Μετά το κοινό ανακοινωθέν των 15 σημείων Ιερώνυμου – Τσίπρα πολλές απόψεις ακούστηκαν, υπήρξαν τοποθετήσεις ιεραρχών αλλά και κληρικών που έδιναν τις δικές τους ερμηνείες σχετικά με το συγκεκριμένο προσύμφωνο. Πύρινοι λόγοι εκφωνήθηκαν και κάποιοι βιάστηκαν να ξεκινήσουν επαναστατικές ασκήσεις για τη ματαίωση της συμφωνίας. Το «Εθνος» κατ’ αποκλειστικότητα παρουσιάζει τα κύρια σημεία όπου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος θα εστιάσει και επί των οποίων θα επιχειρηματολογήσει στην επικείμενη συνεδρίαση της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος που θα πραγματοποιηθεί στις 16 Νοεμβρίου.
Η ισχύουσα νομική πραγματικότητα
Οι φωνές που μιλούν για την είσοδο των κληρικών σε καθεστώς εργασιακής ανασφάλειας μετά την κύρωση της συμφωνίας των 15 σημείων δεν έχουν κατανοήσει ότι υπό το παρόν καθεστώς υφίσταται η ανασφάλεια. «Απλώς κανείς δεν μιλά ανοικτά γι’ αυτό» αποκαλύπτουν εκκλησιαστικοί κύκλοι στο «Εθνος».
Οπως σημειώνουν, «υπάρχει μια σιωπηρώς γνωστή κατάσταση μεταξύ Κράτους και Εκκλησίας, όπου η μισθοδοσία του κλήρου δεν έχει αναγνωρισθεί, ούτε σε σύμβαση ούτε σε νόμο. Δεν αποτελεί υποχρέωση του Κράτους έναντι της Εκκλησίας, αλλά απλώς η εκάστοτε κυβέρνηση φοβούμενη το πολιτικό κόστος δεν θέτει επιθετικά το ζήτημα. Και όχι μόνο δεν έχει δεσμευθεί το Κράτος για τη μισθοδοσία, αλλά δεν έχει δεσμευθεί ρητώς έναντι της Εκκλησίας ότι θα πληρώνει και όσους κληρικούς θα χειροτονεί η Εκκλησία στο μέλλον» λένε με νόημα.
Είναι αλήθεια ότι αν εξαιρέσει κανείς τις σποραδικές αναφορές πριν από την ίδρυση και κατά τα πρώιμα χρόνια λειτουργίας του ελληνικού Δημοσίου (Εθνοσυνέλευση 1829, Εγκύκλιοι Καποδίστρια, νόμος του 1834 για τη σύσταση κρατικού Εκκλησιαστικού Ταμείου που θα διαχειριζόταν την περιουσία μονών που δήμευσε η αντιβασιλεία το 1833), δεν υπάρχει καμία νεότερη αναφορά στη νομοθεσία ότι η Πολιτεία θα μισθοδοτεί τον κλήρο και αυτό αποτελεί οφειλή της έναντι της Εκκλησίας για μοναστηριακή περιουσία που της αφαίρεσε χωρίς αποζημίωση. Ακόμα και ο διαδεδομένος ισχυρισμός από την πλευρά αρχιερέων ότι είναι ανειλημμένη «συμβατική υποχρέωση» της Πολιτείας, με βάση τη συμφωνία της 18/9/1952 είναι λάθος. Η σύμβαση αυτή δεν αναφέρει τίποτε για τη μισθοδοσία του κλήρου.
Ουδέποτε μετά το 1834 η Πολιτεία είχε αναγνωρίσει ότι αναλαμβάνει τη μισθοδοσία του κλήρου με αιτιολογία την αφαίρεση εκκλησιαστικής περιουσίας
Ουδέποτε μετά το 1834 η Πολιτεία είχε αναγνωρίσει συμβατικά ή έστω μονομερώς ότι αναλαμβάνει τη μισθοδοσία του κλήρου και τα έξοδα της εκκλησιαστικής εκπαίδευσης με αιτιολογία την αφαίρεση εκκλησιαστικής περιουσίας. Ετσι, λοιπόν, ούτε στον νόμο του 1945 που προέβλεπε την ενίσχυση του μισθού του κληρικού από το Κράτος υφίσταται σχετική αναφορά. Αυτό δεν συνέβη ούτε στους νόμους του 1968 (εξίσωση μισθού ιερέα με μισθό δημοσίου υπαλλήλου) αλλά ούτε και το 2013 (ένταξη της μισθοδοσίας του κλήρου στον τακτικό κρατικό προϋπολογισμό). «Από την ανάγνωση της νομοθεσίας μετά το 1945, πουθενά δεν προκύπτει ότι το Κράτος ξεκίνησε τη μισθοδοσία του κλήρου επειδή το Δημόσιο δήμευσε τη μοναστηριακή περιουσία χωρίς να αποδώσει αποζημίωση» αναφέρουν οι ίδιοι κύκλοι.
Μαζικές απαλλοτριώσεις μοναστηριακής περιουσίας χωρίς αποζημίωση έγιναν όμως και σε επόμενες φάσεις, όπως το 1909, το 1927, το 1920, το 1923, το 1930, δίχως η Πολιτεία να αναγνωρίσει ποτέ ότι η περιουσία αυτή αφαιρέθηκε χωρίς αποζημίωση και ότι οφείλει κάποιο αντάλλαγμα στην Εκκλησία. Στις 18/9/1952 και στις 31/5/1988 έγιναν συμβάσεις Εκκλησίας και Πολιτείας, οπότε δεν μιλάμε για δήμευση. Ούτε όμως και στις συμβάσεις αυτές γινόταν λόγος για τη μισθοδοσία του κλήρου. Εξαίρεση αποτελεί η σύμβαση του 1988 δυνάμει της οποίας το Δημόσιο ανέλαβε τη μισθοδοσία μόνο 85 ιεροκηρύκων!
Τι θα λύσει η επικείμενη συμφωνία των 15 σημείων
Η επικείμενη συμφωνία για πρώτη φορά προσδοκά να καλύψει τα εξής:
- Να δηλώσει η Πολιτεία ότι οφείλει ένα αντάλλαγμα στην Εκκλησία για την τεράστια εκκλησιαστική περιουσία που χρησιμοποιεί έως σήμερα χωρίς αποζημίωση. Η Πολιτεία δεν το έχει παραδε-χθεί επισήμως ουδέποτε μετά το 1834.
- Το αντάλλαγμα για την περιουσία αυτή θα είναι η μισθοδοσία του κλήρου. Η πλήρης ανάληψη, χωρίς την οποιαδήποτε συνεισφορά της Εκκλησίας, έγινε από την κυβέρνηση Σημίτη το 2004, λίγο πριν από τις εκλογές. Οπότε, από τότε μπορούμε να μιλάμε για πλήρη ανάληψη των εξόδων μισθοδοσίας ασφάλισης από το Δημόσιο.
Το νέο μοντέλο προβλέπει ότι αντί να δίνει απευθείας χρήματα στο Δημόσιο, η Εκκλησία συμφωνεί να τοποθετηθούν στο κοινό Ταμείο Αξιοποίησης Εκκλησιαστικής Περιουσίας τα μετά το 1952 ακίνητα που είναι διαφιλονικούμενα μεταξύ Κράτους και Εκκλησίας και όσα άλλα μη διαφιλονικούμενα επιθυμούν οι μητροπόλεις, μονές, ενορίες κ.λπ. Τα έσοδα από την εκμετάλλευση θα τα μοιράζονται 50%-50% Κράτος και Εκκλησία. Με τον τρόπο αυτόν, το Δημόσιο θα μειώσει την επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού για τα έξοδα μισθοδοσίας και ασφάλισης του κλήρου.
