Γράφει ο Ηλίας Αναγνωστάκης
Η τεράστια ταπετσαρία (40τμ) που κοσμεί το κτίριο της κεντρικής διοίκησης ( Estada libera y soberano de Tlascala) της Τλασκαλα, ένα από τα 31 ομοσπονδα κρατίδια του σημερινού Μεξικού. Περιγράφεται η θριαμβευτική είσοδος των Ισπανών στη Tenochtitlan στις 13 Αυγούστου 1521. Διακρίνεται ο Κορτεζ (κέντρο) καθώς και ο Τλασκαλανος ηγεμόνας Xicohtekatl δεξιά του.
Οι Τλασκαλανοι σήμερα θεωρούνται προδότες στο Μεξικό, αλλά η πίστη τους σε αυτό που έκαναν παραμένει ακλόνητη. Διακυρυττουν δε, ότι ” ακόμα και σήμερα να εμφανιζόταν ο Κορτεζ, πάλι θα συμμαχούσαν μαζί του”. Πράγματι, χωρίς την βοήθεια των Τλασκαλανων είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν οι Ισπανοί πετύχαιναν στο Μεξικο, αφού η βοήθεια τους ήταν τεράστια : 50.000 άνδρες, τρόφιμα, καταλύματα, ανιχνευτές, και κάθε βοήθεια που μπορούσαν να φανταστεί κανείς. 20.000 Τλασκαλανοι χάθηκαν κατά την πολιορκία της Tenochtitlan, και άλλοι 3.500 στη Noche Triste, αλλά για αυτούς άξιζε το τίμημα: Η Αυτοκρατορία των Mexica ήταν τόσο μισητή στους Τλασκαλανους για 2 λόγους: Α) ήταν τελείως περικυκλωμένοι και τους απομυζουσαν οικονομικά, και γενικώς ζούσαν σε μεγάλη φτώχεια, και Β) και κυριότερο: Οι Αζτέκοι έπαιρναν κάθε χρόνο είτε μέσω πολέμου είτε λόγω φόρου, 8-10.000 Τλασκαλανους, τους οποίους θυσίαζαν στους αιμοβορους θεούς τους.
Παρότι ηττήθηκαν στην αρχή από τον Κορτεζ, συμμάχησαν ολοκληρωτικά μαζί του, αφού κατάλαβαν ότι ενωμένοι θα μπορούσαν να καταστρεψουν την σατανική Αυτοκρατορία των Mexica. Ζήτησαν μόνο 3 αντάλλαγματα : Να διατηρήσουν προνόμια και φορολογική αυτοτέλεια ( όπως και έγινε), την πατροπαράδοτη Θρησκεία τους ( αυτό δεν έγινε) και να ….φάνε όλους τους νεκρούς Αζτέκους ( όπως και αναγκαστικά έγινε παρά τις αρχικές αντιρρήσεις του Κορτεζ). Εξάλλου, οι 100.000 και πλέον άμαχοι Αζτέκοι που χάθηκαν σφαγιαστηκαν κατά 80% από τους μαινόμενους Τλασκαλανους που έλυναν λογαριασμούς αιωνων.. οι δε μάχιμοι νεκροί ( 100-120.000) δεν είχαν καλύτερη μοίρα, αν και Ισπανοί και Τλασκαλανοι συμμετείχαν εξίσου στην εξόντωση τους.