι στο επίκεντρο του προέβαλε διατάξεις και νομοθεσίες σχετικά με τον άνθρωπο , τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις απέναντι στο κράτος , κοινωνικά- οικονομικά ζητήματα της εποχής του , κληρονομικά καθώς και σχέσεις ιδιοκτησίας- κατοχής.
Το corpus iuris civilis του Ιουστινιανού ασφαλώς αποτελεί την εκσυγχρονισμένη έκδοση του Codex Theοdosianus. Ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Β΄ ήταν ο πρώτος Ρωμαίος αυτοκράτορας της ύστερης αρχαιότητας που προχώρησε στην συστηματοποίηση του δίκαιου , αποτελούμενο από νομικές διατάξεις , αναθεωρημένα κείμενα από το 313 μέχρι το 437μ.Χ , ορισμένα εκ των οποίων αφορούσαν και τον χριστιανισμό.
Σπουδαίο ρόλο σε όλο αυτό το εγχείρημα διαδραμάτισε η ίδρυση δικαστηρίων αλλά και νομικών σχολών για την εκπαιδευτική κατάρτιση νομικού προσωπικού. Η Κωνσταντινούπολη, η Αθήνα , η Ρώμη, η Βηρυτός και η Αλεξάνδρεια αναδείχθηκαν σε μεγάλα νομικά κέντρα κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα . Αποτέλεσε σαφώς ένα είδος κοινωνικής ανέλιξης στην αυτοκρατορική διοίκηση η φοίτηση των νομικών.
